تحلیل الگویِ ابراهیمیِ پدرو فرزند در دعوت به باورها وفرمان‌های دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) اسوه مومنان است. رفتار وگفتار آن پیامبر بزرگ با پدرخوانده‌اش، آزر وچگونگی دعوت وی به خداپرستی ومنع وی از بت‌، وهمچنین با فرزندانش، به ویژه اسماعیل، بهترین نمونه برای رفتار پدر-فرزندی به ویژه در عرصه دعوت به باورها واحکام دینی است. با بررسی آیات وارد، نُه ویژگی در ارتباط حضرت ابراهیم با آزر می‌یابیم: تأکید بر عاطفه خویشاوندی؛ طرح پرسش و دعوت به بازنگری؛ دعوت به اندیشه و دانش؛ بازگشت به فطرت پیراسته؛ حکم عقل به لزوم دفع ضرر محتمل؛ و آن گاه معرفی خداوند به صفات مهربانی و پروردگاری. وچون آزر به تهدید ونامهربانی با ابراهیم سخن گفت، ابراهیم وی را به درود، کناره‌گیری ووعده آمرزش‌خواهی پاسخ داد. این ویژگی‌ها الگویی را ترسیم می‌کنند که مبتنی بر تاکید بر روابط خانوادگی در مسیر خیرخواهی ودعوت خردمحور وتدریجی به باورهای دینی است.

آیات قرآنی ویژگی‌هایی را نیز در رفتار وگفتار ومنش ابراهیم با فرزندان ودودمانش آشکار می‌کند. محور این ویژگی‌ها، حرمت نهادن به شخصیت مستقل واختیار فرزند وهمراهی همیشگی ابراهیم با فرزند است که در جلوه‌هایی همچون مشورت با فرزند، مشارکت در تجربه‌ها، ودعا ودرخواست خیر متداوم برای فرزندان، آشکار می‌شود. این پژوهش بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای در کتاب‌های تفسیر قرآن، سیره و تاریخ؛ و تحلیل یافته‌ها برای دریافت مشخصه‌های الگوی رفتارِ پدر-فرزندی در سیره و سخن حضرت ابراهیم انجام گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining and analyzing the pattern of Abrahamid Pedro's child in inviting religious beliefs and commands

نویسنده [English]

  • Mohammad Soltani Renani
Assistant Professor of Isfahan University
چکیده [English]

Prophet Abrahim is a pattern of believers. The behavior and speeches of the great messenger with his godfather, Azer, and his invitation to God and his ban on idols, as well as his children, especially Ismail, are the best examples of father-child behavior, especially in the field of inviting religious beliefs and ordinances.

By studying the verses entered, we do not know the characteristics of Abraham's relationship with Azer. These characteristics are combined with kinship affinity, inviting to thought and knowledge, returning to the ultimate instinct, the wisdom of reasoning to eliminate the probable loss, and then introducing God to the attributes of kindness and lordship.

And the Azar threats and unkindness spoke to Abraham, Abraham him to step down and promise of peace and sought forgiveness replied. And the analysis of Quranic verses reveals eleven features in Abraham's behavior and speeches with his children and his dynasties.

The focus of these features is Abraham's constant companionship with his children, which is manifested in such effects as consultation with the child, participation in experiences, and the continued.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prophet Ibrahim"
  • father-child relationship"
  • "
  • invitation to religion"
  1. ـ قرآن کریم؛

    1. ابن‌عاشور، محمد؛ التحریر و التنویر؛ تونس: الدار التونسیة، 1984م.
    2. ابن‌فارس، احمد بن ‌فارس قزوینی؛ معجم مقاییس اللغة؛ بیروت: دارالفکر، 1399ق.
    3. ابن‌هشام، عبدالله بن ‌یوسف؛ مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب؛ دمشق: دارالفکر، 1985م.
    4. اندلسى، ابوحیان محمد بن یوسف؛ البحر المحیط؛ بیروت: دارالفکر، 1420ق.
    5. بهجت‌پور، عبدالکریم؛ «سبک زندگی فاطمی»؛ سبک زندگی، شماره 1، صص 120-99، 1394ش.
    6. ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق احمد؛ الکشف والبیان عن تفسیر القرآن؛ بیروت: دارإحیاء التراث، 1422ق.
    7. خوانین‌زاده‌ سریزدی، مرجان و اژه‌ای، جواد و مظاهری، محمدعلی؛ «مقایسه سبک دلبستگی دانشجویان دارای جهت‌پذیری مذهبی درونی و بیرونی»؛ روان‌شناسی، شماره 3، صص242-227، 1384ش.
    8. داوودی، محمد؛ «چالش­های ناظر به امکان منطقی تربیت دینی با تأکید بر دیدگاه هرست»؛ پژوهشنامه تعلیم و تربیت، شماره 9، صص147-126، 1398ش.
    9. رازی، فخرالدین محمد بن ‌عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: داراحیاء التراث، 1420ق.
    10. راغب اصفهانى، ابوالقاسم حسین بن‌ محمد؛ مفردات غریب القرآن؛ بیروت، دارالکتب العربیة، 1392ق.
    11. زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دارالکتب العربیة، 1407ق.
    12. شکوهی، محسن و پرند، اکرم و شهائیان، آمنه و اکبری، سعید؛ «تأثیر آموزش‌ روش تربیتی مبتنی بر حل مسئله بر روش فرزندپروری و رفتارهای خشمگینانه والدین»؛ روش‌ها و مدل‌‌های روان‌شناختی، شماره 6، صص62-45، 1390ش.
    13. شکوهی، محسن و پرند، اکرم و فقیهی، علی؛ «مطالعه تطبیقی سبک‌های فرزندپروری»؛ تربیت اسلامی، شماره 3، صص140-115، 1385ش.
    14. صادقی، منصوره و مظاهری، علی؛ «کیفیت ارتباط والد ـ فرزند در تربیت دینی فرزندان»؛ خانواده‌پژوهی، شماره 9، صص489-471، 1386ش.
    15. طباطبایى، محمدحسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن بالقرآن؛ قم: جامعه مدرسین، 1410ق.
    16. طبرانی، سلیمان بن ‌احمد؛ المعجم الاوسط؛ ریاض: مکتبة المعارف، 1407ق.
    17. طوسى، محمد بن ‌حسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: داراحیاء التراث، 1405ق.
    18. فراهیدى، خلیل بن ‌احمد؛ العین؛ قم: نشر هجرت، 1410ق.
    19. قرشى، على‌اکبر؛ قاموس قرآن؛ تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1371ش.
    20. قونوى، صدرالدین محمد؛ اعجاز البیان فی تفسیر امّ القرآن؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1381ش.
    21. کاکابرایی، کیوان و مرادی، علیرضا؛ «آموزش حل مسئله خانواده‌محور به والدین و تأثیر آن بر ادراک کودک از والدین»؛ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، شماره 29، صص185-165، 1396ش.
    22. گنابادى، سلطان محمد؛ بیان السعادة فی مقامات العبادة؛ بیروت: منشورات الأعلمی، 1408ق.
    23. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار؛ بیروت: موسسة الوفاء، 1403ق.
    24. واحدی، علی بن ‌احمد؛ الوسیط فی تفسیر القرآن المجید؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
    25. هندی، علاءالدین علی؛ کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال؛ بیروت: مؤسسة الرسالة، 1409ق.