بررسی و نقد تفسیر مشهور خشم حضرت موسی بر هارون

نریمانی, زهره

doi:10.30512/kq.2023.20090.3679

بررسی و نقد تفسیر مشهور خشم حضرت موسی بر هارون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

زهره نریمانی

استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده علوم قرآنی کرمانشاه، ایران. رایانامه: narimani@quran.ac.ir

10.30512/kq.2023.20090.3679

چکیده

هدف: داستان پرفراز و نشیب حضرت موسی(ع) و بنی‌اسرائیل از وجوه گوناگون مورد تأمل است. بخشی از داستان در ارتباط با گلاویز شدن موسی(ع) با هارون(ع) است که به تعبیر مشهور مفسران، موسی(ع) هارون را سخت مورد عتاب قرار داد. مفسران معتقدند، این پرسش خشم‌آلود موسی از هارون، با خشونت و گرفتن ریش و سر هارون(ع) همراه شده است. پژوهش حاضر این دیدگاه را نقد می کند و تفسیر دقیق‌تری ارائه می‌دهد.
روش پژوهش: روش پژوهش حاضر توصیفی‌ـ تحلیلی و استفاده از تفسیر قرآن به قرآن است. بدیهی است، جهت تضعیف یا تحکیم هر تفسیری از قرآن، وثیق‌ترین سند و مرجع، کتاب خداست. این نوشتار پیرامون برخورد حضرت موسی(ع) با هارون(ع) تفسیری متفاوت از تفسیر مشهور تقدیم کرده است.
یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش عبارتند از:

بررسی آیات مربوط به برخورد موسی(ع) با هارون(ع)، ما را مصّر میسازد تا پیوسته و به عنوان یک سیره و رفتار همیشگی در هنگام تفسیر آیات مربوط به انبیاء الهی به ویژه، انبیای بنیاسرائیل از تورات غافل نباشیم؛ زیرا نفوذ و رهیافت فرهنگ توراتی در روایات اسلامی و ذهنیت مسلمانان غیر قابل انکار است. این ذهنیت و سلطه توراتی سبب شده تا مفسران از تدقیق در فهم برخی از آیات جامع بازمانده و با اتکاء بدان پیشفرضها، به توجیهات و برشمردن دلایل و چراییها برآیند.
باید به سنتشکنیهای قرآن توجه و اهتمام جدی داشت. یعنی اگر در آیهای ما شاهد آن بودیم که خداوند از روشی ویژه در تبیین موضوعی استفاده نموده، آن موضع برایمان مهم جلوه کند. در داستان موسی(ع) و سامری، برخلاف سنت دیرینه‌ی قرآن که در قصص از بیان جزئیات دوری میکند، یکباره با شرح جزئیات و پرداختن به جوانب متعدد، قصه را دنبال مینماید و هدف آن است که اتهامات وارده بر موسی(ع) و هارون(ع) از سوی بنیاسرائیل را ردّ نماید.

نتیجه‌گیری: از بررسی آیات پیرامون برخورد حضرت موسی(ع) با حضرت هارون(ع) نتایج زیر حاصل شد:

حضرت موسی(ع) در هنگام برخورد با هارون(ع) هرگز متعرض جسم ایشان نشد و با این کار زمینه توهین و تحقیر خود و هارون(ع) را فراهم نکرد؛ بلکه سر هارون(ع) را به نزدیک خود کشاند و با احترام و به آهستگی از او درباره ماجرای گوسالهپرستی بنیاسرائیل پرسش کرد و حضرت هارون(ع) نیز، پاسخ داد.

2.‌ در تمام داستانهای انبیای بنیاسرائیل، ردپای اسرائیلیات مبنی بر وهن انبیاء بزرگ مشاهده میشود، در این داستان نیز، روایات اسرائیلیات وجود دارد و این امر ما را بر دقت بیشتر در ارائه برداشتها و تفاسیر آیات قرآن وا میدارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن

عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Conventional Interpretation of Moses' Anger at Aaron

نویسنده [English]

Zohreh Narimani

Assistant Professor, University of Sciences and Teachings of the Holy Qur'an, Faculty of Qur'anic Sciences, Kermanshah, Iran. E-mail: narimani@Qur'an.ac.ir

چکیده [English]

The multifaceted narrative of Prophet Moses and the Israelites (Banī Isrāʾīl) has been a subject of contemplation from various perspectives. A significant part of this narrative involves the confrontation of Moses and Aaron, where, as interpreted by exegetes, Moses reproached Aaron harshly. This event occurred following Moses' departure for his divine appointment and the Israelites' subsequent worship of the Golden Calf. During Moses’ ten-day delay, the Israelites insisted on adopting a tangible deity until his return. In response, Sāmirī crafted a golden calf that emitted sounds like a cow (Qur’an, 20:87-88). Aaron’s extensive efforts to dissuade the people from this sedition were futile (ibid, 7:150). Informed by God of the deviation of his people before his return, Moses returned in anger and confronted his brother Aaron, questioning him about this deviation. Interpreters suggest that this confrontation involved Moses physically seizing Aaron’s beard and head in anger.

کلیدواژه‌ها [English]