محدودیت‌های حاکم بر عالَم و تحلیل نبود قطعیت در آینده‌پژوهی (با تکیه ‌بر نهج‌البلاغه)

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار دانشگاه ملی مهارت، واحد استان یزد

10.30512/kq.2024.22088.3950

چکیده

آینده­پژوهی چگونه اندیشیدن به مطلوب‌ترین آینده ممکن و برنامه­ریزی برای تحقق واقع‌گرایانه‌ترین و عالمانه­ترین احتمال در عرصه­های مختلفی را که برای بشر رقم خواهد خورد، با محاسبه درصد قطعیت بررسی می­کند. بنابراین، با توجه ‌به اهمیت آینده‌پژوهی به عنوان دانش نوپای میان رشته‌ای و محدودیت‌های حاکم بر آینده‌ای که هنوز نیامده، از دیدگاه غرب و اسلام و با تکیه بر نهج البلاغه، لازم است بر هر دو موضوع اشراف کامل داشته باشیم تا غنای آینده­پژوهی از دیدگاه اسلام مشخص شود. این مقاله بر آن است که نشان دهد، اگر در عالم امکان علیت عامه (که یک مسأله متافیزیکی و از مقوله هستی­شناختی است) برقرار باشد و تمام قوانینِ طبیعت و شرایطِ اولیه را نیز بدانیم، آنگاه می­توان آینده را به طور قطع پیش‌بینی کنیم (که یک مسأله معرفت‌شناختی است)؛ اما چون انسان­ها اولاً: مختارند، ثانیاً: محاط در عالَم امکان هستند و ثالثاً: آگاه به همه اسرار عالَم بی­نهایت و علل تامه وقوع حوادث نیستند و علم محدودی دارند؛ از همین رو، در پیش­بینی آینده نمی­توانند به طور ثبوتی و صددرصد به قطعیت برسند، مگر اینکه از طریق وحی و برگزیدگان الهی به بشریت ابلاغ گردد (بنابر موجبه جزئیه). در غیر این صورت، پیش­بینی‌ها با نبود قطعیت همراه خواهد بود؛ ولی این به معنای پذیرش قهری آینده و سلب اختیار انسان نیست.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The limitations governing the world and the analysis of the lack of certainty in future research (Relying on Nahj al-Balagha)

نویسنده [English]

  • Ahmad Mohtashami
Assistant Professor of Mahrat National University, Yazd Province Branch
چکیده [English]

Future research examines how to think about the best possible future and plan for the realization of the most realistic and scientific possibility in various fields that will happen to mankind, by calculating the percentage of certainty. Therefore, considering the importance of futurism as an emerging interdisciplinary science and the limitations governing the future that has not yet come, from the perspective of the West and Islam and relying on Nahj al-Balagheh, it is necessary to have full knowledge of both issues so that the richness of futurism is The point of view of Islam should be clarified. This article aims to show that if the possibility of universal causality (which is a metaphysical and ontological issue) exists in the universe and we know all the laws of nature and the initial conditions, then we can predict the future with certainty. predict (which is an epistemological problem); But because humans are firstly free, secondly, they are surrounded by the world of possibilities, and thirdly, they are not aware of all the secrets of the infinite world and the causes of all events, and they have limited knowledge. Therefore, in predicting the future, they cannot be proven and 100% certain, unless it is communicated to humanity through divine revelation and the chosen ones (according to partial causation). Otherwise, predictions will be associated with uncertainty; But this does not mean forced acceptance of the future and deprivation of human agency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • future research
  • lack of certainty
  • predestination
  • free will
  1. ـ قرآن کریم (1389). ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

    ـ نهج‌البلاغه (1375)، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران: بنیاد نهج‌البلاغه و دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    1. آیزبرگ، رابرت؛ رزنیک، رابرت (1362). فیزیک کوانتمی. ترجمه: ناصر نفری،چاپخانه سایه، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
    2. بحرانی، میثم (1362).، شرح نهج البلاغة. چاپ 2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    3. پدرام، عبدالرحیم؛ عیوضی، محمد رحیم (1393). درآمدی بر آینده پژوهی اسلامی. تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
    4. دارابی، علی (1395). آینده پژوهی انقلاب اسلامی (بیم‌ها و امیدها). چاپ 2، تهران: امیرکبیر.
    5. دلشاد تهرانی، مصطفی (1392). لوح بینایی. تهران: انتشارات دریا.
    6. صدر المتألهین، محمد بن ابراهیم (1375). الشواهد الربوبیة. ترجمه: جواد مصلح، چاپ 2، تهران: سروش.
    7. طباطبایی، سیدمحمد حسین (1363). تفسیر المیزان. ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، تهران: رجاء.
    8. گلشنی، مهدی (1390). دیدگاه‌های فلسفی فیزیکدانان معاصر. چاپ 2، تهران: مشرق.
    9. مافی، فرزانه (1390). پژوهشی در حوزه آینده پژوهی. تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص نظام.
    10. محتشمی، احمد (1400). مبانی و اصول آینده­پژوهی در نهج البلاغه. تهران: نشر آناپنا.
    11. وندل، بل (1392). مبانی آینده پژوهی. جلد اول، ترجمه: محسن محقق و مصطفی تقوی، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاع.
    12. Benahem,Y(1993). struggling with causality: Einstein's cas. science in context. 6, No. 1.
    13. Bergman, H (1974). The Controversy Concerning The law of causality in contemporary Physics. Boston studies in the philosophy of science, 13, Dordrecht: D. Reidel.
    14. D'espagnat, B. (1979). The Quantum Theory and Reality. Scientific American, 241, 158-181.
    15. De Jouvenel, Bertrand (1967). The Art of Conjecture. New York: Basic Books.