اصحاب کهف؛ روایتی مسیحی یا قصه ای قرآنی؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم کشاورزی ساری

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه یزد

3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران

چکیده

خاورشناسان بر این باورند که قصۀ اصحاب کهف در قرآن همان داستان هفت خفتۀ اِفِسوس است که پیامبر اکرم(ص) آن را از مسیحیانِ گمراهی که اطرافش بوده­اند، آموخته است. آنگاه این داستان را با جدیت، به پیروانش تعلیم داد و سرچشمه­اش را نیز، وحی الهی معرفی کرد. نوشتار پیش­رو که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا به نقد و ارزیابی نظرات این گروه از خاورشناسان بپردازد. بررسی­ها نشان می­دهد، برخلاف اطناب و تفصیلِ پُر ابهام روایات مسیحی که در مورد یارانِ غار وجود دارد، قرآن این قصه را بدون هیچ مبالغه­ای، گویاتر و رساتر بیان کرده و همسان­سازی قصۀ قرآنیِ اصحاب کهف با متون پیشین، صرفاً فرضیاتی است که خاورشناسان، بدون توجه به شیوۀ قصه­گویی قرآن و معانی دقیق آیات و با عنایت به برخی اشتراکاتِ میان نوشته­های مسیحی با تفاسیر اسلامی، آن را بیان داشته­اند. قرآن بدون اشاره به «سالِ حدوث واقعه، آیین جوانانِ غار، قهرمانان حادثه و اینکه اهل کدام ملت و سرزمین بوده­اند»، تنها آنان را جوان­مردانی معرفی کرده که بر آیین توحید بوده و در میان قوم خود، ندای یکتاپرستی سر داده­اند. این ادعا که یارانِ غار، مسیحی بوده و در شهر اِفِسوس
خاورشناسان بر این باورند که قصۀ اصحاب کهف در قرآن همان داستان هفت خفتۀ اِفِسوس است که پیامبر اکرم(ص) آن را از مسیحیانِ گمراهی که اطرافش بوده­اند، آموخته است. آنگاه این داستان را با جدیت، به پیروانش تعلیم داد و سرچشمه­اش را نیز، وحی الهی معرفی کرد. نوشتار پیش­رو که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، در پی آن است تا به نقد و ارزیابی نظرات این گروه از خاورشناسان بپردازد. بررسی­ها نشان می­دهد، برخلاف اطناب و تفصیلِ پُر ابهام روایات مسیحی که در مورد یارانِ غار وجود دارد، قرآن این قصه را بدون هیچ مبالغه­ای، گویاتر و رساتر بیان کرده و همسان­سازی قصۀ قرآنیِ اصحاب کهف با متون پیشین، صرفاً فرضیاتی است که خاورشناسان، بدون توجه به شیوۀ قصه­گویی قرآن و معانی دقیق آیات و با عنایت به برخی اشتراکاتِ میان نوشته­های مسیحی با تفاسیر اسلامی، آن را بیان داشته­اند. قرآن بدون اشاره به «سالِ حدوث واقعه، آیین جوانانِ غار، قهرمانان حادثه و اینکه اهل کدام ملت و سرزمین بوده­اند»، تنها آنان را جوان­مردانی معرفی کرده که بر آیین توحید بوده و در میان قوم خود، ندای یکتاپرستی سر داده­اند. این ادعا که یارانِ غار، مسیحی بوده و در شهر اِفِسوس سکونت اشته­اند، فقط در روایاتی از کتب مختلف تفسیری و تاریخی مسلمانان آمده است و با محتوای آیات قرآن همخوانی ندارد. همچنین، اثرپذیری پیامبر(ص) از آموزگاران مسیحی، تنها در حد یک ادعا بوده که بدون ارائۀ هرگونه سند متقنِ تاریخی و تفصیلی بیان شده است.
واژگان کلیدی: اصحاب کهف، خاورشناسان، قصۀ قرآنی، اِفِسوس، روایت مسیحی.
سکونت داشته­اند، فقط در روایاتی از کتب مختلف تفسیری و تاریخی مسلمانان آمده است و با محتوای آیات قرآن همخوانی ندارد. همچنین، اثرپذیری پیامبر(ص) از آموزگاران مسیحی، تنها در حد یک ادعا بوده که بدون ارائۀ هرگونه سند متقنِ تاریخی و تفصیلی بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Companions of the Kahf; A Christian or Qur'anic story?

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadegh Heidari 1
  • mohammad sharifi 2
  • habibollah halimi jloudar 3
1 Assistant Professor of the Department of Islamic Studies, Sari University of Agricultural Sciences
2 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Yazd University
3 Associate Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Mazandaran University
چکیده [English]

Orientalists believe that the story of the Companions of the Cave in the Qur'an is the story of the Seven Sleepers of Ephesus, which the Prophet learned from the misguided Christians who were around him. Then he seriously taught this story to his followers and introduced its source as divine revelation. The following article, organized in a descriptive-analytical way, seeks to criticize and evaluate the opinions of this group of orientalists. Investigations show that: contrary to the vague and ambiguous details that exist in the Christian narratives about the companions of the cave, the Qur'an has expressed this story more vividly and clearly without any exaggeration, and the assimilation of the Qur'anic story of the companions of the cave with previous texts is only hypothetical. It is that orientalists regardless of the story-telling style of the Qur'an and the precise meanings of the verses; And considering some commonalities between Christian writings and Islamic interpretations, they have expressed it. That the Companions of the Cave were Christians and lived in the city of Ephesus is only mentioned in the narrations that have been narrated by various historical and exegetical books of Muslims, and it is not consistent with the content of the Qur'anic verses. Also, the Prophet's influence on Christian teachers was only a claim that was made without providing any historical and detailed documents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Companions of the Kahf
  • Orientalists
  • Quranic story
  • Ephesus
  • Christian narration

مراجع

  1. ـ قرآن کریم (1418)؛ ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات اسلامی.

    1. ابن ­اثیر، عزالدین ابوالحسن (1385). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
    2. ابن اسحاق، محمد (1424). السیرة النبویة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    3. ابن ­کثیر دمشقی، اسماعیل ­بن عمر (1407). البدایة و النهایة. بیروت: دار الفکر.
    4. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1396). السیرة النبویة. تحقیق: مصطفی عبدالواحد، بیروت: دار المعرفة.
    5. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1419). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    6. ابن‌­هشام، ابومحمد عبدالملک (بی­تا). السیرة النبویة. بیروت: دار المعرفة.
    7. بروکلمان، کارل (1968). تاریخ الشعوب الإسلامیة. بیروت: دار العلم للملایین.
    8. بیهقی، احم دبن حسین (1405). دلائل النبوة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    9. تیسن، هنری (بی­تا). الهیا‌ت‌ مسیحی‌. ترجمه: ط. میکائلیان، بی­جا: حیات ابدی.
    10. ثعلبی نیشابوری، احمد بن محمد (1422). الکشف ­و البیان. بیروت: دار احیاء التراث ­العربی.
    11. حاج­منوچهری، فرامرز (1367). دائرة المعارف بزرگ اسلامی. جلد 9، مقاله: «اصحاب کهف»، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
    12. حلبی، علی ­بن ابراهیم (1427). السیرة الحلبیة. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    13. حموی، یاقوت بن عبدالله (1995). معجم البلدان. بیروت، دار صادر.
    14. خزائلی، محمد (1392). اعلام قرآن. تهران: امیرکبیر.
    15. دهخدا، علی­اکبر (1372). لغت­نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
    16. ذهبی، محمد بن احمد (1413). تاریخ الإسلام. تحقیق: عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.
    17. ـــــــــــــــــــــــ (1409). السیرة النبویة. تحقیق: حسام­الدین قدسی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    18. رابینسون، نیل (1383). «عیسی در قرآن، عیسای تاریخی و اسطوره تجسد». هفت آسمان، شماره 27.
    19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن. تحقیق: صفوان عدنان داودی، دمشق: الدار الشامیة.
    20. رضوان، عمر ابراهیم (1413). آراء المستشرقین حول القرآن الکریم و تفسیره. ریاض: دار الطیبة.
    21. زرشناس، زهره (1380). قصه اصحاب کهف به روایت سُغدی. نامه فرهنگستان، شماره 2.
    22. زرگری­­نژاد، غلامحسین (1392). تاریخ صدر اسلام. تهران: سَمت.
    23. ستاری، جلال (1376). پژوهشی در قصۀ اصحاب کهف. تهران: نشر مرکز.
    24. سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم (1395). بازتاب تثلیث مسیحی در قرآن مجید. پژوهشنامه ادیان، شماره 19.
    25. شفیعی، سعید (1401). سریانی‌گرایی در مطالعات قرآنی معاصر غرب. تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 53.
    26. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    27. ـــــــــــــــــــــــــــــ (1374). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    28. طبری، محمدبن جریر (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
    29. عاملی، سیدجعفر مرتضی (1415). الصحیح من سیرة النبی الأعظم. بیروت: دار الهادی.
    30. گِریدی، جوآن­اُ (1384). مسیحیت و بدعت­ها. ترجمه: عبدالرحیم سلیمانی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.
    31. لین، تونی (2010). تاریخ تفکر مسیحی. ترجمه: روبرت آسریان، بی­جا: ایلام.
    32. مالرب، میشل (1379). انسان و ادیان؛ نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی. ترجمه: مهران توکلی، تهران: نشر نی.
    33. مجدوب، احمدعلی (1379). اصحاب الکهف. ترجمه: سیدمحمدصادق عارف، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
    34. مسعودی، علی بن حسین (1409). مروج الذهب و معادن الجوهر. قم: دار الهجرة.
    35. مصاحب، غلامحسین (1381). دائرة المعارف فارسی. تهران: امیرکبیر.
    36. معارف، مجید (1394). شناخت قرآن. تهران.
    37. معرفت، محمدهادی (1423). شبهات و ردود حول القرآن الکریم. قم: مؤسسه التمهید.
    38. میلر، ویلیام مک الوی (1931). تاریخ کلیسای قدیم در امپراتوری روم و ایران. ترجمه: علی نخستین، تهران: اساطیر.
    39. ناس، جان بایر (1354). تاریخ جامع ادیان. ترجمه: علی اصغر حکمت، تهران: پیروز.
    40. ونسینک، آرنت جان (بی‌تا). دائرة المعارف الإسلامیة. الجزء الثانی، مقاله: «أصحاب الکهف»، بیروت: دار الفکر.
    41. ویل دورانت، (1408). قصة الحضارة. المجلد الرابع، ترجمه: محمد بدران، بیروت: المنظمة العربیة للتربیة و الثقافة و العلوم.
    42. Bellamy, James A. (1991). Al-Raqīm or al-Ruqūd? A Note on Sūrah 18:9. Journal of the American Oriental Society, vol. 111, No. 1.
    43. Gibbon, Edward. (1871). The History of the Decline and fall of the Roman Empire. Publisher: Claxton, Remsen, & Haffelfinger, the University of Michigan, vol.3.
    44. Gilliot, Claude. (2002). Informants. Encyclopaedia of the Quran. Brill, Leiden–Boston.
    45. Paret, Rudi. (1986). Ashāb al-Kahf. Encyclopaedia of Islam. Leiden.
    46. Tisdall, William Clair. (1905). The Original Sources of the Quran. London, Society for Promoting Christian Knowledge.
    47. ــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1901). The Sources of Islam. translated by: Sir William Muir, Edinburgh, T. & T. Clark.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 14، شماره 30
فروردین 1403
صفحه 91-110

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 01 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 18 تیر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار