نقدی بر معنای مشهور «کلاّ» در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مجتمع آموزشی بنت الهدی

2 دانشیار گروه قرآن پژوهی، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه

چکیده

یکی از واژگان پربسامد در قرآن کریم، واژه «کلّا» است که 33 بار در 15 سوره آمده است. دیدگاه مشهور در تفسیر این واژه، بهویژه در دوره معاصر، این است که «کلّا» به معنای ردع و منع جمله قبل است، اما با وجود شهرت «کلّا» به حرف «ردع»، در تبیین معنای ردع در آیات قرآن، ابهام و اختلاف وجود دارد. «ردع» به معنای نفی شدید یا نهی و بازداشتن مخاطب است و متکلم با «کلّا» مخاطب را از تکرار کلام یا انجام کار باز می­دارد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای، به بررسی معنای مشهور ردع برای «کلّا» پرداخته و با تطبیق آن بر نُه آیه مشتمل بر «کلّا» صحت و سقم این معنا را ارزیابی کرده است. با بررسی آیات مشخص شد در همه آیات نه­گانه، بیش از یک معنا برای «کلّا» می­توان در نظر گرفت، به علاوه اینکه در آیاتی مانند 20 سوره قیامت و 23 سوره عبس و 9 سوره انفطار، ما قبل«کلّا» جز با تقدیر تکلف‌آمیز قابلیت ردع ندارد، در نتیجه محدود کردن معنای «کلّا» به ردع شایسته نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A critique of the famous meaning of "kalla" in the Qur'an

نویسنده [English]

  • madineh amani 1
1 عضوهیئت علمی بنت الهدی
چکیده [English]

One of the most frequent words in the Holy Quran is the word "Kola" which is mentioned 33 times in 15 suras. A popular view in the interpretation of this word, especially in the contemporary period, is that "Kola" means rejection and prohibition of the previous sentence, but despite the reputation of "Kola" as the word "rejection", in explaining the meaning of rejection in the verses of the Qur'an, ambiguity and There is a difference.

"Rejection" means severe denial or prohibition and restraint of the addressee, and the speaker with "the whole" prevents the addressee from repeating the word or doing the deed. This article uses a descriptive analytical method and using library sources to examine the famous meaning of rejection for "Kola" and by applying it to nine verses containing "Kola" has evaluated the correctness of this meaning.
Examining the verses, it was found that in all nine verses, more than one meaning can be considered for "kala", in addition to the verses such as 20 suras of Qiyamat, 23 suras of Abbas and 9 surahs of Infitar, we preceded "kala" except with obligatory destiny It cannot be rejected, so it is not appropriate to limit the meaning of "totally" to rejection.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • Globalization of Islam
  • ‌Infidious disobedient infidels
  • Resistance
  • Ghetal
  • Piety
  • Special divine support
  1. - قرآن کریم، ترجمه: مکارم شیرازی، ناصر، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1373 ش.

    1. آلوسى، سید محمود؛ روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم‏؛ به کوشش على عبدالبارى عطیة، دارالکتب العلمیة‏، بیروت‏، 1415 ق‏.‏
    2. ابن اثیر، مبارک بن محمد؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم: 1367 ش.
    3. ابن جزى غرناطى، محمد بن احمد؛ کتاب التسهیل لعلوم التنزیل‏؛ به کوشش دکتر عبدالله خالدى ‏شرکت، دار الارقم بن ابى الارقم‏، بیروت: 1416 ق‏.
    4. ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن على؛ زاد المسیر فى علم التفسیر؛ به کوشش عبدالرزاق المهدی، دار الکتاب العربی‏، بیروت‏: 1422 ق‏‏.
    5. ابن حاجب، عثمان بن عمر؛ الایضاح فی شرح المفصل؛ دار سعدالدین، دمشق: بی‌تا.
    6. ابن عربى، محیى الدین محمد؛ تفسیر ابن عربى‏؛ به کوشش سمیرمصطفی رباب، بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، ‏1422 ق‏.
    7. ابن فارس، احمد بن فارس؛ معجم مقاییس اللغة؛ به کوشش هارون عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404‌ ق.
    8. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 1414‌ ق.
    9. ابن‌ هشام انصاری، عبدالله بن یوسف؛ مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب؛ به کوشش مازن مبارک، محمد علی حمدالله، بیروت: دارالفکر، 1428 ق.
    10. ابو حیان اندلسى، محمد بن یوسف؛‏ البحر المحیط فى التفسیر؛ به کوشش صدقی محمد جمیل‏، بیروت: دار الفکر، ‏1420 ق‏.
    11. اربلی، علاء الدین بن علی؛ جواهر الادب فی معرفة کلام العرب؛ بیروت: دار النفائس، 1412 ق.
    12. مرادی، الحسن بن قاسم؛ الجنی الدانی فی حروف المعانی؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1992 م.
    13. ازهرى، محمد بن احمد؛ تهذیب اللغة؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1421 ق.
    14. بقاعی، ایمان؛ معجم الحروف؛ لبنان: دارالمدار الاسلامی، 2003 م.
    15. بیضاوی، عبدالله بن عمر؛ انوار التنزیل و اسرار التأویل؛ به کوشش محمد عبدالرحمن المرعشلی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1418 ق.
    16. جامى، عبد الرحمن؛ شرح ملا جامی على متن الکافیة فی النحو؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
    17. جرجانى، علی بن محمد؛ التعریفات؛ قاهره: دار الکتاب المصری، 1411 ق.
    18. جوهرى، اسماعیل‌بن‌حماد؛ الصحاح؛ به کوشش عطار احمد عبدالغفور، بیروت: دارالعلم للملایین، 1376 ق.
    19. دخیل، على بن محمد على‏؛ الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز؛ بیروت: دار التعارف للمطبوعات‏، 1422 ق.‏‏
    20. راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ بیروت: دار القلم، 1412 ق.
    21. زمخشری، محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت‏: دار الکتاب‌العربی‏، 1407 ق.
    22. سمین، احمد بن یوسف؛ الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1414 ق.
    23. سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن ابی بکر؛ الاتقان فی علوم القرآن؛ به کوشش محمد سالم هاشم، چ3، قم: ذوی القربی، 1391 ش.
    24. سیرافى، ابوسعید حسن بن عبد الله؛ شرح کتاب سیبویه؛ به کوشش احمدحسن معدلی و علی سید علی، بیروت: دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
    25. سید قطب شاذلی؛ فى ظلال القرآن‏؛ چ17، بیروت: دارالشروق‏، 1412 ق‏.
    26. شوکانى، محمد بن على‏؛ فتح القدیر؛ دمشق: دار ابن کثیر، دار الکلم الطیب‏، 1414 ق‏.
    27. صاحب، اسماعیل بن عباد؛ المحیط فی اللغة؛ به کوشش شیخ محمدحسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتب، 1414 ق.
    28. طباطبایى، سید محمد حسین‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏؛ چ5، قم‏: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1417 ق‏.
    29. طبرسى، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع‏؛ تهران‏: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم‏، 1377 ش‏.
    30. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت‏: دار المعرفة‏، 1412 ق‏.
    31. طریحى، فخر الدین بن محمد؛ مجمع البحرین و مطلع النیرین؛ به کوشش احمد حسینی اشکوری، چ3، تهران: مرتضوی، 1375 ش.
    32. علی جاسم سلمان؛ موسوعة معانی الحروف العربیة؛ بی‌جا: دار الاسامة، بی‌تا.
    33. فخررازى، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، ‏1420 ق.
    34. فراهیدى، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ چ2، قم: نشر هجرت، 1409 ق.
    35. فیض کاشانى، ملامحسن؛ الاصفی فی تفسیر القرآن؛ به کوشش محمد حسین درایتی و محمد رضا نعمتی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1418 ق.
    36. قرشی، سید علی اکبر؛ تفسیر احسن الحدیث‏؛ چ3، ‏ تهران‏: بنیاد بعثت‏، 1377 ش‏.
    37. ــــــــــــــــــــــ؛ قاموس قرآن؛ چ6، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1371 ش.
    38. قرطبى، محمد بن احمد؛ الجامع لأحکام القرآن‏؛ تهران‏: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش.
    39. قیقانو، انطوان؛ المنجد فی الحروف و اعرابها؛ بیروت: دار المشرق، 2002 م.
    40. کاشانى، محمد بن مرتضى؛ تفسیر المعین؛ به کوشش حسین درگاهی، قم‏: کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى‏، 1410 ق‏.
    41. کاشانى، ملا فتح الله‏؛ زبدة التفاسیر؛ قم‏: بنیاد معارف اسلامى‏، 1423 ق.
    42. گنابادى، سلطان محمد؛ بیان السعادة فى مقامات العبادة؛ چ2، بیروت‏: مؤسسة الأعلمی‏، 1408 ق‏.
    43. مالقی، احمد بن عبد النور؛ رصف المبانی فی شرح حروف المعانی؛ به کوشش احمد محمد الخراط، دمشق: مطبوعات مجمع اللغة العربیة، بی‌تا.
    44. مدرسی، سید محمدتقی‏؛ تفسیر هدایت‏؛ ترجمه: احمد آرام و دیگران، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی‏، 1377 ش‏.
    45. ـــــــــــــــــــــــــ؛ من هدى القرآن؛ تهران: دار محبی الحسین‏، 1419 ق.
    46. مرتضى زبیدى، محمد بن محمد؛ تاج العروس؛ به کوشش علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1414 ق.
    47. مکی بن ابی طالب، ابی محمد؛ شرح کلّاو بلی و نعم و الوقف علی کلّ واحدة منهنّ فی کتاب الله عزّ و جلّ؛ به کوشش احمد حسن فرحات، بیروت: دار المامون للتراث، بی‌تا.
    48. موسوی همدانی، سید محمد باقر؛ ترجمه تفسیر المیزان؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374 ش.
    49. المهدی، صلاح بن علی؛ النجم الثاقب شرح کافیة ابن الحاجب؛ به کوشش حسن نبغه/ محمد جمعه، یمن: مؤسسةالامام زید بن علی الثقافیة، بی‌تا.
    50. میبدى، رشیدالدین؛ کشف الأسرار و عدة الأبرار؛ چ5، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1371 ش.
    51. نخجوانى، نعمت الله بن محمود؛ الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة‏؛ مصر: دار رکابی للنشر، 1999 م.
    52. نووی، محمد؛ مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1417 ق.