تحلیل محتوای روایات ام سلمه در منابع شیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی رشته علوم قران وحدیث ، دانشکده حقوق ، الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم تحقیقات ، دانشگاه ازاد اسلامی ، تهران ، ایران .

2 استاد دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 دانشیار دانشگاه آزاد، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش، تحلیل محتوای روایات ام سلمه در منابع شیعی است که نتیجه آن می تواند، معرف دغدغه های فکری وی در طول شش دهه از تاریخ صدر اسلام باشد. برای وصول به این هدف تمامی روایات وی در منابع شیعی به تعداد 97 روایت ،گرد آوری و با روش تحلیل محتوا با رویکرد کمی و کیفی به عنوان روشی میان رشته ای برای استخراج ، طبقه بندی و مقوله بندی های بافته شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. از نتایج احصاء شده در تحقیق، علاوه بر احراز فراوانی حجم روایات و تعیین روات و مستندات روایی وی و تبیین موضوعات فرعی و اصلی در روایات ایشان، می توان اذعان داشت که ام سلمه در روایات خود به همه موضوعات اعتقادی، احکام شرعی، اخلاقیات، دعاها، موارد تاریخی و فردی و اجتماعی پرداخته اما اهتمام عمده و دغدغه مندرج در روایات او، طرح مباحث اعتقادی ، خصوصا بیان فضائل و مناقب اهل بیت (ع)، بالاخص فضائل علی بن ابی طالب علیه السلام بوده و علت این امر را نیز باید در دیدگاههای فکری وی ، مظلومیت و مهجوریت اهل بیت بعد از رحلت رسول اکرم (ص)، حاکمیت خلفای سه گانه و بنی امیه و دیدگاه های مذهبی مولفان شیعه یافت

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the content of Umm Salma's narrations in Shiite sources

نویسندگان [English]

  • Mohammad Nagi Velayati 1
  • seyed mohammadbagher hojati 2
  • mahdi mehrizi 3
1 Student of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Law, Theology and Political Science, Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Azad University Professor, Research Sciences Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Azad University, Department of Research Sciences, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to analyze the content of Umm Salma's narrations in Shiite sources, the result of which can be a reflection of her intellectual concerns during the six decades of the early history of Islam. To achieve this goal, all of his narrations in Shiite sources are compiled in 97 narratives and analyzed by content analysis method with quantitative and qualitative approach as an interdisciplinary method for extracting, classifying and weaving categories. have taken. From the results of the research, in addition to the abundance of the volume of narrations and determining his narrations and narrative documents and explaining the main and secondary subjects in his narrations, it can be acknowledged that Umm Salma in her narrations to all matters of belief, religious rules, ethics, The prayers deal with historical, personal, and social issues, but the main concern of his narrations is the discussion of religious issues, especially the expression of the virtues and virtues of the Ahl al-Bayt (AS), especially the virtues of Ali ibn Abi Talib (as). In his intellectual views, the oppression and abandonment of the Ahl al-Bayt after the death of the Holy Prophet (PBUH), the rule of the three caliphs and the Umayyads and Religious views of Shiite authors found

کلیدواژه‌ها [English]

  • Umm Salma
  • Narration
  • Content Analysis
  • Shiite Narrations
  • Female Narrators
  1. -نهج البلاغة (للصبحی صالح)، شریف الرضی، محمد بن حسین، 1414 ق.

    1. ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله؛ شرح نهج البلاغة؛ قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1404 ق.
    2. ابن اثیر، علی بن محمد جزری؛ الکامل فی التاریخ؛ بیروت: دار صادر، 1965 م.
    3. ابن اعثم کوفی؛ محمد بن علی؛ الفتوح؛ به کوشش علی شیری، بیروت: دارالاضواء، 1411 .
    4. ابن بابویه، محمد بن علی؛ الأمالی؛ تهران: کتابچی، 1376ش.
    5. ابن بابویه، محمد بن على؛ من لا یحضره الفقیه؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
    6. ابن بطریق، یحیى بن حسن؛ عمدة عیون صحاح الأخبار فی مناقب إمام الأبرار؛ قم: جماعة مدرسین قم، 1407 ق.
    7. ابن حیون، نعمان بن محمد؛ شرح الاخبار فی فضائل الائمه الاطهار؛ قم: جماعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1409ق .
    8. ابن سعد، محمد بن سعد؛ الطبقات الکبری؛ به کوشش عطاء محمد عبدالقادر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1410 ق .
    9. ابن طیفور، احمد بن ابی طاهر؛ بلاغات النساء؛ قم: الشریف الرضی، بی‌تا .
    10. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله؛ الاستیعاب فی معرفة الأصحاب؛ به کوشش علی بجاوی، بیروت: دارالجیل، 1412 ق.
    11. ابن عساکر، عبدالرحمن بن محمد؛ الأربعین فی مناقب أمهات المؤمنین رحمة الله علیهن أجمعین؛ به کوشش محمد مطیع الحافظ دمشق: دار الفکر، 1406 ق.
    12. ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم؛ المعارف؛ به کوشش ثروت عکاشه، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1992 م.
    13. ابن قتیبه دینوری؛ عبدالله بن مسلم؛ الامامة والسیاسه؛ به کوشش علی شیری، بیروت: دار الاضواء، 1410ق. ابن هشام، عبدالملک بن هشام؛ السیره النبویه؛ به کوشش آبیاری ابراهیم، سقا، مصطفی و شبلی، عبدالحفیظ، بیروت: دار المعرفه، بی‌تا.
    14. امینی، عبدالحسین؛ الغدیر؛ تهران : کتابخانه بزرگ اسلامی، 1368 ش .
    15. باردن، لونس؛ تحلیل محتوا؛ ترجمه: محمد یمنی سرخابی و ملیحه آشتیانی، تهران : دانشگاه شهید بهشتی، 1375 ش.
    16. بخارى، محمد بن اسماعیل؛ صحیح البخاری؛ مصر: المجلس الاعلى للشئون الاسلامیة، 1410ق.
    17. برقی، احمد بن محمد بن خالد؛ المحاسن؛ قم: دار الکتب الاسلامیه، 1371 ق.
    18. بلاذری، احمد بن یحیی؛ انساب الاشراف؛ به کوشش محمد باقر محمودی، بیروت: موئسسه الاعلمی للمطبوعات، 1397 ق.
    19. بیهقی، ابی‌بکر احمد بن حسین؛ دلائل النبوة و معرفة احوال صاحب الشریعة؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1405 ق.
    20. ابراهیم، محمد؛ جامع مسانید النساء و ذکرهن و احوالهن؛ مصر: الدار العربیه اللبنانیه، 1412 ق .
    21. حر عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعة؛ قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏، 1409 ق.
    22. حسون، محمد؛ اعلام النساء المومنات؛ قم: دار الأسوة للطباعة والنّشر، 1421 ق.
    23. خزاز رازی، علی بن محمد؛ کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر؛ قم: بیدار، 1401 ق.
    24. دیار بکری، حسین بن محمد؛ تاریخ خمیس فی احوال انفس النفیس؛ بیروت: دار صادر، بی تا .
    25. ذهبی؛ محمد بن احمد؛ تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر والاعلام؛ به کوشش تدمری و عمر عبدالسلام، بیروت: دار الکتاب العربی، 1409 ق.
    26. ذهبی؛ محمد بن احمد؛ سیر اعلام النبلاء؛ به کوشش ارناووط، بیروت: موئسسه الرساله، 1414 ق.
    27. شوشتری، قاضی نورالله؛ إحقاق الحق و إزهاق الباطل؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1409 ق .
    28. صادقی اردستانی، احمد، زنان د انشمند و راوی حدیث، انتشارات بوستان کتاب، قم، 1388 ش
    29. صفار، محمد بن حسن؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، 1404 ق.
    30. الطبرانی، سلیمان بن احمد؛ المعجم الکبیر؛ به کوشش حمدی بن عبدالمجیدالسلفی، قاهره: دار النشر، 1415 ق.
    31. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القران؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1415ق .
    32. طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ الامم و الملوک؛ به کوشش ابراهیم محمد ابوالفضل، بیروت: دار التراث، بی‌تا.
    33. طوسی، محمد بن الحسن؛ الأمالی؛ قم: دار الثقافة، 1414ق.
    34. طوسى، محمد بن الحسن؛ الإستبصار فیما اختلف من الأخبار؛ تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1390 ق.
    35. عسقلانی، احمد بن علی؛ الاصابه فی تمییز الصحابه؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1415 ق. 38- علم الهدی، علی بن حسین؛ رسائل الشریف المرتضی؛ قم: دار القران الکریم، بی‌تا.
    36. غروى نایینى، نهله؛ محدثات شیعه؛ تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1375 ش.
    37. کحاله، عمر رضا؛ اعلام النساء فی عالمی العرب و الاسلام؛ بیروت: موئسسه الرساله، 1404 ق.
    38. کلینى، محمد بن یعقوب؛ کافی؛ قم: دارالحدیث، ‏1429 ق.
    39. کوفی، فرات بن ابراهیم؛ تفسیر فرات الکوفی؛ تهران: مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی، 1410ق.‏
    40. متقی هندی، علی بن حسام الدین؛ کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال؛ به کوشش بکری حیانی و صفوة السقا، بی‌جا:مؤسسة الرسالة، 1401 ق .
    41. مجلسی، محمد باقر؛ بحار الأنوار؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403 ق.
    42. مجلسی، محمدتقی؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406 ق.
    43. مسعودی، علی بن حسین؛ اثبات الوصیه؛ قم: انصاریان، 1417 ق.
    44. مفید، محمد بن محمد؛ الإختصاص؛ قم: کنگره جهانی شیخ مفید، 1413 ق.
    45. مفید، محمد بن محمد؛ الأمالی (للمفید)؛ قم: گنگره شیخ مفید، 1413ق.
    46. مقریزی، احمد بن علی؛ إمتاع الأسماع؛ به کوشش محمد عبد الحمید النمیسی، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1999م.
    47. مهریزی، مهدی؛ روایات زنان در کتب شیعه؛ قم: موئسسه علمی، فرهنگی دارالحدیث ، 1396 ش.
    48. مهریزی، مهدی؛ سهم زنان در نشر حدیث؛ قم: موئسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، 1387 ش
    49. مهریزى، مهدى؛ میراث حدیث شیعه؛ قم: موسسه علمى فرهنگى دار الحدیث، 1380 ش.