روایات «قرائة الناس» و انگاره مطابقت آن با قرائت حفص از عاصم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و مدرس دانشگاه علوم قرآن و حدیث شهر ری

چکیده

برخی از علمای معاصر بر این باورند که عموم مسلمانان از صدر اسلام تاکنون در قرائت قرآن به یک قرائت واحد ملتزم بوده‌اند. آن قرائت، همان قرائتی است که از جانب خداوند متعال نازل شده و بر زبان مبارک رسول اعظم (ص) جاری گشته و مسلمانان سینه‌به‌سینه تا به امروز آن را حفظ نموده‌اند و فرمان حضرات معصومین (ع) مبنی بر قرائت قرآن مطابق «قرائة الناس»، اشاره به همان قرائت واحد دارد و حفص بن سلیمان نیز به همان قرائت واحد، ملتزم بوده است. لکن با بررسی متن، سند و دلالت روایات مربوط به «قرائة الناس» و همچنین اسناد و مدارک تاریخی و تفسیری، به‌روشنی می‌توان دریافت که اولاً منظور از «قرائةالناس»، یک قرائت منحصربه‌فرد در تمامی اعصار و امصار نیست و ثانیاً قرائت حفص از عاصم در زمان‌ها و مکان‌های مختلف اسلامی، از شیوع امروزی برخوردار نبوده و به گواهی علما و مفسران متقدم و متأخر، در موارد متعددی با قرائت رایج در میان مردم مطابقت نداشته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The narratives of "reading of public" and the idea of conforming it the reading of Aafs Ibn Asem

نویسندگان [English]

  • amirhosein ami motlaq 1
  • Hamid Reza Mostafid 2
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی
2 Islamic Azad University
چکیده [English]

Some contemporary scholars believe that most Muslims since the early days of Islam have adhered to a single reading in the Qur'an. That reading is that which was revealed by the Almighty God the Prophet of Islam and has been preserved to this day by the Muslims. Moreover, the commandment of the innocent Imams (AS) according to the recitation of the Qur'an in accordance with the "Reading of public" refers to the same reading, and Hafs Ibn Suleiman was bound to the same reading.
However, by examining the text, the document, and the implications of "public reading" narratives, as well as historical and interpretive documents; it can be established that, first, "public reading" is not a unique reading in all ages and times. secondly; The reading of "Hafs Ibn-Asem" in various Islamic times and places has not been widespread  as today and, according to the testimonies of earlier and later scholars and commentators, has not been in many cases conformity with popular reading.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Readings (sinning)
  • Hafs
  • Asem
  • Quran readings
ـ‌ قرآن کریم.
1. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد؛ کتاب الجرح و التعدیل؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1373 ق.
2. ابن بابویه، محمد بن علی؛ التوحید؛ به کوشش: هاشم حسینی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1398 ق.
3. ابن بابویه، محمد بن علی؛ الامالی؛ چ5، بیروت: اعلمی، 1400 ق.
4. ابن جزری، محمد بن محمد؛ النشر فی القرائات العشر؛ به کوشش: علی محمد الضباع، بیروت: دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
5. ابن داوود حلی، حسن بن علی؛ رجال؛ به کوشش: محمدصادق بحر العلوم، تهران: دانشگاه تهران، 1342ش.
6. ابن شهرآشوب، محمد بن علی؛ مناقب آل أبی طالب؛ قم: انتشارات علامه، 1379 ق.
7. ابن عاشور، محمد طاهر؛ التحریر و التنویر؛ بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420 ق.
8. ابن عطیة، عبد الحق بن غالب؛ المحرر الوجیز فی تفسیر کتاب العزیز؛ به کوشش: عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422 ق.
9. ابن غضائری، احمد بن حسین؛ رجال؛ به کوشش: محمدرضا حسینی، قم، دار الحدیث، 1364 ش.
10. ابن مجاهد، احمد بن ‌موسی؛ کتاب السبعة فی القرائات؛ به کوشش: شوقی ضیف، قاهره: دارالمعارف، بی‌تا.
11. ابو حیان، محمد بن یوسف؛ البحر المحیط فی التفسیر؛ به کوشش: صدقی محمد جمیل، بیروت: دار الفکر، 1420 ق
12. استرآبادی، علی؛ تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ به کوشش: حسین استاد ولی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1409 ق.
13. اشعری، سعد بن عبد الله؛ کتاب المقالات و الفرق؛ به کوشش: محمدجواد مشکور، چ3، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1361 ش.
14. آلوسی، محمود بن عبدالله؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن ‌العظیم؛ به کوشش: علی عبدالباری عطیة، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415 ق.
15. براقی، سید حسین؛ تاریخ الکوفة؛ به کوشش: محمدصادق بحر العلوم، چ4، بیروت: دار الأضواء، 1407ق.
16. برقی، احمد بن محمد؛ طبقات الرجال؛ به کوشش: حسن مصطفوی، تهران: دانشگاه تهران، 1342 ش.
17. ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد؛ جواهر الحسان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1418 ق.
18. حسینی، بی‌بی زینب؛ «بررسی تاریخی قرائة العامة و ارتباط آن با روایت حفص از عاصم»؛ دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث، سال هشتم، ش2، بهار و تابستان 1394 ش.
19. خطیب بغدادی، احمد بن علی؛ تاریخ مدینة السلام (تاریخ بغداد)؛ به کوشش: بشار عواد معروف، بیروت: دار الغرب الاسلامی، 1422 ق.
20. خطیب، عبداللطیف؛ معجم القرائات؛ قاهره: دار سعد الدین، 1422 ق.
21. خوئی، سید ابوالقاسم؛ البیان فی تفسیر القرآن؛ چ8، قم: انتشارات انوار الهدی، 1401 ق.
22. خوئی، سید ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث؛ بی‌جا: مؤسسة الامام الخوئی الاسلامیة، بی‌تا.
23. دانی، عثمان بن سعید؛ التیسیر فی القرائات السبع؛ به کوشش: اوتو پرتزل (Otto Pretzl)، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1416 ق.
24. دانی، عثمان بن سعید؛ جامع البیان فی القرائات السبع المشهورة؛ به کوشش: محمد صدوق الجزائری، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1426 ق.
25. ذهبی، محمد بن احمد؛ معرفة القراء الکبار علی الطبقات و الاعصار؛ به کوشش: بشار عواد معروف، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417 ق.
26. رضا، محمد رشید؛ المنار؛ بیروت: دار المعرفة، 1414 ق.
27. سمین، احمد بن یوسف؛ الدر المصون فی علوم الکتاب المکنون؛ به کوشش: احمد محمد صیرة، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1414 ق.
28. شاه‌پسند، الهه؛ «دلالت و مصداق روایت اقرأ کما یقرء الناس»؛ پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال 47، ش2، پاییز و زمستان 1393 ش.
29. شعرانی، ابوالحسن؛ پژوهش‌های قرآنى علامه شعرانى در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین؛ به کوشش: محمدرضا غیاثی کرمانی، چ2، قم: بوستان کتاب، 1386 ش.
30. شهید اول، محمد بن مکی؛ ذکریالشیعةفیاحکامالشریعة؛ قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1419ق.
31. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی؛ المقاصدالعلیة؛ قم: المرکز العالی للعلوم و الثقافة الاسلامیة، 1434 ق.
32. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی؛ رسائل؛ قم: مرکز انتشارات تبلیغات اسلامی، 1421 ق.
33. شوکانی، محمد بن علی؛ فتح القدیر؛ بیروت: دار الکلم الطیب، 1414 ق.
34. شیخ بهائی، محمد بن حسین؛ توضیح المقاصد؛ قم: موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع)، 1387ش.
35. صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن؛ چ2، قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، 1406 ق.
36. صادقی تهرانی، محمد؛ مقاله «چرا قرائات قرآن»؛ ‌سایت «http://alforghan.loxblog.com/post/39»، تاریخ مراجعه به سایت: 30/ 11/ 1397 ش.
37. صدیق حسن خان، محمد صدیق؛ فتح البیان فی مقاصد القرآن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1420 ق.
38. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ق.
39. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان لعلوم القرآن؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.
40. طبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
41. طنطاوی، محمد سید؛ التفسیر الوسیط للقرآن الکریم؛ قاهره: نهضة مصر، 1997 م.
42. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ به کوشش: احمد حبیب عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
43. طوسی، محمد بن حسن؛ رجال؛ به کوشش: جواد قیومی اصفهانی، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1373 ش.
44. طوسی، محمد بن حسن؛ فهرستکتبالشیعةوأصولهم؛ قم: انتشارات ستاره، 1420 ق.
45. عامی مطلق، امیرحسین؛ «بررسی قرائات منسوب به اهل بیت (ع) و جایگاه آن در تفسیر»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، 1388 ش.
46. عسکری، سید مرتضی؛ القرآن الکریم و روایات المدرستین؛ تهران: انتشارات منیر، 1378 ش.
47. علامه حلی، حسن بن یوسف؛ منتهی المطلب فی تحقیق المذهب؛ مشهد: مؤسسه طبع و نشر آستان قدس رضوی، 1419 ق.
48. عمر، احمد مختار؛ مکرم، عبدالعال سالم؛ معجمالقرائاتالقرآنیة؛ چ2، تهران: انتشارات اسوه، 1426 ق.
49. فراء، یحیی بن زیاد؛ معانی القرآن؛ به کوشش: محمد علی نجار، چ2، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1980 م.
50. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی؛ الصافی؛ چ2، تهران: مکتبة الصدر، 1415 ق.
51. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش.
52. کشی، محمد بن عمر؛ اختیارمعرفةالرجال؛ به کوشش: مهدی رجایی، قم: مؤسسة آل البیت، 1363 ش.
53. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ قم: دار الحدیث، 1429 ق.
54. محقق کرکی، علی بن حسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ چ3، بیروت: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1429 ق.
55. معرفت، محمدهادی؛ التمهید فی علوم القرآن؛ قم: مؤسسه فرهنگی تمهید، 1386 ش.
56. میرداماد، محمدباقر بن محمد؛ الرواشحالسماویةفیشرح الاحادیثالامامیة؛ قم: دار الخلافة، 1311 ق.
57. نجاشی، احمد بن‌ علی؛ رجال؛ چ6، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1365ش.
58. نحاس، احمد بن محمد؛ اعراب القرآن؛ به کوشش: عبدالمنعم خلیل ابراهیم، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421 ق.
59. نصرتی، علی؛ «بررسی روایت اقرأ کما یقرأ الناس با نگاهی به فهم شیخ انصاری (ره)»؛ آموزه‌های قرآنی، ش17، بهار و تابستان 1392 ش.