شناسایی تیپ شخصیتی امیرالمؤمنین علی(ع) بر مبنای نهج البلاغه با استفاده از الگوی MBTI

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کوثر بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

شناخت ویژگیهای شخصیتی بزرگان دینی، یکی از حوزههای پژوهشی مهم در مطالعات مربوط به ادیان و مذاهب محسوب میشود. متدینان همواره شخصیتهای برجسته دینی را به عنوان الگوی رفتاری برگزیده و سعی میکنند انطباق حداکثری بین رفتار خود و بزرگان دینی ایجاد نمایند. از میان نظریات متعددی که در حوزه روانشناسی برای توصیف روانی شخصیت انسانها معرفی شده، نظریه سنخهای روانشناختی یونگ که بعدها توسط مایرزبریگز و بریگز به صورت تیپهای 16گانهی شخصیتی توسعه یافت، به عنوان چارچوب نظری این تحقیق برای شناخت دقیقتر شخصیت حضرت علی بن ابیطالب (ع) انتخاب شده است. علیرغم آنکه تألیفات متعددی مخصوصاً در سدة اخیر به بررسی شخصیت ایشان پرداختهاند، اما در هیچ یک از این پژوهش‌ها، این نظریه به عنوان چارچوب نظری تحقیق انتخاب نشده و از این نظر، تحقیق حاضر اولین اثر از این سنخ محسوب میشود. در این تحقیق، بیانات امام علی(ع) در کتاب نهجالبلاغه با روش تحلیل محتوا بررسی و مشخص شده که شخصیت ایشان به کدام سویه در طیفهای «درونگرایی – برونگرایی»، «حسی – شهودی»، «منطقی – احساسی» و «ساختارمند – انعطاف» گرایش بیشتری داشته است. یافتههای تحقیق ما را به این نتیجه میرساند که امام علی(ع) احتمالا دارای شخصیتی درونگرا، شهودی، منطقی و ساختارمند بودند و شخصیت ایشان از نظر ادبیات تیپشناسی، به تیپ شخصیتی معمار (INTJ) نزدیکتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identification of Imam Ali (AS) personality type based on Imam's words in Nahj al-Balaghah using MBTI model

نویسندگان [English]

  • Mojtaba Shakouri
  • fatemeh hajiakbari
Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Kausar University, Bojnoord, Iran
چکیده [English]

Recognition of personality traits of religious leaders is one of the important research areas in the study of religions and sects. Religious people always choose prominent religious figures as a model of behavior and try to create maximum harmony between their behavior and religious elders. Among the many theories introduced in the field of psychology to psychologically describe human personality, Jung's theory of psychological types, which was later developed by Meyer Briggs and Briggs as 16 personality types, was chosen as the theoretical framework for this study to better understand the personality of Ali ibn Abi Talib (AS). Although many writings, especially in the last century, have examined his personality, but in none of these studies, this theory has not been selected as a theoretical framework for research, and in this regard, the present study is the first work of its kind. In this research, the statements of Imam Ali (AS) in the book Nahj al-Balaghah have been examined by content analysis method and it has been determined that his personality in the spectrums of "introversion-extraversion", "sensing-intuition", "thinking - feeling" and "judgment-perception" which side was he more inclined to? The findings of our research lead us to the conclusion that Imam Ali (AS) probably had an “introverted”, “intuitive”, “thinker” and “judger” personality and his personality is closer to the architectural personality type (INTJ) in terms of typological literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Architect personality type
  • INTJ
  • Introversion
  • Nahj al-Balaghah
  • Imam Ali personality
  1. ـ نهج‌ البلاغة؛ گردآوری: سید رضی، به کوشش صبحی صالح، قم: دار الهجرة، 1414ق.

    1. ابن شهرآشوب، محمد بن علی؛ المناقب؛ به کوشش محمدحسین آشتیانی و هاشم رسولی، قم: علامه، بیتا.
    2. اسمعلی­پور، مریم؛ هاشمی، سیدعیسی و طوماری، شاهدخت؛ «تیپ شخصیتی‌ هدایت از منظر تیپ­شناسی بولن»؛ پژوهش‌­­ـ های نقد ادبی و سبک­شناسی، شماره 24، 1395ش، صص 33-61.
    3. انصاری، محمدعلی؛ سپهر فضیلت: گفتارهایی درباره شخصیت امام علی(ع)؛ مشهد: بیان هدایت نور، 1395ش.
    4. بارون، رنی؛ تیپ شخصیتی من کدام است؟؛ ترجمه: مهدی قراچه‌داغی، تهران: نشر پوینده، 1387ش.
    5. تیگر، پل دی. و بارون – تیگر، باربارا؛ هنر شناخت مردم؛ ترجمه: محمد گذرآبادی، تهران: انتشارات هرمس، 1388ش.
    6. جرداق، جرج؛ امام علی(ع): صدای عدالت انسانی؛ ترجمه: سیدهادی خسروشاهی، چ10، قم: بوستان کتاب، 1401ش.
    7. جعفری، محمدتقی؛ ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه؛ مشهد: آستان قدس رضوی، 1388ش.
    8. ــــــــــــــــــــو نصری، عبدالله؛ انسان الهی: تحلیل شخصیت امام علی(ع) از دیدگاه علامه جعفری؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1390ش.
    9. حاجی غلام سریزدی، علی؛ زارع بنادکوکی، عباس و نقی‌پورفر، ولی‌الله؛ «پویایی‌شناسی مدیریت دانش در سیره امام علی(ع)»؛ پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 31، 1399ش، صص 59-85.
    10. حسن­زاده، مالک؛ «تحلیل محتوای اشعار حافظ و سعدی بر اساس تیپ شخصیتی درونگرایی ـ برونگرایی»؛ پژوهش در برنامه­ریزی درسی، شماره 5 و 6، 1384ش، صص 113-128.
    11. دانش، عصمت؛ «تأثیر همانندی/ تضاد در ویژگی‌های شخصیتی درونگرایی/ برونگرایی بر رضایت زناشویی»؛ دو ماهنامه دانشور رفتار، شماره 10، 1384ش، صص 57-67.
    12. دشتی، محمد؛ ترجمه نهج‌البلاغه، قم: نشر مشهور، 1379ش.
    13. رضایی، بیتا؛ گرجی، مصطفی؛ کوپا، فاطمه و شریفیان، مهدی؛ «تحلیل روانشناختی تیپ شخصیتی «پادشاه» در داستان پادشاه و کنیزک مثنوی بر مبنای الگوی اناگرام»؛ متن­پژوهی ادبی، شماره 71، 1396ش، صص 169-192.
    14. زارعی محمودآبادی، حسن؛ با چه تیپ شخصیتی ازدواج کنم؟؛ تهران: دانژه، 1391ش.
    15. سیدی، حسین؛ امیر گلها: نگاهی نو به زندگی و شخصیت امام علی(ع)؛ قم: دفتر نشر معارف، 1393ش.
    16. شریفی، حسن­پاشا و شریفی، نسترن؛ روش­های تحقیق در علوم رفتاری؛ تهران: سخن، 1380ش.
    17. شهیدی، سیدجعفر؛ علی از زبان علی یا زندگانی امیر مومنان علی(ع)؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376ش.
    18. عزیزخانی، مریم و شاملی، نصرالله؛ «تحلیل گفتمان انتقادی در نهج‌البلاغه بر اساس نظریه فرکلاف (مطالعه موردی توصیف ناکثین)»، پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 36، 1400ش، صص 21-37.
    19. عقاد، عباس محمود؛ زندگانی و شخصیت حضرت علی(ع)؛ ترجمه: سیدجعفر غضبان، تهران: اردیبهشت، 1387ش.
    20. قاسمی، ملیحه و جلالی پندری، یدالله؛ «بررسی تیپ شخصیتی شخصیت­های رمان شوهر آهو خانم»، مجله ادبیات پارسی معاصر، شماره 1، 1394ش، صص 85-124.
    21. کجباف، محمدباقر و ایمانی، طیبه؛ «امام علی(ع)؛ انسان‌کامل و خودشکوفا»؛ مجموعه مقالات کنگره بینالمللی علوم انسانی اسلامی، دوره سوم، 1394ش، صص 189-206.
    22. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ تهران: انتشارات صدرا، 1378ش.
    23. نولن، سوزان و همکاران؛ زمینه روانشناسی اتکینسون و هیلگارد؛ ترجمه: حسن رفیعی و مجتبی دلیر، تهران: انتشارات ارجمند، 1395ش.
    24. یاسینی، علی؛ عبدی، مرضیه و تابان، محمد؛ «شناسایی مؤلفه‌های تفکر استراتژیک بر مبنای آموزه‌های نهج‌البلاغه»؛ پژوهشنامه نهج‌البلاغه، شماره 18، 1396ش، صص 55-75.
    25. Cohen, yuval, Ornoy, Hana, Karen, barukh؛ "MBTI personality types of project managers and their success: A f field survey"؛ Project management journal, Vol .44, No 3, 2013, p78-87.
    26. Costa, Paul T, McCrae, Robert M ؛"Personality Disorders and The Five-Factor Model of Personality"؛ Journal of Personality Disorders. Vol .4, No 4, 1990, p362-371.
    27. Harrington, Rick, Loffredo, Donald A؛ "MBTI personality type and other factors that relate to preference for online versus face-to-face instruction؛" The Internet and Higher Education Journal, Vol 13, No 1-2, 2010, p89-95
    28. Jafrani, Sana, Zehra, Nosheen, et al؛ "Assessment of personality type and medical specialty choice among medical students from Karachi; using Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) tool"؛ Journal of Pakistan Medical Association, Vol. 67, No. 4, 2017, p520-526
    29. Ragozzino, Rachel L., Kelly, William E, "Typing the worrier: relationship between worry and Jung`s personality types", Educations, Vol. 131, No. 4, 2011, p791-797
    30. Sharp, Daryl؛ Personality types: Jung`s Model of Typology؛ Toronto: Inner City Books,
    31. Xuechao, Li, Po-cho, Shih, Yundt, Daniel؛ Effects of Intuition and Sensing in Programming Performance using MBTI personality model؛ 2nd International conference on Advances in Image Processing, 2018, p 189-193.