تحلیل‌ و نقد نظریه شوشتری درباره آراء رجالی ابن غضائری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم قرآن و حدیث از دانشگاه تربیت مدرس

2 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس

3 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

4 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

یکی از رجالیان مهم، ابن‌ غضائری است که به تضعیفِ بسیار و سریع راویان ‌مشهور است. او در کتاب موسوم به «الضعفاء»، بسیاری از راویان ثقه را تضعیف کرده است. رجالی معاصر، شیخ محمد‌تقی شوشتری در کتاب قاموس الرجال، از او دفاع و بسیار به تضعیفات او اعتماد کرده و در اغلب موارد، آراء او را بر دیگر رجالیان، مقدم دانسته است. این مقاله درصدد تحلیل و نقد دیدگاه شوشتری درباره میزان اعتبار تضعیفات ابن غضائری و در پی آن، توثیقات اوست. نخست خاستگاه تضعیف راویان را واکاویده، سپس به شناساندن روش رجالی ابن غضائری پرداخته و از این دریچه، روش رجالی او را در تضعیفات و توثیقات به‌نقد کشیده است و در پایان، دیدگاه شوشتری را در خصوص آراء رجالی او به‌تفصیل ارزیابی کرده است. از دستاوردهای این مقاله، نخست شناخت میزان اعتبار روش رجالی ابن غضائری و آراء او در جرح‌وتعدیل راویان، به‌ویژه، در تعارض آراء او و دیگر رجالیان متقدم است؛ دوم نشان دادن این امر که نسبت غلو و کذب به راویان، برگرفته از متن­شناسی روایات آن‌ها بوده که محل تأمل است و متقدمان، دیدگاه یکسانی در این خصوص نداشته‌اند و این امر، پذیرش مطلق آن را زیر سؤال می‌بَرد؛ سوم نشان دادن به‌کارگیری گسترده روش متن­شناسی روایات راویان از سوی ابن غضائری و ارائه نمونه‌هایی از مخالفت نتایج آن با واقع.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis and Criticism of ShuShtaryʼs Theory about Ibn GhazaeriʼsRijali Viewpoints

نویسندگان [English]

  • Tohid Pashei Aghababa 1
  • nahleh gharavi naeeni 2
  • majid maaref 3
  • abolfazl shakori 4
1 PhD of Quran and Hadith Studies atTarbiat Modarres university, Tehran, Iran
2 Professor of Quran and Hadith Studies atTarbiat Modarres university, Tehran, Iran
3 Professor of Quran and Hadith Studies at Tehran university, Tehran, Iran
4 Associate professor of Political Sciencesat Tarbiat Modarres university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Ibn Ghazaeri is one of the important Rijalun (Men of narrators) that he is famous for numerous and fast weakening of narrators. He has weakened many reliable narrators in his book named Al Zuˈafa. One of the contemporary narrators men ( Rijali), Sheikh Mohammad Tagh iShushtari in the book Ghamus Al Rijal, has defended him and trust very much to his weakening and preferred his viewpoints on other Rijalunʼs viewpoints. In this essay we intend to analyze and criticize the Shushtari‘s viewpoint about the measure of credibility of Ibn Ghazaeriʼs weakening and then his confidences. First,we have searched the origin of weakening the narrators, then  paid to recognize Ibn Al GhazaeriʼsRijali method and thereby criticized his Rijali method in weakening and confidences. Finally, we have assessed Shushtari‘s opinion concerning his Rijali viewpoints in detail. The results of this essay are first recognizing the measure of validity of Ibn Ghazaeriʼs method and his viewpoints in modifying the narrators. Particularly in contradiction of his views with other early Rijalunsʼ views. Second showing that attributing exaggeration and lie to narrators , has root in identifying the text of their hadiths. This should be meditated and antecedents have not similar view about it and this lead to doubt on absolute acceptance of them; third, showing the broad using the method of Identifying the text of narrators’ hadiths by Ibn Ghazaeri and exhibiting the cases of opposition of its results with fact.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ibn Ghazaeri
  • Al Zo‘afa
  • weakening
  • Shushtari
  • Rijal
  • exaggeration

مراجع

1. ابن غضائری، احمد بن حسین؛ الرجال؛ تحقیق: سید محمدرضا حسینی جلالی، قم: دار الحدیث، 1422ق.
2. ـــــــــــــــــــــــ؛ الرجال؛ نسخه عکسی از اصل خطی محفوظ در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ش 13234.
3. ابن قولویه، جعفر بن محمد؛ کامل الزیارات؛ به کوشش: جواد قیومی، چ3، قم: نشر الفقاهة، 1424ق.
4. ابن‌بابویه، محمد بن علی؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، چ5، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1429ق.
5. ارومیه­چی­ها، محمود؛ آفتاب شوشتر؛ تهران: مؤسسه فرهنگی و هنری شیخ شوشتری، 1382 ش.
6. اصفهانی، محمدحسین؛ بحوث فی الفقه؛ چ2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418ق.
7. آملی، هاشم؛ الاجتهاد و التقلید؛ به کوشش: ضیاء الدین نجفی، چ2، قم: دفتر نشر نوید اسلام، 1432ق.
8. برقی، احمد بن محمد؛ المحاسن؛ به کوشش: سیدمهدی رجائی، چ2، قم: المجمع العالمی لأهل البیت، 1416ق.
9. جدیدی‌نژاد، محمدرضا؛ معجم مصطلحات الرجال والدرایة؛ به کوشش: محمدکاظم رحمان ستایش، قم: دار الحدیث، 1422ق.
10. جلالی، مهدی؛ «روش ابن غضائری در نقد رجال»؛ مطالعات اسلامی، ش65-66، 1383 ش.
11. حائری یزدی، مرتضی؛ شرح العروة الوثقی؛ به کوشش: محمدحسین امراللهی یزدی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1425ق.
12. خزاز قمی، علی بن محمد؛ کفایة الاثر؛ به کوشش: محمدکاظم موسوی، عقیل ربیعی، قم: دلیل ما، 1430ق.
13. خلیلی رازی، علی؛ سبیل الهدایة فی علم الدرایة و الفوائد الرجالیة؛ به کوشش: سیدمحمود مقدس غریفی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1435ق.
14. دیاری بیدگلی، محمدتقی؛‌ «داوری در باب تعارض آرای نجاشی و دیگر رجال شناسان متقدم شیعه»؛ علوم حدیث، ش35-36، 1384ش.
15. رضایی اصفهانی، محمدعلی؛ «دروغ‌پردازان در حوزه حدیث شیعه»؛ علوم حدیث، ش3، 1376 ش.
16. سبحانی، جعفر؛ کلیات فی علم الرجال؛ چ4، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1421ق.
17. شوشتری، محمدتقی؛ الاخبار الدخیلة؛ تهران: مکتبة الصدوق، 1401ق.
18. ــــــــــــــــ؛ الدر النضیر فی المکنین بابی بصیر؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1435ق. [الف]
19. ــــــــــــــــ؛ رسالة فی سهو النبی؛ قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1435ق. [ب]
20. ــــــــــــــــ؛ قاموس الرجال؛ چ4، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1431ق.
21. ــــــــــــــــ؛ الرسائل؛ قم: بوستان کتاب، 1422ق.
22. صاحب معالم، حسن بن زین­الدین؛ التحریر الطاووسی؛ به کوشش: فاضل الجواهری، قم: مکتبة آیة­الله العظمی المرعشی النجفی، 1411 ق.
23. ـــــــــــــــــــــــــــ؛ معالم الدین و ملاذ المجتهدین؛ چ12، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق.
24. طوسی، محمد بن حسن؛ الامالی؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، بهراد جعفری، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1380ش.
25. ـــــــــــــــــــ؛ الرجال؛ به کوشش: جواد قیومی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1415ق.
26. ـــــــــــــــــــ؛ العدة فی اصول الفقه؛ به کوشش: محمدمهدی نجف، قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1403ق.
27. ـــــــــــــــــــ؛ الفهرست؛ به کوشش: جواد قیومی، قم: نشر الفقاهة، 1417ق.
28. عاملی، محمد بن حسن بن زین­الدین؛ استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار؛ قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1419ق.
29. علامه حلی، حسن بن یوسف؛ خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال؛ به کوشش: جواد قیومی، چ5، قم: مؤسسة نشر الفقاهة، 1435ق.
30. علم الهدی، علی بن حسین؛ امالی المرتضی غرر الفوائد و درر القلائد؛ به کوشش: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: ذوی القربی، 1384ش.
31. علوی گرگانی، محمدعلی؛ لئالی الاصول؛ قم: دار التفسیر، 1436ق.
32. علیاری، علی بن عبدالله؛ بهجة الامال فی شرح زبدة المقال؛ قم: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، 1412ق.
33. قاسم‌پور، محسن؛ «مقایسه دیدگاه‌های رجالی ابن غضائری و نجاشی»؛ حدیث‌پژوهی، سال پنجم، ش9، 1392 ش.
34. قهپائی، عنایة الله؛ مجمع الرجال؛ به کوشش: ضیاء الدین علامة اصفهانی، بی‌جا: مؤسسه اسماعیلیان، بی‌تا.
35. کلباسی، ابو الهدی؛ سماء المقال؛ قم: مؤسسة ولی العصر، 1419ق.
36. کلباسی، محمد بن محمدابراهیم؛ الرسائل الرجالیة؛ به کوشش: محمدحسین درایتی، قم: دار الحدیث، 1422ق.
37. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1375ش.
38. مامقانی، عبدالله؛ تنقیح المقال فی علم الرجال؛ به کوشش: محیی الدین مامقانی و محمدرضا مامقانی، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1434ق.
39. مجلسی، محمدتقی؛ روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه؛ به کوشش: سید حسین موسوی گرگانی و علی‌پناه اشتهاردی، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، 1399ق.
40. محسنی، محمد آصف؛ بحوث فی علم الرجال؛ چ5، قم: مرکز المصطفی(ص) العالمی للترجمة والنشر، 1432ق.
41. مفید، محمد بن محمد؛ جوابات اهل الموصل فی العدد و الرؤیة؛ به کوشش: مهدی نجف، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413ق.
42. میرداماد، محمدباقر بن محمد؛ الرواشح السماویة؛ به کوشش: غلامحسین قیصریه‌ها و نعمة الله جلیلی، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر، 1422ق.
43. نجاشی، احمد بن علی؛ فهرست اسماء مصنفی الشیعة؛ به کوشش: سید موسی شبیری زنجانی، چ6، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1418ق.
44. وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل؛ تعلیقة علی منهج المقال؛ قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1422ق.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 اردیبهشت 1396
  • تاریخ بازنگری: 10 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار