روش‌شناسی فقه‌الحدیثی صاحب معالم در کتاب منتقی الجمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه کاشان

2 نویسنده مسئول

3 کارشناس‌ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

حسن‌ بن زین الدین عاملی (م. 1011 ق) فرزند شهید ثانی، از فقهای بزرگ قرن یازدهم هجری قمری است. وی در کتاب خود منتقی‌الجمان فی الاحادیث الصحاح و الحسان به ارزیابی روایات فقهی کتب اربعه پرداخته و بدین‌سان کتابی در زمینه نقد الحدیث و فقه الحدیث سامان داده است. وی تصحیف و تحریف در احادیث را نتیجۀ تسامح در پذیرش اخبار عنوان کرده و هدف خود را احیای امر حدیث دانسته است. ازاین­رو، تنها به ذکر روایات صحیح و حسن آن اکتفا کرده است. دیدگاه وی اگر‌چه وابسته به دیدگاه عالمان متأخّر است؛ امّا با تعریف متفاوتی که از حدیث صحیح ارائه کرده، با رویکردی جدید، به بررسی سند و متن روایات پرداخته و فقهی استدلالی را سامان بخشیده است. شیخ حسن در مواجهه با اخبار متعارض، ضمن بهره‌گیری از روش‌های معمول ـ همانند روش جمع، تخییر و ترجیح به تفسیر، تأویل و اجتهاد روی آورده و به همین دلیل در بحث ارزیابی روایات، به نتایج قابل توجّه و متفاوت با دیگران دست یافته است. در این نوشتار برآنیم ضمن بازخوانی این کتاب، به روش‌شناسی فقه‌الحدیثی وی بپردازیم.‌

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Methodology of Understanding the Ḥadith in the View of Ṣaḥeb Maᶜālem in Montaqā al-Jomān

نویسندگان [English]

  • Mohsen Ghasempoor 1 2
  • Maryam Poorafkham 3
1 Associate professor of Kashan University.
2 Associate professor of Kashan University.
3 M.a Student in Quran and Ḥadith Studies.
چکیده [English]

Ḥassan bin Zeyn al-DDīn ᶜAmelī (1011AH) Shaḥīd Thānī’s son, is one of the great jurists in 11th century. In his book, Montaqā al-Jomān fī al-Aḥādīth al-Ṣeḥāḥ wa al-Ḥesān, Hassan has been assessed juridical traditions of Quadruplet Books (Kotob Arbaᶜah) which is about to review and to comprehend the traditions. He states that the distortion (Taḥrīf) and falsification (Tasḥīf) of traditions is a result of easygoing (tasāmoḥ) in accepting traditions and his goal is to revive the issue of tradition. Hence he has satisfied to mention only the correct (Saḥīḥ) and faith (Ḥassan) traditions. However his view is dependent on the recent scholars, view, but by a different definition of correct (Saḥīḥ) tradition, he has evaluate the transmission’s chain and text of traditions with taking a new approach and has established argumentative jurisprudence. Regarding to conflicting traditions, in addition to using common methods such as methods of collection, selection, preference, Sheikh Hassan employ outward interpretation (tafsīr), inward interpretation (taᵓwīl) and ījtīḥād and therefore has achieved to different and significant results in comparison with  others. In this essay, while rereading this book, we attempt to extract the methodology of comprehending tradition

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ṣaḥeb Maᶜālem
  • Tradition
  • comprehension of tradition
  • review of tradition
  • Montaqā al-Jomān fī al-Aḥādīth al-Ṣeḥāḥ wa al-Ḥesān

مراجع

آخوند خراسانی، محمّد کاظم؛ کفایة الاصول؛ بی‌جا: مؤسسه نشر اسلامی، بی‌تا.
2. ابن اثیر جزری، مبارک؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ به کوشش محمود طناحی، قم: اسماعیلیان، 1367 ش.
3. ابن بابویه قمی، محمّد ‌بن علی‌؛ من لا یحضره الفقیه؛ به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین، بی‌تا.
4. ــــــ؛ الاعتقادات؛ تحقیق: غلام رضا مازندرانی، قم: بی­نا، 1412 ق.
5. جبعی عاملی، زین الدین؛ الرعایه؛ چ2، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، 1413 ق.
6. حسین پوری، امین؛ اندیشه شناسی محدّثان حله؛ قم: دار الحدیث، 1390 ش.
7. حسینی تفرشی، مصطفی ‌بن الحسین؛ نقد الرجال؛ قم: مؤسسه آل‌ البیت (ع)، 1376 ش.
8. راغب اصفهانی؛ مفردات الفاظ القرآن؛ دمشق ـ بیروت: دارالقلم ـ الدار الشامیة، 1412ق.
9. ربّانی، محمّد‌حسن؛ دانش رجال‌الحدیث؛ مشهد: به نشر، 1382 ش.
10. شافعی، محمد بن ادریس؛ الرسالة؛ به کوشش احمد محمد شاکر، بیروت: دارالکتب العلمیه، بی­تا.
11. صاحب معالم؛ منتقی ‌الجمان؛ به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین، 1362ش.
12. طوسی، محمد ‌بن حسن؛ الاستبصار؛ به کوشش حسن موسوی خراسان، تهران: دار الکتب الاسلامیه،1390 ق.
13. ــــ؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1420 ق.
14. ــــ؛ تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
15. ــــ؛ رجال؛ به کوشش سید محمد‌صادق بحر‌العلوم، نجف: المکتبة و الطبعة الحیدریة، 1381 ق.
16. عاملی، حسین بن عبدالصمد؛ وصول الاخیار الی اصول الاخبار؛ به کوشش کوه کمره­ای، قم: مجمع ذخائر، 1401ق.
17. علّامه حلّی؛ منتهی‌المطلب فی تحقیق‌المذهب؛ مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس، 1423 ق.
18. کلینی، محمّد ‌بن یعقوب؛ الکافی؛ به کوشش محمّد‌جواد فقیه، بیروت: دار‌الاضواء، 1413 ق.
19. ــــ؛ الکافی؛ به کوشش علی اکبر غفاری و آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
20. مجلسی، محمّدتقی؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ قم: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشان‌پور، 1364 ق.
21. مجلسی، محمّدباقر؛ بحار الانوار؛ بیروت: مؤسسه الوفا، 1403 ق.
22. مسعودی، عبدالهادی؛ در پرتو حدیث؛ قم: دارالحدیث؛ 1389ش/ 1431 ق.
23. موسوی خوئی، سید‌ابوالقاسم؛ معجم رجال‌الحدیث؛ قم: مدینة العلم، 1403 ق.
24. نجاشی، احمد بن علی؛ رجال؛ به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1418 ق.
25. هاشمی، سیّد محمود؛ مباحث الحجج و الاصول العلمیه؛ قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1417 ق.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 5، شماره 13
ویزه علوم قرآن و حدیث
مهر 1394
صفحه 139-162

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 شهریور 1395
  • تاریخ پذیرش: 03 شهریور 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار