تفسیر معصومین (ع) از حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قم

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث از دانشگاه قم (نویسنده مسئول)

چکیده

فهم اوّلیّه احادیث همیشه و لزوماً، با فهم مقصود اصلی حدیث برابر نیست. مسیر گذر از فهم ظاهری و رسیدن به مقصود واقعی حدیث با گردآوری قراین و احادیث مرتبط طی می‏شود. در این میان، تفسیر حدیث معصوم از آن جهت که به صورت مستقیم و صریح در توضیح حدیثی دیگر آمده است به عنوان یکی از مهم‏ترین قراین، از بالاترین کارآیی در فهم روایات برخوردار است. این مقاله با بررسی انواع تفاسیری که از معصومین (ع) در جهت توضیح سایر احادیث ارائه شده و ذکر نمونه‏هایی از آن، در صدد است جایگاه و نقش ویژۀ ائمه را در شناساندن مقصود واقعی حدیث و کمک به فهم دقیق روایات تبیین نماید. در فهم احادیث، نمی‌توان تنها به یک حدیث بسنده نمود و فهم خود از آن را مقصود اصلی حدیث دانست، بلکه لازمۀ فهم دقیق از یک روایت و درک مقصود نهایی آن، بررسی تمام روایات مربوط و سنجش حدیث با همة آنهاست. این روایات تفسیری گاه، به صورت‌های مختلف گفتاری به بیان معنا، بیان مصداق، تأویل واژه‌ای از روایت، ذکر مفهوم یا مصداق تمام روایت، تصحیح نقل و بیان سبب ورود آن می‌پردازد و گاه، حتی در قالب عملی نمودار می‌گردد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta Textuality of inerrant in hadith

نویسندگان [English]

  • Mohammad Kazim Rahman Setayesh 1
  • Nargiss Ghasimi 2
1 Professor assistant at university of Qum
2 M.A. of Quranic and Hadith Studies at university of Qum
چکیده [English]



Denotation of a tradition is not always equal to the author intention.In order to have a more precise understanding we should consider the non linguistic context and  different kind of intertextuality for instance paratextulity,transtextulity, archia textuality and hyper textulity.Metatextulity is the most important factor in
understanding hadith. Because it is the commentary of an inerrant about another hadith.In this paper the authors trie to introduce the metatextuality in hadith and its definition,kinds and examples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher criticism
  • Context
  • metatextulity
  • inerrant
  • verbal explanation
_ قرآن کریم.
1. ابن منظور، محمد؛ لسان‌العرب؛ چ3، بیروت: دارصادر، 1414 ق.
2. اربلی، علی بن عیسی؛ کشف الغمة فی معرفة الائمة (ع)؛ تحقیق: هاشم رسولی، تبریز: مکتبه بنی‌هاشم، 1381 ق.
3. (شیخ) بهایی، محمد بن عبدالصمد؛ مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات؛ بیروت: دارالأضواء، 1405 ق.
4. تمیمی مغربی،نعمان بن محمد؛ دعائم الاسلام؛ مصر: دارالمعارف، 1385 ق.
5. جزائری،سید نعمت الله؛ النور المبین فی قصص الانبیاء و المرسلین؛ قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404 ق.
6. حر عاملی، محمد بن حسن؛ تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة؛ قم: مؤسسه آل البیت، 1409 ق.
7. حرانی، حسن بن شعبه؛ تحف العقول عن آل الرسول (ع)؛ تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1404 ق.
8. حمیری، نشوان بن سعید؛ شمس العلوم و دواء الکلام العرب من الکلوم؛ بیروت: دارالفکر المعاصر، 1420 ق.
9. خزاز قمی، علی بن محمد؛ کفایة الاثر فی النص علی الائمة الاثنی عشر (ع)؛ تحقیق: عبد اللطیف حسینی کوهکمری، قم: انتشارات بیدار، 1401 ق.
10. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ تحقیق: صفوان عدنان داودی، بیروت: دارالعلم، 1412 ق.
11. راوندی، قطب الدین سعید بن هبة الله؛ قصص الانبیاء؛ مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، 1409 ق.
12. زبیدی، سیدمحمد مرتضی حسینی واسطی؛ تاج العروس؛ تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1410 ق.
13. سید بن طاوس، علی بن موسی؛ اقبال الاعمال؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1367 ش.
14. ـــــــــ؛ الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف؛ تحقیق: علی عاشور، قم: چاپخانه خیام، 1400 ق.
15. ـــــــــ؛ جمال الاسبوع بکمال العمل المشروع؛ قم: انتشارات رضی، 1330 ق.
16. شاکر، محمدکاظم؛ مبانی و روش‌های‌ تفسیری؛ قم: مرکز جهانی علوم اسلامی: دفتر تدوین متون درسی، 1381 ش.
17. شریف رضی، محمد بن حسین؛ نهج البلاغة؛ تحقیق: علی‌نقی فیض الاسلام، قم: هجرت، 1414 ق.
18. (شیخ) صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه؛ التوحید؛ تحقیق: هاشم حسینی، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1398 ق.
19. ـــــــــ؛ الخصال؛ تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403 ق.
20. ـــــــــ؛ المقنع؛ قم: مؤسسه امام مهدی (عج)، 1415 ق.
21. ـــــــــ؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ چ2، قم: دار الشریف الرضی، 1406 ق.
22. ـــــــــ؛ علل الشرایع؛ قم: انتشارات مکتبة الداوری، 1385 ش.
23. ـــــــــ؛ عیون اخبار الرضا؛ تحقیق: علی لاجوردی، تهران: نشر جهان، 1378 ق.
24. ــــــــ؛ کمال‌الدین؛ تحقیق: علی اکبر غفاری، قم: دارالکتب الاسلامیة، 1395 ق.
25. ــــــــ؛ معانی الاخبار؛ تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1361ش.
26. ــــــــ؛ من لا یحضره الفقیه؛ قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1413 ق.
27. صفار، محمد بن حسن؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ع)؛ تحقیق: محسن کوچه‌باغی، قم: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404 ق.
28. طبرسی؛ احمد بن علی؛ الاحتجاج علی اهل اللجاج؛ تحقیق: محمدباقر خرسان، مشهد: نشر مرتضی، 1403 ق.
29. طبرسی، حسن بن فضل؛ مکارم الاخلاق؛ قم: انتشارات شریف رضی، 1412 ق.
30. طبرسی،علی بن حسن؛ مشکاة الانوار فی غرر الاخبار؛ چ2، نجف: المکتبة الحیدریة، 1385 ق.
31. طبرسی، فضل بن حسن؛ اعلام الوری؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1390 ق.
32. طریحی، فخر الدین؛ مجمع البحرین و مطلع النیرین؛ چ2، تحقیق: سید احمد حسینی، بی‌جا: مکتب النشر للثفافة الاسلامیة، 1367 ش.
33. (شیخ) طوسی، محمد بن حسن؛ تهذیب الاحکام؛ تحقیق: حسن موسوی خرسان، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1365 ش.
34. ــــــــ؛ مصباح المتهجد؛ بیروت: مؤسسة فقه الشیعة، 1411 ق.
35. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ چ2، قم: انتشارات هجرت، 1410 ق.
36. فیومی، احمد بن محمد؛ المصباح المنیر؛ قم: منشورات دارالرضی، بی‌تا.
37. کشی، محمد بن عمر؛ رجال الکشی؛ مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 1348 ش.
38. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1365 ش.
39. مجلسی، محمد باقر؛ بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمّة الاطهار؛ بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404 ق.
40. مسعودی، عبد الهادی؛ روش فهم حدیث؛ تهران: سازمان سمت، 1384 ش.