بررسی دیدگاه محمد آرکون درباره اعجاز قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، استادیار گروه علوم قرآن و تفسیر، دانشکدۀ علوم قرآنی مشهد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران. رایانامه: m.noruzi@quran.ac.ir

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم قرآنی مشهد، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران. رایانامه: Estiry.m.1378@gmail.com

چکیده

هدف: محمد آرکون دیدگاه‌های خاصی پیرامون قرآن کریم دارد. وی روش‌ها و متدولوژی غربی را بدون کمترین منع و تغییری به‌کار می‌برد و دایرۀ استفاده از آنها را تا خود قرآن امتداد می‌بخشد. همین دیدگاه در فهم وی از اعجاز بازتاب یافته و در نتیجه، دیدگاه دانشمندان اسلامی پیرامون بحث اعجاز قرآن را ضعیف می‌داند. این جستار بر آن است تا به نقد مبانی و پیش‌فرض‌های آرکون در این موضوع بپردازد.
روش پژوهش: این مقاله به روش تحلیلی‌– انتقادی انجام گرفته و مبانی و پیش‌فرض‌های آرکون را در چهار محور مجازی‌بودن آیات قرآن، تاریخ‌مندی میراث اسلامی، اسطوره‌انگاری قرآن و تطبیق خصوصیات کتاب مقدس بر قرآن کریم، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد و همچنین به نقد روش‌شناسی و نظریات او در فهم اعجاز می‌پردازد.
یافته‌ها: یافته‌های پژوهش در موضوع نقد آرای محمد آرکون دربارۀ اعجاز قرآن را می‌توان چنین بیان نمود:

برخی از نومعتزله، در استدلال خود از مغالطۀ تعمیم جهت نتیجه‌گیری استفاده کرده‌اند و توصیف تجسمی خداوند را به دیگر عناصر توصیفی در قرآن تعمیم داده و تمام آنها را نمادین تلقی می‌کنند؛ درحالی‌که این نوع نتیجه‌گیری از اساس باطل است و نزد جامعۀ علمی مقبول نیست. 2.خاستگاه اندیشۀ اسلامی با منشأ علوم ‌انسانی غربی متفاوت است؛ لذا بهره‌مندی از علوم ‌انسانی غربی جهت ابتکار و نوآوری، کاری به‌غایت بی‌نتیجه و عبث است. 3.نتیجه‌ای که در استفاده از علوم‌ انسانی غربی به‌خصوص تاریخ‌مندی حاصل می‌شود، در تعارض با اهداف و پروژۀ آرکون است.

نتیجه‌گیری: از نتایج تحقیق حاضر می‌توان موارد ذیل را برشمرد: 1. برخلاف عقیدۀ آرکون، مجازبودن بخشی از واژگان قرآن کریم به معنای مجازبودن کل آن نیست؛ بنابراین، نمی‌توان این اصل و قاعده را به کل آیات قرآن تعمیم بخشید. 2. قرائت تاریخ‌مند قرآن با خیال‌انگیزی و غیرحقیقی بودن وحی برابر می‌شود؛ ولی این نتیجه موجب نقض غرض نزول قرآن و نقض اهداف محمد آرکون در موضوع و پروژۀ خویش است. 3. نسبت‌دادن اسطوره به قرآن پدیدۀ جدیدی نیست که صرفاً از سوی متجددان اسلامی مطرح شده باشد؛ بلکه مشرکان و معاندان صدر اسلام نیز همین نسبت را به قرآن می‌دادند که البته قرآن با قدرت تمام در مقابل اسطوره‌پنداری قرآن موضع گرفته و این نسبت را مردود می‌داند.  4. قرآن کریم با کتاب مقدس تفاوت‌های اساسی دارد و خود قرآن نیز مقایسه‌کردن این کتاب آسمانی را با کتب پیشینیان تأیید نمی‌کند. 5. موضوع اعجاز قرآن از صدر اسلام مطرح بوده و در قرآن کریم نیز ضمن آیات موسوم به آیات تحدی به این موضوع تصریح شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining Mohammad Arkun's view on the miracles of the Quran

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Noroozi 1
  • Mohammad Estiri 2
1 آیت الله عبادی 47Department of Quranic Sciences and Interpretation, Faculty of Quranic Teacher Training, Holy Quran University of Quranic Sciences and Education
2 Master's student, Faculty of Quranic Sciences, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Mohammad Arkoun, a contemporary scientist of Algerian origin, has certain views about the Holy Quran. He uses western methods and methodology without the least prohibition and changes and extends the scope of their use to the Qur'an itself. Based on this, he reads the Qur'an as a text of human texts whose lexical and literary analysis has no problems. This same point of view is reflected in his understanding of miracles and as a result, he considers everything that has been raised from the Islamic point of view regarding miracles to be weak; Because he believes that the text of the Qur'an is full of permission, symbols and myths. He claims that it is not possible to understand the discussion of miracles, unless we read it with a linguistic and historical reading, and only then will we understand it as it was understood in the era of descent. The way that Archon has proposed for the correct study of the Qur'an and especially the discussion of miracles, brings us to a new concept of miracles, which is called "amazing thing". The present research examines the foundations and presuppositions of Archon in the four axes of the permissibility of the verses of the Quran, the historicity of the Islamic heritage, the mythologizing of the Quran and the adaptation of the characteristics of the Holy Bible to the Holy Quran, and with an analytical-critical method to evaluate his methodology and ideas in understanding It works wonders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archon
  • miracle of the Quran
  • mythology
  • virtual structure
  • wonder