تأثیر «عطف» در پیدایش وجوه قرائت قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه خوارزمی گروه علوم قرآن و حدیث

چکیده

پژوهش در حوزه قرائات‌ قرآن کریم نشان می‌دهد مسأله «عطف» در زبان عربی، از دو جهت بر پیدایش اختلاف‌های قاریان اثرگذار بوده است. نخست آنکه انعطاف‌پذیری پاره‌ای از واژگان در عطف شدن یا نشدن به واژه‌ پیشین، به اختلاف در تعیین اِعراب آن واژه میانجامد. از سوی دیگر، گاه قاریان به‌رغم توافق در معطوف بودن یک واژه، در تشخیص «معطوف علیه» اختلاف داشته‌اند؛ امری که به سبب خوانش متفاوت معطوف، به دو اِعراب مختلف منتج شده است. در این میان، مقاله حاضر بر آن است تا با کاوش در آیات مختلف قرآن، از الگوهای تکرارشونده اختلاف قرائت که متأثر از مسأله «عطف واژگان» می‌باشند، پرده بردارد. روش و شیوه تحقیق حاضر، استشهاد به اختلافات پدیدار شده میان قاریان قرآن است و دستاورد و نتیجه آن، آشکار ساختن نقش عطف در پیدایش وجوه قرائت می‌باشد.


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Role of Conjunction in Sentence and its Effect on appearance of Aspects of Quran Readings

نویسنده [English]

  • Ruhollah Najafi
Assistant Professor in Kharazmi University.
چکیده [English]

Research on ‘reading of holy Quran’ demonstrates that the issue of ‘conjunction’ in Arabic language effects on appearance of readers’ disagreements from two aspects. First, flexibility of some words in conjunction to previous words, leads to disagreement on specification of function (Iᶜrāb). On the other hand, in spite of agreements on being subordinate in conjunction of one word, sometimes readers disagree in recognition of the primary word in conjunction which leads to two different function (Iᶜrāb) due to different reading of conjunct word. This essay attempts to discover recurring patterns of reading disagreement affected by the issue of words conjunction. The method of this article is reference to disagreements between Quran readers and the result is clarification of conjunction’s role in appearance of different readings. 
 



 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran reading
  • disagreement of reading
  • function (Iᶜrāb) of Quranic words
  • conjunction
  • primary word in conjunction
  • subordinate word in conjunction
  1. منابع و مآخذ

    - قرآن کریم

    1. آلوسی، محمود بن عبدالله؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی؛ بیروت: داراحیاء التراث، 1420 ق.

    2. ابن‌ابی‌مریم، نصر بن علی شیرازی؛ الموضح فی وجوه القرائات و عللها؛ به کوشش: عبدالرحیم الطرهونی، بیروت: دار الکتب العلمیة، 2009 م.

    3. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی؛ زادالمسیرفیعلم التفسیر؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1431 ق.

    4. ابن خالویه، حسین بن احمد؛ اعراب القرائات السبع و عللها؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1427 ق.

    5. ابن زنجله، عبدالرحمن بن محمد؛ حجة القرائات؛ به کوشش سعید الافغانی، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1418 ق.

    6. ابن عاشور، محمد الطاهر؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420 ق.

    7. ابن منظور، محمّد بن مکرّم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 2011 م.

    8. ابن مهران، احمد بن حسین؛ المبسوط فی القرائات العشر؛ به کوشش سبیع حاکمی، دمشق: مجمع اللغة العربیة، بی‌تا.

    9. ابوحیان، محمد بن یوسف؛ تفسیر البحر المحیط؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 2010 م.

    10. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی؛ روض الجنان و روح الجنان؛ مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1366 ش.

    11. ابوعبید، قاسم بن سلام؛ فضائل القرآن؛ بیروت: المکتبة العصریة، 1426 ق.

    12. اشمونی، احمد بن محمد؛ منار الهدی فی بیان الوقف و الابتداء؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422 ق.

    13. باقولی، علی بن حسین؛ کشف المشکلات و ایضاح المعضلات فی اعراب القرآن وعلل القرائات؛ بیروت: دارالکتب العلمیة؛ 2011 م.

    14. دانی، عثمان بن سعید؛ التیسیر فی القرائات السبع؛ به کوشش اوتو پرتزل، بیروت: المعهد الألمانی للأبحاث، 1430 ق.

    15. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ تهران: مؤسسة الصادق، 1429 ق.

    16. زجّاج، ابراهیم بن سری؛ معانی القرآن و اعرابه؛ به کوشش عرفان بن سلیم، بیروت: المکتبة العصریة، 1427 ق.

    17. زمخشری، محمود بن عمر؛ الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت دار الکتاب العربی، 1429 ق.

    18. سخاوی، علی بن محمد؛ تفسیر القرآن العظیم؛ قاهرة: دار النشر للجامعات، 1430 ق.

    19. شرتونی، رشید؛ مبادی العربیة قسم النحو؛ به کوشش حمید محمدی، قم: موسسه انتشارات دارالعلم، 1381 ش.

    20. شوکانی، محمد بن علی؛ فتح القدیر؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1430 ق.

    21. طبری، محمد بن جریر؛ تفسیر الطبری: جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

    22. عُکبری، عبداللّه بن حسین؛ املاء ما منّ به الرحمن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421 ق.

    23. فارسی، حسن بن عبدالغفار؛ الحجّة للقرّاء السبعة؛ دمشق و بیروت: دارالمأمون للتراث، 1407 ق.

    24. فخر رازی، محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: دارالفکر، 1425 ق.

    25. فرّاء، یحیی بن زیاد؛ معانی القرآن؛ به کوشش عمادالدین بن سید آل درویش، بیروت: عالم الکتب، 1432 ق.

    1. 26.  فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ به‌کوشش مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم: انتشارات اسوه، 1425 ق.

    27. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع‌ لأحکام القرآن؛ بیروت: المکتبة العصریة، 1430 ق.

    28. قیسی، مکی بن ابی‌طالب؛ الکشف عن وجوه القراءات السبع و عللها و حججها؛ بیروت: کتاب-ناشرون، 1432 ق.

    29. کاشانی، ملا فتح اللّه؛ منهج الصادقین فی الزام المخالفین؛ به کوشش عقیقی بخشایشی، قم: نوید اسلام، 1388 ش.

    30. معرفت، محمد‌هادی؛ علوم قرآنی؛ تهران: انتشارات سمت، 1390 ش.

    31. نحّاس، احمد بن محمد؛ اعراب القرآن؛ به کوشش محمد احمد قاسم، بیروت: دار و مکتبة الهلال، 2004 م.

    32. نسفی، عبدالله بن احمد؛ تفسیر النسفی: مدارک التنزیل و حقائق التأویل؛ بیروت: المکتبة العصریة، 1430 ق.

    33. هذلی، یوسف بن علی؛ الکامل فی القرائات؛ به کوشش جمال بن السید، بی‌جا: موسسة السماء، 1428 ق.