توصیف و تحلیل نظریات قرآنی نظیره زینالدین در مسئله حجاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه ادبیات عرب، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران

چکیده

کتاب السفور و الحجاب به قلم نظیره زین‌الدین، بانوی تجددگرای عرب و از شیعیان دروزی لبنان، در 1928 انتشار یافت. اشتمال این کتاب بر بحث‌های دینی و قرآنی موجب تمایز آن از برخی آثار مشابهِ آن دوره شده و این اثر را شایسته پژوهشی مستقل کرده است. دغدغه اصلی زین‌الدین در این کتاب بهبود وضعیت اجتماعی زنان مسلمان و تغییر وضعیت حجاب‌ است. او پوشاندن صورت را باعث عقب‌ماندگی زنان و مانعی برای پیشرفت جوامع اسلامی می‌داند و با بررسی آیات و احادیث مربوط به حجاب و همچنین، با ادله عقلی نشان می‌دهد پوشاندن صورت به ‌شیوه مرسوم در آن روز حکم شریعت نیست. در این پژوهش، مبانی فکری و ادله عقلی و دینی او درباره حد پوشش زنان توصیف و تحلیل شده است. در اثنای تحلیل این کتاب می‌توان اهمیت اقتضائات زمان و مکان را در رسیدن به نتایج متفاوت به وضوح دریافت و درباره مناقشات علمی سالهای اخیر در ایران و دیگر جوامع اسلامی بر سر مسئله حجاب، به درک عمیق‌تری رسید.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Nazira Zayn al-Din's approach to the issue of hijab in al-Sufur and al-Hijab: a descriptive-analytic review

نویسندگان [English]

  • mehrdad abbasi 1
  • atefeh zarsazan 2
  • ali aswadi 3
  • maryam gheidar 4
1 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran,
2 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, University of Islamic Religions, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Arabic Literature, Kharazmi University, Tehran, Iran
4 PhD student of Quran and Hadith Sciences, University of Islamic Religions, Tehran, Iran
چکیده [English]

The book Al-Sufour wa Al-Hijab was published in 1928 by Nazira Zeineddine, a modernist Arab woman and a Druze of Shia in Lebanon. This book's emphasis on religious and Qur'anic discussions has distinguished it from some similar works of that period and has made this work an independent research. Zeineddine's main concern in this book is to improve the social status of Muslim women and to change the status of the veil. She considers covering the face to be a hindrance to women and an obstacle to the advancement of Islamic societies, and by examining verses and hadiths related to the veil as well as by rational reasoning, it is not Shari'a law to cover the face in the conventional way. In this study, her intellectual and religious rationales about the extent of women's coverage are described and analyzed. Through the analysis of this book, one can clearly understand the importance of the requirements of time and place for achieving different results, and a deeper understanding of the scientific disputes of recent years in Iran and other Islamic societies over the issue of hijab.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nazira Zeineddine
  • Al-sufur wa al-hijab
  • Hijab
  • Women's Rights
  1.  قرآن کریم.

    1. ابو حیان اندلسى، محمد بن یوسف؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ بیروت: دار الفکر، 1420 ق.
    2. ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو؛ تفسیر القرآن العظیم؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419 ق.
    3. احمد، لیلا؛ زنان و جنسیت در اسلام: ریشه‌های تاریخی جدال امروزی؛ ترجمه: فاطمه صادقی، تهران: انتشارات نگاه معاصر، 1394 ش.
    4. بدران، مارگو؛ «فمینیسم و قرآن»؛ دائرة‌المعارف قرآن، ج4، زیر نظر جین‌دَمن مک‌اولیف، ترجمه: حسین خندق‌آبادی و دیگران، تهران: انتشارات حکمت، 1396 ش.
    5. برقی، ابوجعفر؛ المحاسن؛ قم: دارالکتب الاسلامیۀ، 1371ق.
    6. بیضاوى، عبدالله بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1418 ق.
    7. پزشگی، محمد؛ صورت‌بندی مطالعات زنان در جهان اسلام؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1387 ش.
    8. جوهری، عایده؛ رمزیة الحجاب: مفاهیم و دلالات؛ بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة، 2007 م.
    9. رضی، ابوالحسن محمد؛ نهج­البلاغه؛ بیروت ـ لبنان: دارالکتب اللبنانی، بی­تا.
    10. زمخشرى، محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ3، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407 ق.
    11. زین‌الدین، نظیره؛ السفور و الحجاب؛ چ2، سوریه: انتشارات المدی، 1998 م.
    12. صادقی، فاطمه؛ کشف حجاب: بازخوانی یک مداخله مدرن؛ تهران: انتشارات نگاه معاصر، 1396 ش.
    13. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
    14. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
    15. طریحی، فخرالدین؛ مجمع­البحرین؛ تهران: طراوت، 1362 ش.
    16. ع.ع؛ «النقد و التألیف: العصور و الحجاب»؛ مجله العصور، شماره 13، 1928 م.
    17. عامری، پردیس؛ حمیدی، فریده؛ «نسبت دیدگاه نواندیشان معاصر دینی با توسعه جنسیتی (تحلیل و مقایسة آرای قاسم امین و نظیره زینالدین درباره زنان)»؛ مجله ادیان و عرفان، سال 49، ش2، 1395 ش.
    18. عنایت، حمید؛ سیری در اندیشه سیاسی عرب؛ تهران: انتشارات امیرکبیر، 1391 ش.
    19. فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420 ق.
    20. قرطبى، محمد بن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش.
    21. کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دارالکتب الإسلامیۀ، 1407 ق.
    22. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ ج19، چ2، تهران: انتشارات صدرا، 1379 ش.
    23. نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد؛ اعراب القرآن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1420 ق.
    24. ویلانت، رُتراود؛ «تفسیر قرآن: اوایل دوره جدید و معاصر»؛ دائرة‌المعارف قرآن، ج2، زیر نظر جین‌دَمن مک‌اولیف، ترجمه: حسین خندق‌آبادی و دیگران، تهران: انتشارات حکمت، 1392 ش..
    25. Badran, Margot and miriam cooke; Opening the Gates; Printed in Great Britain, 1992.
    26. Cooke, Miriam; Nazira Zeineddine: A Pioneer of Islamic Feminism; London, UK: Oneworld Publications, 2010.
    27. French, Marilyn; From Eve to Dawn: A History of Women in the World; Volume IV: Revolutions and the Struggles for justice in the 20th century; published by the Femenist Press at the city university of New York, 2008.
    28. Khan, Arif ; "Nazira was a feminist who questioned tradition"; www.sunday-guardian.com. The Sunday Guardian, 2010.
    29. Booth, Marilyn ;“Nazira Zeineddine: A Pioneer of Islamic Feminism, by miriam cooke” ; 2011.
    30. Garber, Marjorie and Rebecca Walkowitz ; One Nation Under God?; Religion and American Culture, published by Routledge; 1999.
    31. Keddie, Nikki; Women in the Middle East: Past and Present; Princeton: Princeton University Press, 2012.