پیوستگی آیۀ 42 سوره هود بر اساس نظریه کارگفتی وان دایک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت(ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اهل البیت(ع)، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار علوم قرآن و حدیث، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و زبان های خارجی، دانشگاه کاشان. کاشان، ایران

10.30512/kq.2024.21365.3849

چکیده

هدف: تبیین پیوستگیِ روایت شناختی در برخی از آیات قرآن کریم، از جمله آیۀ 42 سوره هود، مشکل است. در این آیه، حضرت نوح(ع) فرزند خود را بعد از حرکت کشتی در طوفان صدا می‌زند. بعید است که بعد از به راه‌افتادن امواجی چون کوه، آن حضرت فرزندش را صدا بزند تا در آن شرایط سوار کشتی شود. وان دایک نمایندۀ دیدگاه زبان‌شناسی گفتمان، معتقد است در تبیین پیوستگیِ روایت‌شناختیِ متن، باید به توالی کارگفت‌ها در ساختار کلان نیز توجه داشت. هدف این مقاله بررسی پیوستگی کارگفتی آیۀ 42 سوره هود بر اساس نظریۀ کارگفتی وان دایک است.
روش پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده است.
یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان داد که در فضای کلان ساختار، کارگفتِ کلان این داستان، هلاکت ظالمان به دلیل ظلمشان و عاقبت بخیریِ متقیان به دلیل صبرشان است. همچنین، دو رویدادِ چگونگیِ حرکت کشتی و گفتگوی حضرت نوح(ع) با فرزندش در آیۀ 42 بر اساس ترتیب کارگفت‌ها بیان شده است و پیوستگی کارگفتی دارد.
نتیجه‌گیری: بر اساس پیوستگی کارگفتی در فضای کلان ساختار، حرف (واو) در عبارتِ «وَ نادى‏ نُوحٌ ابْنَهُ» بیانگر ترتیب زمانی نیست و مبنای کاربردشناختی دارد. بر این مبنا، گفتگوی حضرت نوح(ع) با فرزندش قبل از طوفان بوده و پس از رویداد چگونگیِ حرکت کشتی با نام خداوند، برای نشان‌دادن شرایط و پیامدهای آن بیان شده است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Coherence of verse 42 in Surah Hud based on Van Dijk's discourse theory

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Fatahi sede 1
  • azam parcham 2
  • Mohammad Hassan Saneipour 3
1 Ph. D. Student of Quranic Sciences and Hadith, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Ahl-al-Bayt (Prophet's Descendants) Studies, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Associate Professor; Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Ahl-al-Bayt (Prophet's Descendants) Studies, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Associate Professor; Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Literature and Foreign Languages, Kashan University. Kashan, Iran
چکیده [English]

It is difficult to explain the narratological cohesion of the verses of the Holy Quran in some cases, including the 42nd verse of Surah Hud. Van Dijk, the representative of discourse linguistics, believes that, to explain the narratological continuity of the text, one should pay attention to the sequence of discourses in the macro structure. The purpose of this article is to examine the cohesion of the discourse in verse 42 of Surah Hud based on Van Dijk's theory of discourse through a descriptive-analytical method. The findings of the research showed that, in the macro structure, the main theme of this story is the destruction of the oppressors because of their cruelty and the good end of the pious people because of their patience. Also, the two events of how the ship moved and the prophet's conversation with his son in verse 42 are described based on the order of the the speech acts and have the speech act cohesion. As a result, based on the cohesion of speech act in the macro-space of the structure, the letter "و" in the phrase " وَ نادى‏ نُوحٌ ابْنَه" ‏  does not indicate the chronological order; it has a pragmatic basis. For this reason, the Prophet's conversation with his son was before the storm. After the event, how the ship moved in the name of God was stated to show the conditions and its consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • Verse 42 of Surah Hud
  • Illocutionary Coherence
  • Pragmatic Conjunction
  • Van Dijk
ـ قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، 1380، فاطمه الزهراء.
ابن عاشور، محمدطاهر. (1420). التحریر و التنویر. مؤسسة التاریخ العربی.
ابوحیان، محمد بن یوسف. (1420). البحر المحیط فی التفسیر. دار الفکر.
آلوسی، محمود بن عبدالله. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. دار الکتب العلمیة.
پهلوان، منصور و احمدی آشتیانی، فرهاد. (1397). تأملی بر نظام چینش آیات در قصص قرآنی با تأکید بر آیاتِ روایت‌گر طوفان نوح(ع) در سوره هود(ع). پژوهش‌های قرآن و حدیث. 51(2)، 155- 174. https://doi.org/10.22059/jqst.2019.271650.669194
دیمه‌کار گراب، محسن و علی‌پور، امیر. (1399). بررسی تفسیری درخواست حضرت نوح(ع) در آیۀ 45 هود. مطالعات تفسیری، 11(4)، پیاپی: 44، 125- 146. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22287256.1399.11.44.2.2
سید قطب شاذلی. (1386). فی ظلال القرآن. ترجمه مصطفی خرم دل، احسان.
شحّاته، عبدالله محمود. (1369). درآمدی به تحقیق در اهداف و مقاصد سوره­های قرآن کریم. ترجمه سید محمدباقر حجتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
صانعی پور، محمد حسن. (1390). مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم. دانشگاه امام صادق(ع).
طباطبایی، سید محمد حسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طنطاوی، محمد سید. (1997). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. نهضة مصر.
کینچ، والتر و ون دایک، تیون. (1382). به سوی انگاره فهم و تولید متن. ترجمه زهرا ابوالحسنی، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 8(2)، پیاپی: 10، 53-76.
محسنی‌مری، قاسم. (1399). گفت‌وگوی نوح(ع) و فرزندش در فراشد طوفان در ترازوی روایت‌شناسی. مطالعات ادبی متون اسلامی، 6(1)، پیاپی: 19، 75- 96. https://doi.org/10.22081/jrla.2020.57077.1267
مراغی، احمد مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی. دار الفکر.
وان دایک، تئون ای. (1382). مطالعاتی در تحلیلِ گفتمان از دستور متن تا گفتمان کاویِ انتقادی. ترجمه پیروز ایزدی و دیگران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
وان دایک، تئون ای (1394). تحلیل متن و گفتمان (درآمدی بین رشته‌ای). ترجمه پیمان کی فرخی، پرسش.