امکان تسمیه قرآن به «متن» بر اساس تعریف نوین در نظریه های ادبی معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیات عرب از دانشگاه فردوسی مشهد

2 نویسنده مسئول

3 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

همزمان با تحولات اساسی در عرصه­های گوناگون زندگی بشری در قرون اخیر و پس از رنسانس در غرب، مفهوم «متن» نیز دچار تغییرات بنیادین گشتهو پس ‌از آنکه مختص آثار مکتوب بود، بر هر اثر قابل تفسیر و دارای پیامی برای مخاطب، تلقی گردید. برای بررسی متون، ضمن اکتفا به ساختار زبانی متن، از رویکردهای نقدی نوین معاصر همچون ساختارگرایی و شالوده­شکنی استفاده شد. متن در تعریف امروزی با استقلال از نیت مؤلف خود، پذیرای خوانش­های متعددی است که معانی مختلفی بر آن تحمیل می­شود.این نوشتار می­کوشد نظریه متن بودن قرآن به مفهوم امروزی آنرا ردّ نماید؛ اندیشه­ای که توسط برخی از پیروان مکاتب غربی در جهان اسلام دنبال می­شود. در این راستا، ویژگی­های متن امروزی از منظر نظریه­پردازان ادبی غربی معاصرو امکان تسمیه­ قرآن به متن را بررسی خواهیم کرد و ثابت کرده­ایم نص قرآنی به دلیل صدور آن از جانب خداوند، معجزه استو همچنین هدف از نزولش که همانا هدایت است، در تعاریف جدید غربی از متن، نمی­گنجد و لذا نمی­توان با آن همچون سایر متون رفتار کرد و آراء غربی معاصر پیرامون متن را بر آن تطبیق داد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Possibility of Denomination of Quran to “Text”; Based on New Definition in Contemporary Western Literary Theories

نویسندگان [English]

  • Zahra Amiri 1 2
  • Seyyed Mohammad Bagher Hosseini 3
1 Ph.D. of language and Arabic literature in Ferdowsi university of Mashhad (corresponding author).
2 Ph.D. of language and Arabic literature in Ferdowsi university of Mashhad (corresponding author).
3 Professor of language and Arabic literature in Ferdowsi university of Mashhad.
چکیده [English]

    With basic changes in diverse arenas of human life in resent centuries and after renaissance in West, the sense “Text” also has changed basically, and after it was specific to written effects, it deployed and was predicated to anything was able to interpreting and has massages. For study the text, inside lingual structure of text, contemporary critical approaches like structuralism and deconstruction were used. Text in current definition, with independence of his author’s intention, accepts myriad readings which impose different meanings on it. This essay attempts to deny the theory of accounting Quran as a text in his current meaning; which is followed by some of the followers of the western schools in Muslim world. Thus, we will study modern features of text in the view of theorists of contemporary western literature, and the possibility of calling Quran text and prove that Quranic text is miracle, because of its descendent from Allah, and guidance as its intention of descendent does not fit in western definition of text. Therefor it’s not possible to deal with it like other texts and adjust contemporary western theories about text to it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Text
  • Contemporary literary theories
  • Interpretation
  • Hermeneutics
  • Multiplicity of reading

مراجع

ـ قرآن کریم؛ ترجمه: طاهره صفارزاده، تهران: پارس کتاب، 1387 ش.
1. احمدی، بابک؛ ساختار و تأویل متن؛ چ ۱۳، تهران: نشر مرکز، 1390 ش.
2. ـــــــ؛ آفرینش و آزادی؛ جستارهای هرمنوتیک و زیبایی­شناسی؛ تهران: نشر مرکز، 1377 ش.
3. افلاطون؛ دوره آثار؛ ترجمه: محمدحسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی، 1375 ش.
4. إسلامبولی، سامر؛ ظاهرة النص القرآنی؛ دمشق: نشر الأوائل، 2002 م.
5. ایگلتون، تری؛ پیش­درآمدی بر نظریه­ی ادبی؛ ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز، 1368 ش.
6. بارت، رولان و دیگران؛ نقد ادبی نو؛ ترجمه: مراد فرهادپور و دیگران، چ ۲، تهران: وزارت فرهنگ، 1386 ش.
7. بارت، رولان؛ لذت متن؛ ترجمه: پیام یزدانجو، ویراست دوم، تهران: نشر مرکز، 1383 ش.
8. بلخاری، حسن؛ بطن متن؛ قرآن، تأویل و هرمنوتیک؛ چ ۲، تهران: حسن افزا، 1379 ش.
9. پورحسن، قاسم؛ هرمنوتیک تطبیقی، بررسی همانندی فلسفه­ی تأویل در اسلام و غرب؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1384 ش.
10. تودوروف، تزوتان؛ منطق گفتگویی میخائیل باختین؛ ترجمه: داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز، 1377 ش.
11. حقیقی، مانی؛ سرگشتگی نشانه­ها؛ نمونه­هایی از نقد پسامدرن؛ تهران: نشر مرکز، 1374 ش.
12. حکیم، سید محمدباقر؛ علوم قرآنی؛ ترجمه: محمدعلی لسانی فشارکی، تهران: تبیان، 1378 ش.
13. رجبی، محمود؛ عراقی، محمود؛ میرسپاه، علی­اکبر؛ درس­هایی پیرامون شناخت قرآن؛ قم: در راه حق، 1361 ش.
14. ریکور، پل؛ زندگی در دنیای متن؛ ترجمه: بابک احمدی، چ ۶، تهران: نشر مرکز، 1390 ش.
15. فیض کاشانی، ملا محسن؛ تفسیر صافی، تحقیق: حسین اعلمی، چ ۲، تهران: صدر، 1415 ق.
16. کالر، جاناتان؛ بوطیقای ساخت­گرا، ترجمه: کوروش صفوی، تهران: مینوی خرد، 1388 ش.
17. مکارم شیرازی، ناصر؛ قرآن و آخرین پیامبر؛ چ1، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1349 ش.
18. نصری، عبدالله؛ راز متن، هرمنوتیک، قرائت­پذیری متن و منطق فهم دین؛ تهران: سروش، 1389 ش.
19. وبستر، راجر؛ پیش­درآمدی بر مطالعه نظریه ادبی؛ ترجمه: الهه دهنوی، تهران: روزنگار، 1382 ش.
20. یزدانجو؛ پیام ادبیات پسامدرن؛ چ ۲، تهران: نشر مرکز، 1381 ش.
21. فرقانی، محمدمهدی؛ «مطالعه­ای پیرامون زبان مطبوعات، با تأکید بر دیدگاه­های رولان بارت»؛ مجله رسانه، شماره 33، بهار 1377 ش.
22. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ ج66، به کوشش محمدباقر البهبودی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403 ق.
23. محقق، محمدباقر؛ دائرة الفرائد در فرهنگ قرآن؛ چ2، تهران: نشر بعثت، بی­تا.
24. ملکی میانجی، محمدباقر؛ نگاهی به علوم قرآنی؛ ترجمه: علی­نقی خدایاری، قم: نشر خرم، 1377 ش.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 6، شماره 14
فروردین 1395
صفحه 89-112

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 دی 1395
  • تاریخ پذیرش: 14 دی 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار