بازتعریف مکتب اخباری‌گری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، کرمان، ایران

چکیده

محمدامین استرآبادی در اوایل سده یازدهم مکتبی را بنا نهاد و عنوان «اخباری» را برای طرفدارن و هم‌‌فکرانش برگزید و به دلیل وجود گروهی همنام و نیز دارای عقایدی همسان در میان متقدمان، مکتب خود را مکتبی دیرین دانست و شیوه خود را در مواجهه با سنت، منتسب به اخباریان متقدم امامیه کرد. فارغ از میزان صحت این مدعا و شباهت محدثان متقدم با مکتبی که وی بنا کرد،درباره تعریف اخباری و وجه تمایز آن با اصولی (پیروان مکتب اجتهاد)، آراء متعددی بیان شده که نگارنده با نقد و بررسی هر یک از آنها و بیان نقاط ضعف این دیدگاه­ها بر این عقیده است که برای تعریف مکتب اخباری‌گری به جای پرداختن به مؤلفه­های فکری اخباری­گری، باید انگیزه پیدایش این مکتب را در داخل تعریف لحاظ کرد تا بتوان پیروان این طیف را از اصولیان/ مجتهدان تمییز داد و لذا «اخباری­گری اندیشه­ای است که سعی در تهذیب معارف شیعه از اندیشه­های اصالتا سنی دارد.» و دو مبنای بنیادین اخباری­ها یعنی مبنای صدوری (نص­گرایی افراطی) و مبنای دلالی (عقل­گریزی افراطی)، هردو ریشه در تفکر «نفی سنی­زدگی اندیشه امامیه» دارند و دیگر نظریاتی که در درون این مکتب تولید شده­اند، همگی زاییده همین الگوی کلان فکری هستند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Redefining the school of Al-Akhbari

نویسنده [English]

  • hamed mostafavifard
Assistant Professor of Quranic Sciences and Hadith department
چکیده [English]

Mohammad Amin Astarabadi founded a school in the early 11th century and chose the title "Akhbari" for the fans and because of the existence of a similar group and also with the same beliefs among the predecessors, he considered his school to be an old school. Regardless of the accuracy of this claim and the similarity of the predecessors with the school he founded, regarding the definition of "Akhbari" and its distinction with "Osuli" (followers of the school of ijtihad), several opinions have been expressed that the author criticizes and examines each of them and The weakness of these views is that in order to define the school of Al-Akhbari, instead of addressing the intellectual components of Al-Akhbari, the motivation for the emergence of this school should be considered within the definition in order to distinguish the followers of this spectrum from followers of the school of Ijtihad Therefore, "Al-Akhbari is an idea that tries to purify the Imami thought from the ideas that have a Sunni background." And the two main bases of the Akhbaris (excessive acceptance of narrations and disregard for rational rules) are both rooted in the idea of "rejection of thoughts with an Sunni background of Imami thought" and all the views that have been produced within this school are influenced by this same macro-intellectual paradigm.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Akhbari
  • Al-Asuli
  • Al-Akhbari School
  • Al-Muhaddithan School
  • Ijtihad School
  • Mohammad Amin Estarabadi

مراجع

  1. آیتی، محمدباقر؛ بغیة الطالب فی من رأی الامام الغائب؛ بی­جا: بی­نا، 1342 ق.
  2. ابن غضائرى، احمد بن حسین؛ رجال ابن الغضائری؛ قم: اسماعیلیان، 1364 ش.
  3. استرآبادی، ملا محمدامین و سید نورالدین عاملی؛ الفوائد المدنیة و الشواهد المکیة؛ قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1424 ق.
  4. استرآبادی، ملا محمدامین؛ دانشنامه شاهی؛ تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، بی­تا.
  5. امین، سیدمحسن؛ أعیان الشیعة؛ بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1406 ق.‏
  6. انصارى دزفولی، مرتضى بن محمدامین (شیخ انصاری)؛ فرائد الأصول؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی‏، 1428 ق.
  7. ایزدی مبارکه، کامران و سیدمحمدهادی گرامی؛ «اصطلاح «اخباری» در سیر تحول مفهومی»؛ حدیث پژوهی، شماره ۳، ۱۳۸۹ ش.
  8. بحرانی، یوسف بن احمد (محدث بحرانی)؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ قم: مؤسسة النشر الإسلامی، بی­تا.
  9. _______________؛ الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیة؛ بیروت: دار المصطفى لإحیاء التراث، 1423ق.
  10. بهبهانى، محمدباقر بن محمداکمل (وحید بهبهانی)؛ مصابیح الظلام؛ قم: مؤسسة العلّامه المجدد الوحید البهبهانی، 1424ق.
  11. ________________________؛ الفوائد الحائریة؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1415ق.
  12. تنکابنی، محمد بن سلیمان؛ تذکرة العلماء؛ مشهد: بی­نا، 1372ش.
  13. جزائرى، سید نعمة الله؛ کشف الأسرار فی شرح الإستبصار؛ قم: دار الکتاب‏، 1408ق.
  14. _______________؛ منبع الحیاة و حجیة قول المجتهد من الأموات؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1401ق.
  15. جلالی، سیدمحمدرضا؛ المنهج الرجالی و العمل الرائد فی الموسوعة الرجالیة لسید البروجردی؛ قم: مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی، 1420ق.
  16. جمعى از پژوهشگران (زیر نظر سیدمحمود هاشمى شاهرودی)؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)؛ قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (ع)، 1426ق.
  17. جمعی از نویسندگان؛ دایرة المعارف تشیع؛ تهران: سازمان دایرة المعارف تشیع، 1372ش.
  18. حب الله، حیدر؛ نظریة السنّة فی الفکر الامامی الشیعی (التکون و الصیرورة)؛ بیروت: الانتشار العربی، 2006م.
  19. حسینی تهرانى، سیدمحمدحسین؛ ولایة الفقیه فی حکومة الإسلام؛ بیروت: دار المحجة البیضاء، 1418ق.
  20. حسینی استرآبادی، محمّدباقر (میرداماد)؛ الرواشح السماویة؛ قم: دار الحدیث، 1422ق.
  21. حکیمی، محمدرضا؛ «مکتب تفکیک»؛ کیهان فرهنگی، شماره 95، 1371ش.
  22. خویی، سیدابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال؛ بی­جا: بی­نا، 1413ق.
  23. ربّانی، محمدحسن؛ واکاوی معجم رجال الحدیث (به ضمیمه منهج­شناسی فقهی رجالی آیة الله العظمی خویی)؛ مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی، 1394ش.
  24. زرقی، موسی؛ صابری، حسین ؛ «بازکاوی ملاک تقسیم فقها به اخباریان و اصولیان»؛ مطالعات اسلامی: فقه و اصول، شماره 98، پاییز 1393ش.
  25. سبحانی تبریزی، جعفر؛ ادوار الفقه الإمامی؛ قم: مؤسسه امام صادق (ع)، 1424ق.
  26. _______________؛ مصادر الفقه الإسلامی و منابعه؛ بیروت: دار الأضواء، 1419ق.
  27. شیخ مفید، محمد بن محمد؛ الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصرة؛ قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
  28. صدر، سید محمدباقر؛ المعالم الجدیدة للأصول؛ قم: کنگره شهید صدر، 1379ش.
  29. طباطبایی، سید محمدکاظم؛ تاریخ حدیث شیعه 2 (عصر غیبت)؛ قم: دار الحدیث، 1393ش.
  30. طباطبایی حکیم، سید محمدسعید؛ الاصولیة و الاخباریة بین الاسماء و الواقع؛ نجف: دار الهلال، ١٤٢٦ق.
  31. طباطبایی یزدى، سید محمدکاظم بن عبدالعظیم؛ حاشیة فرائد الأصول؛ قم: دار الهدی، 1426ق.
  32. طهرانی، آغا بزرگ؛ الذریعة الی تصانیف الشیعة؛ بیروت: دار الأضواء، 1403ق.
  33. عاملی، محمد بن حسن (حرّ عاملی)؛ الفوائد الطوسیة؛ قم: المطبعة العلمیة، 1403ق.
  34. _______________؛ تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة؛ قم: مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، 1414ق.
  35. علّامه حلّی، حسن بن یوسف؛ نهایة الوصول الى علم الأصول‏؛ قم: مؤسسة الامام الصادق (ع)، 1425ق.
  36. عمران، فرج؛ الاصولیون و الاخباریون فرقة واحدة؛ نجف: مطبعة الحیدریة، ١٣٧٥ق.
  37. الغراوی، محمد عبدالحسین محسن؛ مصادر الاستنباط بین الاصولیین والاخباریین؛ قم: دفتر نشر تبلیغات اسلامی، 1413ق.
  38. فائز، قاسم؛ شریفی، محمد ؛ «پیدایش، سیر تطور و تداوم اخباری گری»؛ کتاب قیم، شماره 11، 1393ش.
  39. فیض کاشانى، محمدمحسن بن شاه مرتضى؛ الأصول الأصیلة؛ تهران: سازمان چاپ دانشگاه، 1390ش.
  40. __________________؛ الشهاب الثاقب (فی وجوب الجمعة العینی)؛ قم: رؤوف جمال­الدین، 1401ق.
  41. __________________؛ الوافی؛ اصفهان: مکتبة الامام أمیرالمؤمنین علی (ع)، 1406ق.
  42. __________________؛ سفینة النجاة؛ قم: بی­نا، بی­تا.
  43. قزوینى، ملا خلیل بن غازى؛ الشافی فی شرح الکافی؛ قم: دار الحدیث، 1429ق الف.
  44. _________________؛ صافى در شرح کافى؛ قم: دار الحدیث، 1429ق ب.
  45. قمی، غلامرضا؛ قلائد الفرائد؛ مصحح: محمدحسن شفیعی شاهرودی، قم: موسسه امام صادق (ع)، 1423ق.
  46. کاظمى تستری، اسدالله بن اسماعیل؛ کشف القناع عن وجوه حجیة الإجماع؛ تهران: ، بی­تا.
  47. کرکی عاملى، حسین بن شهاب­الدین؛ هدایة الأبرار إلى طریق الأئمّة الأطهار؛ بی­جا: بی­نا، بی­تا.
  48. مازندرانی، مولی محمدصالح؛ شرح أصول الکافی؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1421ق.
  49. مجلسی، (علّامه) محمدباقر بن محمدتقی؛ بحار الأنوار؛ بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق.
  50. __________________؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ قم: دار الکتب الإسلامیة، 1404ق.
  51. __________________؛ ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1406ق.
  52. مجلسی، محمدتقی بن مقصودعلی؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ بی­جا: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، بی­تا.
  53. ____________؛ لوامع صاحبقرانى؛ قم: اسماعیلیان، 1375ش.
  54. مطهری، مرتضی؛ اسلام و مقتضیات زمان؛ تهران: صدرا، 1419ق.
  55. مکارم شیرازى، ناصر؛ دائرة المعارف فقه مقارن؛ قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، ١٤٢٧ق.
  56. مکى عاملى، حسین یوسف؛ قواعد استنباط الأحکام؛ قم: بی­نا، 1391ش.
  57. موسوی بغدادی، ابوالقاسم علی بن حسین (سیدمرتضی)؛ الشافی فی الامامة؛ قم: إسماعیلیان، 1410ق.
  58. نائینى، محمدحسین؛ فوائد الاُصول؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1376ش.
  59. نجاشی، ابوالحسین احمد بن علی؛ رجال النجاشی‏؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1407ق.
  60. نجفی اصفهانى، محمدتقى بن عبدالرحیم رازى (ایوان کیفی)؛ هدایة المسترشدین؛ قم: موسسة النشر الاسلامی، 1429ق.
  61. نراقی، احمد بن محمدمهدی(فاضل نراقی)؛ عوائد الایام؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم‏، 1375ش.
  62. نمازی شاهرودی، علی؛ مستدرکات علم رجال الحدیث؛ تهران: شفق، 1412ق.
  63. ______________؛ الاعلام الهادیة الرفیعه فی اعتبار الکتب الاربعة المنیعة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1428ق.
  64. همدانى، آقارضا بن محمدهادى؛ مصباح الفقیه؛ قم: مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، 1416ق.

 

 

دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 11، شماره 25
مهر 1400
صفحه 270-289

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 04 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 28 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار