تحلیل انتقادیِ رهیافت علامة طباطبایی به جریان‏های تفسیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

تحلیلِ علامة طباطبایی از تاریخ تفسیر و برآورد او از میراث تفسیری پیشینیان و طرحی که برای چگونگی تفسیر فراپیش می‌نهد، نقطة عطف و تعیین کننده­ای را برای جریان تفسیر و تفسیرپژوهی رقم می‌زند. هر دو روایت وی از جریان‏های تفسیری که نقطة ثقل و بن‏مایة آن، نوعِ مواجهه‏ آنها با متنِ قرآنی است آمیزه‏ای از جنبة توصیفی و تجویزی است. تقسیم­بندی دوگانة «تطبیق» و «تفسیر»، گوهر جریان‏شناسی و نظریه‏پردازی و بنیاد داوریِ اوست. این مبنا، بر پیش‏فرض‏های مخدوشی استوار است و از حیث معرفت‏شناختی، راه‏گشا و تبیین­کننده نیست. این تفکیک حداکثر، در مقام گردآوری به‌کار می‏آید و نه مقام داوری؛ در حالی‌که طباطبایی آشکارا، آن را در مقام داوری در میراث تفسیریِ مفسّران به‌کار بسته است. طباطبایی نگاه تاریخی به تفسیر و طبقه‏بندی گونه‏های تفسیری را به‏مثابة مقدّمه‏ای برای تأسیسِ روشِ تفسیریِ خاص و سلب اعتبار و مشروعیت از سایر جریان‏های تفسیری طرح می‏کند.
واژگان کلیدی: علامة طباطبایی، چیستی تفسیر، جریان‏های تفسیری، گونه‏های تفسیری، نظریة تفسیری.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis to Tabatabae’s approach to the Qur’an interpretation trends

نویسنده [English]

  • Sayyed Hidayat Jalili Sanzighi
Assistant professor at kharazmi University
چکیده [English]

Tabatabae’s analysis of the Qur’an interpretation history and his assessment of the predecessors heritage about interpretation and his idea for how to interpret, is considered as a milestone for interpretation trends. Both of his narratives about these trends are a mixture of descriptive and prescriptive aspects and its motif is the way he confronts with Qur’anic texts.
Twofold of “adaption” and “interpretation” are the fundamentals of his trendology and theorizing, in addition to being the basis for his judgments. This fundamental is based on altered preconceptions, so it’s not explanatory and
illustrative in terms of epistemology. This kind of separation is appropriate for compilation at most, not for judgment; though Tabatabae applied that to judge about interpretation heritage clearly and repeatedly. Historical view of the Qur’an interpretation in addition to classification of the interpretation genres are proposed as an introduction to establishing a specific method for interpreting and a legitimation divestment of all other interpretation trends.
genres, interpretation theory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tabatabae
  • the Qur’an interpretation trends
  • Interpretation

مراجع

 ـ‌ قرآن کریم.
1. ایازی، محمدعلی؛ سیر تطوّر تفاسیر شیعه؛ رشت: کتاب مبین، 1381 ش.
2. ـــــــــــ؛ شناخت‏نامه تفاسیر؛ رشت: کتاب مبین، 1378 ش.
3. بابایی، علی اکبر؛ بررسی مکاتب و روش‏های تفسیری؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391 ش.
4. ـــــــــــ؛ مکاتب تفسیری؛ قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1386 ش.
5. باقری، خسرو؛ هویت علم دینی؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش.
6. پورحسن، قاسم؛ هرمنوتیک تطبیقی، بررسی همانندی فلسفه تأویل در اسلام و غرب؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1384 ش.
7. جمعی از مؤلفان؛ دانشنامه قرآن و قرآن‏پژوهی؛ به سعی: بهاء الدین خرمشاهی، تهران: دوستان‌ـ ناهید، 1377 ش.
8. خرمشاهی، بهاءالدین؛ «درباره تفسیر المیزان»؛ نشر دانش، شماره ۷، آذر و دی ۱۳۶۰ ش.
9. رومی، فهد بن عبدالرحمن ‏بن سلیمان؛ اتّجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر؛ بیروت: مؤسسة الرسالة، 1418 ق.
10. سروش، عبدالکریم؛ قبض و بسط تئوریک شریعت؛ تهران: موسسه فرهنگی صراط، 1373 ش.
11. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1376 ش.
12. ـــــــــــ؛ قرآن در اسلام؛ قم: بوستان کتاب، 1386 ش.
13. عمید زنجانی، عباسعلی؛ مبانی و روش‌های تفسیر قرآن؛ چ5، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385 ش.
14. کورنزهوی، دیوید؛ حلقه انتقادی؛ ترجمه: مراد فرهادپور، تهران: انتشارات گیل با همکاری انتشارات روشنگران، 1371 ش.
15. مجتهد شبستری، محمد؛ هرمنوتیک، کتاب و سنّت؛ چ4، تهران: طرح نو، 1379 ش.
16. مسعودی، جهانگیر؛ هرمنوتیک و نواندیشی دینی؛ قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1386 ش.
17. معرفت، محمدهادی؛ تفسیر و مفسّران؛ قم: نشر تمهید، ۱۳۸۸ ش.
18. واعظی، احمد؛ درآمدی بر هرمنوتیک؛ چ4، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385 ش.
19. ـــــــــــ؛ نظریه تفسیر متن؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390 ش.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 14 شهریور 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار