امتیازات و آسیب های تفسیر علمی از دیدگاه آیت الله معرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکده اصول الدین

2 استادیار دانشکده اصول الدین

3 استاد دانشکده اصول الدین

چکیده

استاد معرفت به عنوان یکی از صاحب‌نظران در تفسیر علمی مطرح است. دیدگاه‌های ایشان در زمینه تفسیر علمی در آثارشان پراکنده است، از این‌رو آشنایی با دیدگاه‌های ایشان مشکل و زمانبر است؛ از این‌رو در این پژوهش سعی شده تا با بررسی آثار این مفسر، دیدگاه‌های ایشان در زمینه امتیازات و آسیب‌های تفسیر علمی استخراج گردد. در این نوشتار گردآوری داده‌ها، با روش توصیفی- پیمایشی و تحلیل داده‌ها با روش AHP (روش تحلیل سلسله مراتبی) صورت پذیرفته است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که مؤلفه ترغیب مسلمانان به علم آموزی وحفظ استقلال جوامع مسلمان دارای بیشترین اهمیت در امتیازات تفسیر علمی از دیدگاه استاد معرفت هستند. هم‌چنین مؤلفه علم‌زدگی و نداشتن تخصص کافی دارای بیشترین اهمیت در معیارهای آسیب‌شناسی می‌باشند. به نظر می‌رسد که مواردی از امتیازات، همچون کمک به فهم روشمند آیات جزء امتیازات مشترک انواع تفاسیر قرآن ‌است و مواردی نیز به طور مستقیم با تفسیر علمی در ارتباط است، مانند ترغیب مسلمانان به علم آموزی و حفظ استقلال جوامع مسلمان؛ زیرا ترغیب به علم آموزی (علم به مفهوم علوم تجربی) با توجه به نیازهای روز دنیا در پیشرفت تکنولوژیکی جوامع اسلامی تاثیر گذار است و این پیشرفت در نهایت سبب استقلال جوامع اسلامی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Advantages and disadvantages of the scientific interpretation of the Qur’an from Ayatollah Ma’refat’s point of view

نویسندگان [English]

  • majedeh amani 1
  • heydarali rostami 2
  • hoseyn sharif asgari 3
1 PhD student at the College of Osoul al-Din
2 Assistant professor, College of Osoul al-Din
3 Professor, College of Osoul al-Din
چکیده [English]

One of the authors in the field of scientific interpretation is Ayatollah Ma’refat. His attitudes in this field are documented in various sources, but it is demanding and time-consuming to learn those attitudes. Therefore, this study undertakes a review of his works so as to extract his opinions about the advantages and disadvantages of scientific interpretation. In this research, the data are collected with a descriptive-developmental method, and the analytic hierarchy process        (AHP) serves to analyze them. The results of the study suggest that encouraging Muslims to gain knowledge and protecting the independence of Muslim societies, as two factors, are the most significant advantages of scientific interpretation. In contrast, servility to science and insufficient expertise are the major pathological factors in this regard. As it seems, certain advantageous factors such as facilitating the methodical understanding of Qur’anic verses are in common among different types of interpretation. There are also cases directly related to scientific interpretation, such as encouraging Muslims to gain knowledge and protecting the independence of Muslim societies. This is because gaining the required knowledge, mainly natural sciences, plays a role in the technical progress of Muslim societies, which predisposes the independence of those societies.           

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • Scientific interpretation
  • Ayatollah Ma’refat
  • Advantage
  • Disadvantage
  • Scientific miracle
  • Natural sciences
  1. - قرآن کریم.

    1. آراسته­خو، محمد؛ نقد و نگرش بر فرهنگ اصطلاحات اجتماعی- علمی؛ تهران: انتشارات چاپخش، 1381 ش.
    2. ابن‏عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب‏؛ المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، 1422 ق .
    3. آلوسی، محمود؛ روح المعانی؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415 ق.
    4. پاک­نژاد، سید رضا؛ اولین دانشگاه و آخرین پیامبر؛ تهران: کتابفروشی اسلامیه، 1349 ش.
    5. دبیر، ذبیح اللَّه؛ مقایسه‏ای میان تورات، انجیل و قرآن و علم؛ بی­جا: انتشارات فرهنگی و اسلامی، 1365 ش.
    6. رازی، ابوالفتوح؛ تفسیر روض الجنان و روح الجنان؛ مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس، 1408 ق.
    7. رستمی، حیدرعلی؛ کلیاتی در تفسیر علمی قرآن؛ بی‌جا، بی­تا، 1397 ش.
    8. رضائی اصفهانی، محمدعلی؛ درآمدی بر تفسیرعلمی قرآن؛ تهران: اسوه، 1375 ش.
    9. زرکشی، محمد بن عبدالله؛ البرهان؛ بیروت، دارالمعرفة، 1410 ق.
    10. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر؛ الاتقان فی علوم القرآن؛ به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: 1967 م.
    11. ــــــــــــــــــــــــــــــ؛ الدر المنثور ؛ قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404 ق.
    12. صدوق، محمد بن علی بن بابویه؛ عیون اخبار الرضا؛ به کوشش: مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان، 1378 ش.
    13. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ 2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، 1390 ق.
    14. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372 ش.
    15. طنطاوی بن جوهری؛ الجواهر فی التفسیر القرآن الکریم؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
    16. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1413 ق.
    17. غزالی، محمد؛ احیاء علوم دین؛ به کوشش: حافظ عراقی، عبدالرحیم حسین، بی‌جا: دارالکتب العربی، 1356 ش.
    18. فخررازی، محمد بن عمر؛ التفسیر الکبیر؛ تهران: مولی، 1430 ق.
    19. گاموف، ژرژ؛ سرگذشت زمین؛ ترجمه: محمود بهزاد، تهران: انتشارات نیل، 1348 ش.
    20. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار؛ به کوشش: سیدجواد علوی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1362 ق.
    21. معرفت، محمدهادى؛ التمهید فی علوم القرآن؛ قم: التمهید، 1429 ق.
    22. ____________؛ التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب؛ مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الإسلامیة، 1418 ق.
    23. ____________؛ آموزش علوم قرآنى؛ قم: موسسه انتشاراتی التمهید، 1381 ش.
    24. ____________؛ التفسیر الاثری الجامع؛ قم: موسسه انتشاراتی التمهید، 1387 ش.
    25. ____________؛ تفسیر و مفسران؛ قم: موسسه انتشاراتی التمهید، 1379 ش«الف».
    26. ____________؛ «علم تفسیر»؛ میراث جاویدان، سال سوم، شماره اول،صفحات 9-11، 1373 ش.
    27. ____________؛ «نقدی بر تفسیرهای روشنفکرانه از قرآن و حدیث»؛ اندیشه حوزه، شماره 25،صفحات20-22، 1379ش. «ب».
    28. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374 ش.
    29. معین، محمد؛ فرهنگ معین؛ تهران: زرین، 1382 ش.
    30. نقى­پورفر، ولی الله؛ پژوهشى پیرامون تدبر در قرآن؛ چ2، تهران: اسوه، 1393 ش.
    31. هندی، سیداحمد خان؛ تفسیر القرآن و هو الهدی و الفرقان؛ ترجمه: محمدتقی فخرداعی گیلانی، تهران: چاپخانه آفتاب، بی­تا.
    32. Oxford English Dictionary Online; Oxford: Oxford University Press, 2015, Available athttp:/ / www.oxforddictionaries.com/ definition/ english/ science