اصول مدیریتی ابناء الرضا علیهم السلام در بحران حذف فیزیکی شیعیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد

3 استادیار، گروه مدیریت، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه میبد، میبد، ایران

چکیده

بحران، رویدادی غیرمنتظره و ناخوشایند است که مشکلاتی را بر جامعه تحمیل کرده و به حالتی حاد و بی‌ثبات برای افراد و یا جامعه تبدیل می‌شود و رفع آن، نیازمند اقداماتی اساسی است. در تاریخ امامت شیعی، سال‌های 203 تا 260 هجری قمری به رهبری و سرپرستی ابناءالرضا (ع) اختصاص دارد؛ دوران زندگانی امام جواد، امام هادی و امام عسکری (علیهم السلام) خفقانی بر جامعه شیعی حاکم بود که دوستی و موالات با ائمه (ع)، تبعاتی چون مصادره اموال، حبس، شکنجه و حتی شهادت در پی داشت. ابناءالرضا (ع) با تدابیر و اتخاذ تصمیم‌هایی توانستند جامعه را مدیریت و جامعه شیعی را از گزند حوادث حفظ کرده و با کمترین آسیب، به سمت امنیت و آرامش سوق دهند. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی سامان‌یافته است، مجموعه اقدامات ائمه متأخر شیعه را به‌منظور پیشگیری، آمادگی، راهکارهای مقابله‌ای و بازدارنده در سه مرحله «قبل از وقوع بحران»، «حین وقوع» و نیز «بعد از وقوع بحران» با تأکید بر امور حفاظتی-امنیتی، دسته‌بندی و معرفی کرده است؛ اصول مدیریتی که در عصر حاضر نیز می‌تواند مورد توجه و اتباع باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Management principles of the late Imams (as) in the crisis of physical elimination of Shiites

نویسندگان [English]

  • zahra ebrahimi 1
  • Yahya Mirhoseini 2
  • Mohammad Zarei Mahmoudabadi 3
1 PhD student in Quran and Hadith at Meybod University
2 Assistant Professor, Department of Quranic Sciences and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, Meybod University, Meybod, Iran
3 Assistant Professor, Department of Management, Faculty of Humanities, Meybod University, Meybod, Iran.
چکیده [English]

Crisis is an unexpected and unpleasant event that has imposed problems on society and turns into an acute and unstable state for individuals or society and solving it, requires fundamental actions. In the history of the Shiite pontificate (Imamate), the years 203 to 260 AH are dedicated to the leadership of Abnaal-Reza (PBUT); in the life period of Imam Javad, Imam Hadi and Imam Askari (PBUT) a black out dominated Shiite society that friendship with Imams (PBUT), led to consequences such as confiscation of property, imprisonment, torture and even martyrdom. By making some decisions Abnaal-Reza (PBUT) could manage and save the Shiite community from crisis and led them toward security and peace with the least amount of harm. By an organized descriptive-analytic method, this article categorizes the set of Shiite latter imams' actions for preventing, preparing, confronting and deterring in three phases: "before the crisis", "during the crisis" and "after the crisis", management principles that can be of interest in the present age.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abnaal-Reza (PBUT)
  • Crisis Management
  • Shiites
  • Physical Elimination
  • Security & Protection Affairs

مراجع

  1. ابن اثیر، علی بن محمد؛ تاریخ کامل؛ ترجمه:حمیدرضا آژیر، تهران: انتشارات اساطیر، 1370 ش.
  2. ابن ­بابویه، محمد بن علی؛ التوحید؛ قم: چاپ هاشم حسینی طهرانی، 1384 ش.
  3. ـــــــــــــــــــــــــ ؛ عیون أخبار الرضا(ع)؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ ق.
  4. ابن‌ خلکان، احمد بن محمد؛ وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان؛ بیروت: دار صادر، 1971 م.
  5. ابن‌ شهرآشوب‌ مازندرانی، محمد بن علی؛ مناقب ‌آل ‌ابی‌طالب؛ نجف: المکتبة الحیدریة، 1376 ق.
  6. ابن‌ عساکر، علی بن الحسن؛ تاریخ دمشق؛ بیروت: دار الفکر، 1415 ق.
  7. ابن‌ منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ قم: انتشارات ادب حوزه، 1363 ش.
  8. ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین؛ مقاتل الطالبیین؛ بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات، 1419 ق.
  9. ابوغالب زراری، احمد بن محمد؛ رسالة أبی غالب الزراری و تکملتها‌؛ قم: مرکز البحوث و التحقیقات الاسلامیة، 1411 ق.
  10. اربلی، علی بن عیسی؛ کشف الغمّة؛ بیروت: دارالاضواء، 1405 ق.
  11. امینی، عبدالحسین؛ الغدیر فی ­الکتاب ­والسنة والادب؛ قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، ۱۴۱۶ ق.
  12. برگ، دیویدنیه تن؛ مدیریت بحران؛ ترجمه: محمدعلی ذوالفقاری، تهران: نشر حدیث، 1373 ش.
  13. بلاذری، احمد بن یحیی؛ فتوح البلدان؛ بیروت: دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸ م.
  14. جباری، محمدرضا؛ سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه (ع)؛ قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، 1382 ش.
  15. ابن شعبه حرانی، حسن؛ تحف العقول عن آل الرسول (ص)؛ چ2، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1363 ش.
  16. حسین، جاسم؛ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم(عج)؛ ترجمه: محمدتقی آیت اللهی، تهران: امیرکبیر، 1377 ش.
  17. حسینی­زیبدی، سیدمحمدمرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: دارالمکتبة الحیاة، 1306 ق.
  18. حسینی، سیدحسین؛ «بحران چیست و چگونه تعریف می شود؟»؛ فصلنامه امنیت، شماره 1 و 2، سال پنجم، 1385 ش.
  19. حلوانی، حسین بن نصر؛ نزهة الناظر و تنبیه الخاطر؛ قم: مدرسة الامام المهدی (ع)، 1408 ق.
  20. حلى، علی بن طاووس؛ الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان؛ قم: مؤسسة آل البیت (ع)، 1409 ق.
  21. ـــــــــــــــــــــــ ؛ مهج الدعوات و منهج العبادات؛ قم: دار الذخائر، 1411 ق.
  22. دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377 ش.
  23. ذهبى، محمد بن احمد؛ سیر اعلام النبلاء؛ بیروت: موسسة الرسالة، 1413 ق.
  24. سیوطی، جلال الدین؛ تاریخ الخلفاء؛ بیروت: دار صادر، 1417 ق.
  25. شاکری، حسین؛ موسوعة المصطفی ‌و العترة؛ بی‌جا: بی‌نا، 1419 ق.
  26. ابن حاتم شامی، یوسف؛ الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم؛ قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1427 ق.
  27. صدر، محمد؛ تاریخ الغیبه الصغری؛ بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1412 ق.
  28. صلواتیان، سیاوش؛ رسانه­ها و مدیریت بحران؛ تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، 1389 ش.
  29. طبرسی، فضل بن الحسن؛ إعلام الورى بأعلام الهدى؛ قم: مؤسسة آل البیت (ع)، 1417 ق.
  30. طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری؛ ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1354 ش.
  31. طقوش، محمد سهیل؛ دولت عباسیان؛ ترجمه: حجت الله جودکی، قم: حوزه و دانشگاه، 1380 ش.
  32. طوسی، محمد بن حسن؛ إختیار معر فة الرجال؛ قم: موسسة آل البیت (ع)، بی‌تا.
  33. ــــــــــــــــــــــــ؛ تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة ؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1364 ش.
  34. ــــــــــــــــــــــــ؛ رجال؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.
  35. ــــــــــــــــــــــــ؛ الغیبة ؛ قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، ۱۴۱۱ ق.
  36. ــــــــــــــــــــــــ؛ مصباح المتهجد؛ بیروت: مؤسسة فقه الشیعة، 1991 م.
  37. عبدالحمیدزاده، بهمن؛ مدیریت بحران در واحدهای صنعتی؛ تهران: انتشارات اسرا، 1390 ش .
  38. عچرش، خیریه؛ کهندل­جهرمی، مرضیه؛ «رسم شبکه معنایی(Semantics) واژه فتنه و مترادفات آن در قرآن»؛ فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره 42، سال ششم، 1394 ش.
  39. العیون و الحدائق فی اخبار الحقائق؛ بغداد، مکتبة المثنی، بی‌تا.
  40. قطب راوندی، سعید بن هبة الله؛ الخرائج و الجرائح؛ قم : موسسة الامام المهدی(ع)، 1409 ق.
  41. ـــــــــــــــــــــــــــ؛ الدعوات/ سلوة الحزین؛ قم: انتشارات مدرسه امام مهدى، 1407ق.
  42. قمی، عباس؛ تتمة المنتهی فی وقایع ایام الخلفا؛ تهران: کتابخانه مرکزی، 1325 ش.
  43. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1۴07 ق.
  44. گاتزچاک، جک؛ مدیریت بحران (در بخش‌های خصوصی و دولتی)؛ ترجمه: علی پارسائیان، تهران: انتشارات ترمه، 1383 ش.
  45. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 136۸ ش.
  46. مسعودی، علی بن الحسین؛ اثبات الوصیة؛ قم: انصاریان، 1384 ش.
  47. ـــــــــــــــــــــــــــ ؛ مروج الذهب و معادن الجواهر؛ بیروت: المکتبة العصریة، 1425 ق.
  48. مفید، محمد؛ الاختصاص؛ بیروت: دار المفید، 1414 ق.
  49. ــــــــــــ ؛ الارشاد فی معرفة حجج الله علی العیاد؛ بیروت: مفید، 1400 ق.
  50. منسوب الی الامام ابی محمد الحسن بن علی العسکری(ع)؛ التفسیر تفسیر الإمام العسکری (ع)؛ کربلا: عتبة العباسیة المقدسة، 1409 ق.
  51. موحد ابطحی، محمدعلی؛ تاریخ آل زراره؛ بی‌جا: بی­نا، 1400 ق.
  52. میتراف، ایان، انگناس، گاس؛ مدیریت بحران پیش از روی دادن؛ ترجمه: محمود توتونچیان، تهران: موسسه عالی آموزش و پرورش مدیریت برنامه‌ریزی، 1381 ش.
  53. نادری، نادر؛ برآمدن عباسیان، ایدئولوژی مذهبی و اقتدار سیاسی؛ ترجمه: عبدالحسن آذرنگ و نگار نادری، تهران: سخن، 1384 ش.
  54. نبهانی، یوسف بن إسماعیل؛ موسوعة الامام الهادی(ع)؛ جده: دار المنهاج، بی­تا.
  55. نجاشی، احمد بن علی؛ رجال؛ قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416 ق.
  56. نجف، علی؛ منهاج التحرک عند الامام الهادی(ع)؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد، بی‌تا.
  57. نوذری، حسینعلی؛ بحران­ها و تهدیدهای اجتماعی؛ فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 16، 1384ش.
  58. یعقوبی، احمد؛ تاریخ یعقوبی؛ بیروت: شرکة الاعلمی للمطبوعات، 1431 ق.
  59. Ash, S. R, & Ross, D. K; Crisis management through the lens of epidemiology; Business Horizons, 47(3), 49-57, 2004.
  60. Burnett, J. J; A strategic approach to managing crises; Public relations review, 24(4), 475-488, 1998.
  61. Coombs, , W. T. Crisis management and communications.‏
  62. Coombs, W. T; "Information and compassion in crisis responses: A test of their effects". Journal of public relations research; 11(2), 125-142,1999.‏
  63. Koster, M. C., & Politis-Norton, H. ; Crisis management strategies; Drug safety, 27(8), 603-608, 2004.‏
  64. Perrow, C; Normal accidents: Living with high risk technologies-Updated edition; Princeton university press,2011.‏
  65. Reid, J. L; Crisis management: Planning and media relations for the design and construction industry; John Wiley & Sons,‏
  66. Van Ess, J.; Theologie und Gesellschaft im 2.Und 3. Jahrhundert Hidschra; Eine Geschichte des religösen Denkens im frühen Islam, 1990.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 11، شماره 25
مهر 1400
صفحه 233-252

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 خرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 18 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 29 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار