نقد و بررسی کلامی ترجمه‌های شیعی فارسی آیه تطهیر با تکیه بر باور عصمت حداکثری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، ایران. رایانامه: ali.hajikhani@modares.ac.ir

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، ایران. رایانامه: hadigholamrezaii@modares.ac.ir

3 PhD student in Quran and Hadith Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. E-mail: m.honardoost@modares.ac.ir

چکیده

هدف: بنابر آیه تطهیر خداوند اراده کرده‌ است اهل‌بیت(ع) همواره از هرگونه رجس و پلیدی دور و همیشه پاک‌ و پاکیزه باشند؛ اما این آیه در پاره‌ای از برگردان‌ها به گونه‌ای ترجمه شده‌ است که گویا دو فعل مضارع «لیذهب» و «یطهرکم» شامل گذشته نمی‌شود و اهل‌بیت تنها از زمان نزول آیه، متعلق اراده خداوند قرار گرفته‌اند. مشکل دیگر اینکه برخی «لیذهب» را به معنای «رفع» ترجمه کرده‌اند و نه «دفع». در جستار حاضر تلاش شده است است ضمن نقد برخی از ترجمه‌های موجود، بهترین گزینه برای برگردان صحیح آن پیشنهاد شود.
روش پژوهش: در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلیِ آمیخته با نقد، پس از تبیین مبانی نظری باور شیعه به ‌عصمت حداکثری اهل بیت، ابعاد مختلف ادبی و تفسیری آیه تطهیر، به‌ویژه زمان فعل مضارع و دیدگاه مفسران و مترجمان درباره معنای «لیذهب» بررسی می‌شود و بر اساس آن، ترجمه‌های فارسی شیعی این آیه مورد ارزیابی و نقد قرار می‌گیرند.
یافته‌ها: ترجمۀ درست و کامل آیه تطهیر باید: اولاً، مفید استقلال ذیل آیه از صدر آن باشد، ثانیاً، «یرید» را تشریعی نداند، ثالثاً، «لیذهب» و «لیطهرکم» را دفعی معنا کند و نه رفعی.
نتیجه‌گیری: ترجمۀ پیشنهادی آیه تطهیر بر اساس این پژوهش چنین است: «خداوند اراده کرده‌ است‌ که همواره هرگونه آلودگی را فقط از شما اهل ‌بیت (پنج‌تن آل عبا) دور نگه ‌داشته و شما را به ‌صورت کامل پاک‌ و پاکیزه نگه‌ دارد.»

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rhetorical Analysis of the Persian Shiite Translations of the Verse of Purification Based on the Belief in Maximum Infallibility

نویسندگان [English]

  • ali hajikhani 1
  • Hadi Gholamrezaii 2
  • Mohammad Saber Honardoost 3
1 Corresponding Author, Associate Professor, Department of Quran and Hadith, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. E-mail: ali.hajikhani@modares.ac.ir
2 PhD student in Quran and Hadith Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. E-mail: hadigholamrezaii@modares.ac.ir
3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، ایران. رایانامه: m.honardoost@modares.ac.ir
چکیده [English]

According to the verse of purification, God has meant the Ahl al-Bayt (peace be upon them) to be always free from every impurity and flaw and, instead, to be always pure and clean. However, this verse is sometimes translated in such a way that it seems that the verse does not include the past and that the Ahl al-Bayt have only been subject to God's will since the verse was revealed. In this study, conducted with a descriptive-analytical method mixed with criticism, an attempt has been made first to explain the theoretical foundations of the Shiite belief in the maximum infallibility of the Ahl al-Bayt and then to examine the various literary and interpretive dimensions of the verse of purification, especially the present tense of the verb and the views of the commentators on the meaning of “Liyudhhiba”. The aim is to evaluate and criticize the Shiite Persian translations of this verse and, secondly, to suggest the best option for its correct translation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ahlul Bayt (AS)
  • translation of the Quran
  • Verse 33 of the chapter Al-Ahzab
قرآن کریم.
آلوسى، محمود. (1415). روح المعانى. دار الکتب ‌العلمیة.
ابراهیم برکات، ابراهیم. (1428). النحو العربی‏. دار النشر للجامعات.
ابن‌حنبل، احمد.(1430). فضائل الصحابة. دار ابن الجوزی.
ابن‌منظور، محمد. (1414). ‏لسان العرب. ‏دار صادر.
برقى، احمد. (1371). المحاسن. دار الکتب ‌الإسلامیة.
بستانى، فؤاد افرام.(1375)‏. فرهنگ ابجدی‏. اسلامی.
بلاغى، عبد الحجه. (1386)‏. حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر. حکمت.
بیضاوى، عبد الله. (1418). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. دار احیاء التراث ‌العربى.
ترمذی، محمد. (1419). سنن الترمذی. دار الحدیث.
جاحظ، عمرو بن بحر. (1424). الحیوان. دار الکتب العلمیة.
جامى، عبدالرحمن. (1430). شرح ملاجامی على الکافیة فی ‌النحو. دار إحیاء التراث ‌العربی.
جواهری، محمدحسن. (1397). روش‌شناسی ترجمه قرآن. پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جوهرى، اسماعیل. (1376). الصحاح. ‏‏ دار العلم ‌للملایین.
حاکم نشابوری، محمد. (1435). المستدرک علی‌الصحیحین. دارالتاصیل.
حسن‌وندی، محسن و اکبرنژاد، مهدی. (1390). بررسی و نقد دیدگاه آلوسی در مورد آیه تطهیر. کتاب قیم، 1(3)، 111-128.
حسینى شاه عبدالعظیمى، حسین. (1363). تفسیر اثنا عشرى. میقات.
حسینى طهرانى، هاشم. (1364). علوم العربیة. مفید.
حسینى‌استرآبادى، سیدشرف‌الدین. (1409). تأویل الآیات الظاهرة. دفتر انتشارات اسلامى.
حسینى همدانى، محمد. (1404). انوار درخشان در تفسیر قرآن‏. لطفی.
(علامه) حلی، حسن بن یوسف. (1409). الألفین‏. ترجمه جعفر وجدانى، ‏هجرت.
(علامه) حلی، حسن بن یوسف. (1982). نهج الحق و کشف الصدق‏. دار الکتاب ‌اللبنانی.
خرازی، سیدمحسن. (1427). بدایة المعارف الالهیة فی شرح عقائد الإمامیة. موسسه نشر اسلامی.
خواجه نصیر طوسى‏، محمد. (1405). تلخیص المحصل‏. دار الأضواء.
خویى، سید ابوالقاسم. (1430). ‏البیان فى تفسیر القرآن‏. موسسة احیاء آثار الخویی.
راغب اصفهانى، حسین. (1412). مفردات ألفاظ القرآن‏. دار القلم.
رشید رضا، محمد. (1414). تفسیر المنار. دار المعرفة.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1391). منطق ترجمه قرآن. ویراست دوم. مرکز المصطفی.
زرقانى، محمد عبدالعظیم. (بی‌تا). ‏مناهل العرفان فى علوم القرآن. دار إحیاء التراث ‌العربی.
زرکشی، محمد. (1410). البرهان فی علوم القرآن. دار المعرفة.
زمخشرى، محمود. (1407). الکشاف. دار الکتاب ‌العربی.
زمخشرى، محمود. (1993). المفصل فی صنعة الإعراب. ‏دار و مکتبة الهلال.
سبحانی، جعفر. (1383). ترجمه قرآن مبین و تذکراتی به مترجم. کلام اسلامی، 13(3)، پیاپی: 51، 7-20.
سبحانی، جعفر. (1420). ‏اهل البیت سماتهم و حقوقهم فی القرآن الکریم. مؤسسه امام صادق علیه السلام.
سید مرتضی، علی بن حسین. (1376). الذریعة إلى أصول الشریعة. دانشگاه تهران.
سید مرتضی، علی بن حسین. (1410). الشافی فی الإمامة. مؤسسة الصادق علیه السلام.
سید مرتضی، علی بن حسین. (1405). رسائل الشریف المرتضی. دار القرآن ‌الکریم.
سیوطى، عبدالرحمن. (1404). الدر المنثور فى التفسیر بالمأثور. کتابخانه مرعشی نجفی.
شوکانى، محمد. (1414). فتح القدیر. دار ابن ‌کثیر.
صاحب بن عباد، اسماعیل (1414). المحیط فی اللغة. عالم ‌الکتب.
صادقى تهرانى، محمد. (1419). البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن. اسماعیلیان.
صادقى تهرانى، محمد. (1406). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة‏. فرهنگ اسلامى.
صدوق، محمد بن علی. (1414). ‏الاعتقادات.‏ المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
صدوق، محمد بن علی. (1395). کمال الدین و تمام النعمة.  اسلامیه‌.
طباطبایى، محمد حسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. دفتر انتشارات اسلامى.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏. ناصر خسرو.
طوسی، محمد بن حسن. (1406). الاقتصاد فی ما یتعلق بالإعتقاد. دار الأضواء.
طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن‏. دار احیاء التراث ‌العربى.
طیب، عبد الحسین. (1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن‏. اسلام.
عطایی، رضا. (1395). گزارشی از پایان‌نامه نویافته‌هایی در تحلیل محتوایی آیه تطهیر. علوم قرآن و حدیث، 2(6)، 113-124.
فاضل مقداد. (1422). اللوامع الإلهیة فی المباحث الکلامیة. دفتر تبلیغات اسلامى.
فراهیدى، خلیل بن احمد. (1409). کتاب العین‏. نشر هجرت‏.
فرزانه، بابک. (1383). ترجمه فعل‌های مضارع در قرآن. مقالات و بررسی‌ها، 37(4)، 103-115.
فیروزآبادى، محمد. (1415)‏. القاموس المحیط. دار الکتب ‌العلمیة.
فیومى، احمد. (1414). المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى‏. دار الهجرة.
قاسمى، محمد. (1418). محاسن التاویل. دار الکتب ‌العلمیة.
قرائتى، محسن. (1383). تفسیر نور. مرکز فرهنگی درس‌هایى از قرآن.
قرشى، على ‌اکبر. (1377). تفسیر احسن الحدیث. بنیاد بعثت.
قطب‌الدین راوندى، سعید. (1407)‏. الدعوات/ سلوة الحزین‏. مدرسه امام مهدى علیه السلام.
کاشانى، ملا فتح ‌الله. (1336). تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین. کتاب ‌فروشى علم.
کاشانى، ملا فتح ‌الله. (1373). خلاصة المنهج. اسلامیه.
کلینى، محمد. (1430). الکافی. قم: دار الحدیث‏.
مجلسى، محمدباقر. (1403). بحار الأنوار. ‏دار إحیاء التراث‌ العرب.
مجلسى، محمدباقر. (1384). ‏حیاة القلوب. بی­نا.
مرتضى زبیدى، محمد. (1414). تاج العروس‏. دار الفکر.
مسلم‌ بن‌ حجاج نیشابوری. (1412)‏. صحیح مسلم‏. دار الحدیث‏.
مصطفائی، محمد؛ رئیسیان، غلامرضا و حکم‌آبادی، حجت ‌اله. (1401). معناشناسی واژۀ «رجس» در قرآن کریم با تأکید بر روابط هم‌نشینی و جانشینی. پژوهش‌های زبان‌شناختی قرآن، 11(1)، 21-42.
https://doi.org/10.22108/nrgs.2022.131724.1732مصطفوى، حسن. (1430)‏. التحقیق فى کلمات القرآن الکریم‏. مرکز نشر آثار‏.
مظفر، محمدرضا. (1429). عقائد الامامیة. انصاریان.
معرفت، محمد هادی. (1386). التمهید فی علوم القرآن. مؤسسة التمهید.
مقدس اردبیلی. (1383). حدیقة الشیعة. چ3. انصاریان.
مفید، محمد. (1413). تصحیح اعتقادات الإمامیة. المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
مفید، محمد. (1413). المسائل العکبریة. دار المفید.
مکارم شیرازی، ناصر. (1386). ‏آیات ولایت در قرآن‏. نسل جوان.
میلانی، علی. (1392). جواهر الکلام فی معرفة الامامة و الامام. الحقایق.
نجار، علی. (1381). اصول و مبانی ترجمه قرآن. کتاب مبین.
نجفى خمینى، محمدجواد. (1398). تفسیر آسان. اسلامیه.
نراقی، مهدی. (1380). شهاب ثاقب در امامت‏. کنگره محققان نراقى.
یوسفیان، حسن و شریفی، احمد حسین. (1388). پژوهشی در عصمت معصومان. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
یعقوب، امیل. (1367). ‏موسوعة النحو و الصرف و الإعراب. دار العلم ‌للملایین.