بازخوانی آیه دَین (بقره: 2/ 282) در ترجمه­ های معاصر فارسی قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد (نویسنده مسئول)

چکیده

آیة 282 سورة بقره، معروف به آیة دَین، بزرگترین آیه قرآن است که از جنبه­های گوناگون، خصوصاً فقهی و حقوقی، توجّه پژوهشگران را برانگیخته است. از آنجا که ترجمه­های قرآن، بیشتر در دسترس هستند و همگان از آنها استفاده می­کنند، تحقیق در ترجمة دقیق آیات قرآن، بویژه آیات پرکاربرد در زندگی مردم، اهمیت فراوان دارد.
در این نوشتار با استفاده از تفاسیر معتبر، 15 ترجمه مشهور و معاصر فارسی از آیة دَین نقد و بررسی شده و در هر فراز از آیه، لغزش­های مترجمان بیان گردیده و ترجمة دقیق­تر ارائه شده است. مطالعه و دقّت در این ترجمه­ها پژوهشگر را به این نتیجه می­رساند که اغلب، ترجمه­ای که به اندازه کافی دقیق باشد برای تمام این آیه ارائه نشده و هر یک از مترجمان در ترجمة فرازهایی از آیه، لغزش­هایی داشته­اند. این امر لزوم ارائة ترجمه­های گروهی از قرآن را تقویت می­کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reviewing the verse of "Dain" (Debt) (Baqarah, 282) in contemporary Persian translations of Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Rezayee Kermani 1
  • Mohammad Jamal al-Din Khosh Khazea 2
1 Associate professor at Ferdowsi University of Mashad, Iran.
2 PhD student at Ferdowsi University of Mashad, Iran.
چکیده [English]

The verse 282 of Baqarah chapter of Quran known as the verse of "Dain" (debt) is the longest verse of the Quran which has been considered from many different aspects, including jurisprudential and legal ones, by the researchers. As the translations of the Quran are popular and everybody can use them, then to understand the exact meaning of the verses of the Quran, specially the verses used by all the people, is of importance.
In this research by considering reliable commentaries of the Quran, we have studied fifteen known Persian translations of Quran on the verse of Debt (Dain) and we have shown the mistakes of the translators and replaced the better translations in each part of the verse. Evidences show that there has not been any exact translation of the verse of Debt (Dain) in these Persian translations and all the translations of this verse of the Quran come with mistakes in some part of the verse. Therefore we conclude the necessity of translation groups for the task of translation of this holy Book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • the verse of debt (Dain)
  • translation of the Quran
  • transaction
  • debt
1. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر؛ تونس: الدار التونسیة للنشر، 1984 م.
2. ابن عطیه آندلسی، عبد الحق؛‏ المحرر الوجیز؛ تحقیق: عبدالسلام محمد، بیروت: دارالکتب العلمیة‏، ‏1422 ق‏.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب‏؛ چ 3‏، بیروت: دار صادر، 1414 ق‏.
4. ابوحیان، محمد بن یوسف‏؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ تحقیق: صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر، 1420 ق‏.
5. الهى قمشه‏ای، مهدی؛ ترجمه قرآن کریم؛ چ 2‏، قم‏: انتشارات فاطمة الزهراء، 1380 ش‏.
6. آیتى، عبد المحمد؛ ترجمه قرآن کریم؛ چ 4،‏ تهران‏: انتشارات سروش‏، 1374 ش‏.
7. بحرانى، سید هاشم‏؛ البرهان فى تفسیر القرآن؛ تهران‏: بنیاد بعثت‏، 1416 ق‏.
8. بیضاوی، عبدالله بن عمر؛ أنوار التنزیل؛ تحقیق: محمد المرعشلی‏، بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، 1418 ق.
9. پاینده، ابوالقاسم‏؛ ترجمه قرآن کریم؛ چ 5‏، تهران: انتشارات جاویدان، ‏1357 ش.
10. پورجوادى، کاظم؛ ترجمه قرآن کریم؛ تهران: بنیاد دایرة المعارف‏، 1414 ق‏.
11. ثابت، سیدعبدالحمید؛ «موضوع شناسی بیع دین»؛ مجله فقه اهل بیت، شماره 31، پاییز 1381ش.
12. خرّمشاهی، بهاءالدین؛ ترجمه قرآن کریم؛ ویراستاران: مسعود انصاری ومرتضی کریمی­نیا، تهران: جامی، 1375ش.
13. درویش، محیى الدین؛ اعراب القرآن و بیانه؛ چ 4‏، سوریه‏: دار الارشاد، 1415 ق‏.
14. ‏دعاس حمیدان، قاسم‏؛ اعراب القرآن الکریم؛‏ دمشق: دارالمنیر و دار الفارابى‏،‌ 1425 ق‏.
15. راغب اصفهانى، حسین؛ المفردات فی غریب القرآن؛ دمشق/ بیروت‏: دار العلم/ الدار الشامیة، 1412 ق‏.
16. راوندى، قطب الدین‏؛ فقه القرآن فى شرح آیات الاحکام؛ چ 2، قم‏: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی‏، 1405 ق‏.
17. رضایى اصفهانى، محمدعلی و همکاران‏؛ ترجمه قرآن کریم؛ قم: دار الذکر، 1383 ش‏.
18. زحیلى، وهبة بن مصطفی‏؛ التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج‏؛ بیروت: دار الفکر المعاصر، 1418 ق‏.
19. زمخشرى، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ 3‏، بیروت: دار الکتاب العربی‏، 1407 ق‏.
20. صادقى تهرانى، محمد؛ الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن؛ چ 2‏، قم‏: انتشارات فرهنگ اسلامی‏، 1365 ش‏.
21. ـــــ؛ ترجمه قرآن کریم؛ قم: انتشارات اسوه، زمستان 1382 ش.
22. صافى، محمود بن عبد الرحیم‏؛ الجدول فى اعراب القرآن‏؛ چ 4‏، دمشق‏: دار الرشید‏، 1418 ق‏.
23. صفوی، سید محمدرضا؛ ترجمه قرآن کریم؛ چ 5، قم: دفتر نشر معارف، 1386 ش.
24. طالقانى، سید محمود؛ پرتوی از قرآن‏؛ چ 4‏، تهران‏: شرکت سهامی انتشار، 1362 ش‏.
25. طباطبایى، سید محمد حسین‏؛ المیزان فى تفسیر القرآن؛‏ چ 5،‏ قم: دفتر انتشارات اسلامی، ‏1417 ق‏.
26. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان؛ تحقیق: محمد جواد بلاغی،‏ تهران: ناصرخسرو، 1372 ش‏.
27. ــــــ؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم‏، 1377 ش‏.
28. عبداللهی، عبدالکریم، پژوهشی در آیه دَین؛ «فصلنامه فقه و مبانی حقوق»؛ شماره 11، بهار 1387ش.
29. عروسی حویزی، عبد علی‏؛ نور الثقلین‏؛ تحقیق: هاشم رسولى محلاتی‏، قم‏: انتشارات اسماعیلیان‏، 1415 ق‏.
30. عیاشی، محمد بن مسعود؛ کتاب التفسیر؛ تهران: چاپخانه علمیه‏، 1380 ق‏.
31. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله‏؛ کنز العرفان فى فقه القرآن؛ بی­جا: مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامی‏، 1419 ق.
32. فخر رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ چ 3‏، بیروت‏: دار احیاء التراث العربى‏، 1420 ق‏.
33. فرّاء، یحیى بن زیاد؛ معانى القرآن‏؛ تحقیق: احمد یوسف نجاتی و دیگران‏، مصر: دارالمصریه‏، بى­تا.
34. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ ‏چ 2‏، قم‏: انتشارات هجرت‏، 1410 ق‏.
35. فصلنامه بینات؛ مجموعه‌مقالات ویژه ترجمه قرآن؛ مؤسسه معارف اسلامی امام رضا (ع)، ش49-50، 1385 ش.
36. فولادوند، محمد مهدی‏؛ ترجمه قرآن کریم؛ تهران: دار القرآن الکریم، 1415 ق‏.
37. فیض الاسلام، سید علی ­نقی؛ ترجمه و تفسیر قرآن عظیم؛ تهران: انتشارات فقیه‏، 1378 ش‏.
38. قرائتی، محسن‏؛ تفسیر نور؛ چ 11‏، تهران‏: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن‏، 1383 ش‏.
39. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع الاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش‏.
40. قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، قم: انتشارات دار الکتاب، 1367 ش.
41. کاظمی، جواد بن سعید؛، مسالک الافهام الى آیات الاحکام‏، چ 2‏، تهران: کتابفروشی مرتضوی‏، 1365 ش‏.
42. کیاهراسی، ابوالحسن علی بن محمد؛ احکام القرآن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1405 ق‏.
43. مجتبوی، سید جلال‌الدین‏؛ ترجمه قرآن کریم؛ تهران‏: انتشارات حکمت‏، 1371 ش‏.
44. مجله پژوهشهای قرآنی؛ مجموعه مقالات ویژه ترجمه قرآن1؛ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ش42-43، 1384 ش.
45. مشکینى، علی؛ ترجمه قرآن کریم؛ چ 2‏، قم‏: انتشارات الهادی‏، 1381 ش‏.
46. معزّی، محمد کاظم؛ ترجمه قرآن کریم؛ قم: انتشارات اسوه‏، 1372 ش‏.
47. مقدس اردبیلی، احمد بن محمد؛ زبدة البیان فى أحکام القرآن؛ تهران: کتابفروشی مرتضوی‏، بی­تا.
48. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه‏؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374 ش.
49. ـــــ؛ ترجمه قرآن کریم؛ قم: دار القرآن الکریم، 1373 ش‏.