مصداق شناسی واژه «طلح» در قرآن با تأکید بر منابع تفسیری و گیاه شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای دانشگاه اصفهان

2 استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

 DOR:https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516026.1399.10.22.7.0
طبق آیات قرآن کریم، بهشت سرای سرسبز و خرّمی است که درختان مختلفی را در خود جای داده است. یکی از این درختان، «طلح» است. توصیف این درخت در قرآن کریم با واژه «منضود» از یک‌سو و هم‌نشینی آن با درخت «سدر» از سوی دیگر، سبب شده که مترجمان و مفسران در معنای واژه «طلح»، اختلاف نظر داشته باشند. برخی آن را درخت سنط یا اقاقیا، برخی دیگر شکوفه خرما و دیدگاه غالب آن را درخت موز دانسته ­است. این نوشتار با بهره­گیری از روش توصیفی‌ـ‌­­­تحلیلی، به بررسی لغوی، تفسیری و گیاه­شناسی واژه «طلح» پرداخته و مطابقت این واژه را با درخت اقاقیا و موز مورد ارزیابی قرار داده است. بررسی­های واژه­شناسی و تفسیری و همچنین نیازمند­ی­های محیطی این دو درخت نشان می­دهد که سنط یا اقاقیا، بیشترین مطابقت را با واژه «طلح» دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Instances of the concept ‘Talh’ in the Quran with a focus on interpretive and botanical sources

نویسندگان [English]

  • Maryam Rafeie 1
  • Amir Ahamdnejad 2
  • Samadanian 2
1 , PhD student, University of Isfahan
2 Assistant prof., University of Isfahan
چکیده [English]

 DOR: https://dorl.net/dor/20.1001.1.22516026.1399.10.22.7.0
As stated by the verses in the Quran, the paradise is a very green and exhilarating place where a variety of trees can be found. One of those trees is ‘Talh’. The scripture describes it with the word ‘Manzoud’ (piled) and collocates it with the ‘Sedr’ (lotus) tree. These two points have induced different opinions among translators and interpreters about the identity of this tree. Some have considered it as acacia, some others as date palm in blossoms, but most translators have taken it as a banana tree. Through a descriptive–analytic method, this study seeks to examine the word Talh semantically, interpretively and botanically. For this purpose, the features of this tree as mentioned in the Quran are compared to those of acacia and banana. The semantic and interpretive data as well as the environmental requirements of these two trees point to a better conformity of acacia to the Talh tree.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Talh
  • Banana
  • Acacia
  • Plants in the Quran
  • Interpretation
1. آل عیسی، عیسی؛ الطائف القدیم داخل السور فی القرن الرابع عشر؛ طائف: لجنة المطبوعات فی النشیط السیاحی، 2004 م.
2. آلوسی، محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ به کوشش علی عبدالباری عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415 ق.
3. آیتی، عبد المحمد؛ ترجمه قرآن؛ چ 4، تهران: سروش، 1374 ش.
4. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد؛ تفسیر القرآن العظیم؛ چ 3، عربستان: مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419ق.
5. ابن اثیر، مجدالدین مبارک بن محمد؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ به کوشش طاهر احمد الزاوی، بیروت: المکتبة العلمیة، 1399 ق.
6. ابن جوزی، عبد الرحمن بن علی؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ به کوشش عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار الکتاب العربی، 1422 ق.
7. ـــــــــــــــــــــــــ؛ مثیر الغرام الساکن إلى أشرف الاماکن؛ به کوشش مصطفی ‌محمد‌حسین الذهبی، قاهره: دارالحدیث، 1415 ق.
8. ابن درید، محمد بن حسن؛ جمهرة اللغة؛ به کوشش رمزی منیر بعلبکی، بیروت: دار العلم للملایین، 1987م.
9. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر؛ لبنان- بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1420ق.
10. ابن عطیه، عبدالحق بن غالب؛ المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز؛ به کوشش عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت: دارالکتب‌العلمیه، 1422 ق.
11. ابن فارس، احمد؛ مجمل اللغة؛ به کوشش زهیر عبد المحسن سلطان، چ2، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1406ق.
12. ـــــــــــــ؛ معجم مقائیس اللغة؛ به کوشش عبدالسلام محمد هارون، بی­جا: دارالفکر، 1399 ق.
13. ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم؛ غریب القرآن؛ به کوشش أحمد صقر، بی­جا: دار الکتب العلمیة، 1398 ق.
14. ــــــــــــــــــــــ؛ أدب الکاتب (أو) أدب الکتّاب؛ به کوشش محمد الدالی، بیروت: موسسة الرسالة، بی­تا.
15. ابن قیم، محمد؛ بدائع التفسیر؛ ریاض: دار ابن جوزی، 1427 ق.
16. ـــــــــــ؛ حادی الارواح إلی بلاد الافراح؛ قاهره: مطبعة المدنی، بی­تا«الف».
17. ـــــــــــ؛ الطب النبوی؛ بیروت: دارالهلال، بی­تا«ب».
18. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر؛ تفسیر القرآن العظیم؛ به کوشش سامی بن محمد سلامه، چاپ دوم، بی­جا: دار طیبة للنشر والتوزیع، 1420 ق.
19. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: دارصادر، 1414 ق.
20. ابو عبیده، معمر بن مثنی؛ مجاز القران؛ به کوشش محمد فؤاد سزگین، قاهره: مکتبة الخانجی، 1381 ش.
21. ازهری، محمد بن احمد؛ تهذیب اللغة؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 2001 م.
22. اشرفی تبریزی، محمود؛ ترجمه قرآن؛ چ 14، تهران: جاویدان، 1380 ش.
23. البیری، محمد بن عبد الله؛ تفسیر القآان العزیز؛ به کوشش ابو عبدالله حسین بن عکاشه و محمد ‌بن‌ مصطفی ‌الکنز، قاهره: الفاروق الحدیثة، 1423 ق.
24. الهی قمشه‌ای، مهدی؛ ترجمه قرآن؛ چ 2، قم: فاطمة الزهراء، 1380 ش.
25. انصاریان، حسین؛ ترجمه قرآن؛ قم: اسوه، 1383 ش.
26. بخاری، محمد بن اسماعیل؛ صحیح البخاری؛ به کوشش محمد زهیر بن ناصر الناصر، بی­جا: دار طوق النجاة، 1422 ق.
27. بروجردی، محمدابراهیم؛ ترجمه قرآن؛ چ 6، تهران: انتشارات صدر، 1366 ش.
28. بشاشه، صالح، «ما هو الطلح»،http://mawdoo3.com ، بازدید شده در 06/01/1397.
29. بغدادی، علی بن محمد؛ تفسیر الماوردی؛ به کوشش سید بن عبد المقصود بن عبد الرحیم، بیروت: دارالکتب العلمیة، بی­تا.
30. ــــــــــــــــــ؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415 ق.
31. بغوی، حسین بن مسعود؛ معالم التنزیل فی تفسیر القران؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420 ق.
32. ثعلبی، احمد بن ابراهیم؛ الکشف و البیان عن تفسیر القران؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422 ق.
33. جمال، سمیر یحیی؛ تاریخ الطب و الصیدلة المصریة فی العصر الفرعونی؛ بی­جا، بی­نا، 1994 م.
34. جوهری، اسماعیل بن حماد؛ الصحاح؛ به کوشش أحمد عبد الغفور عطار، چاپ چهارم، بیروت: دار العلم للملایین، 1407 ق.
35. حسینی، حسین بن احمد؛ تفسیر اثنا عشری؛ تهران: میقات، 1363 ش.
36. حلبی، علی اصغر؛ ترجمه قرآن؛ تهران: اساطیر، 1380 ش.
37. حمیرى، نشوان بن سعید؛ شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم؛ به کوشش حسین بن عبد الله العمری، بیروت: دارالفکر المعاصر، 1420 ق.
38. زبیدی، محمد بن محمد مرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: دارالفکر، بی­تا.
39. زحیلی، وهبه بن مصطفی؛ التفسیر الوسیط للزحیلی؛ دمشق: دارالفکر، 1422 ق.
40. زمخشری، محمود بن عمرو؛ الفائق فی غریب الحدیث والاثر؛ به کوشش علی محمد البجاوی، چاپ دوم، لبنان: دار المعرفه، بی­تا.
41. سالم، عبدالعزیز؛ تاریخ عرب قبل از اسلام؛ ترجمه: باقر صدری‌نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1380 ش.
42. سرور، محمد؛ انگلیسی سرور؛ بی­جا: الم هورست، 1981 م.
43. سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد؛ بحر العلوم؛ لبنان- بیروت: دارالفکر، 1416ق.
44. سمعانی، منصور بن محمد؛ تفسیر القرآن؛ به کوشش یاسر بن إبراهیم و غنیم بن عباس بن غنیم، ریاض: دارالوطن، 1418 ق.
45. سمهودی، علی بن عبدالله؛ وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفی؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419 ق.
46. سید بن قطب، ابراهیم؛ فی ظلال القران؛ چاپ هفدهم، بیروت/ قاهره: دارالشروق، 1412 ق.
47. سیوطی، جلال الدین؛ الدر المنثور فی تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404 ق.
48. شربینی، محمد بن احمد؛ السراج المنیر فی الاعانة علی معرفة بعض معانی کلام ربنا الحکیم الخبیر؛ قاهره: مطبعة بولاق، 1285 ق.
49. شعرانی، ابوالحسن؛ ترجمه قرآن؛ تهران: انتشارات اسلامیه، 1374 ش.
50. شیحی، علی بن محمد؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل؛ به کوشش محمد علی شاهین، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415 ق.
51. طباطبائی، سیدمحمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ق.
52. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372 ش.
53. طبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تأویل القرآن؛ به کوشش احمد محمد شاکر، بی­جا: موسسة الرسالة، 1420 ق.
54. عبدالعال، عادل؛ الطب القدیم؛ قاهره: دار أجیال، 2003 م.
55. عسکری، مرتضی؛ القرآن الکریم و روایات المدرستین؛ تهران: المجمع العلمی الاسلامی، 1374 ش.
56. عمر، احمد مختار؛ معجم اللغة العربیة المعاصرة؛ بی­جا: عالم الکتب، 1429 ق.
57. فاروقی، محمد اقتدارحسین؛ گیاهان در قرآن؛ ترجمه احمد نمایی، چ 5، مشهد: پژوهش‌های اسلامی، 1387ش.
58. فراء، یحیی بن زیاد؛ معانی القران؛ مصر: دار المصریة، بی­تا.
59. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ چاپ دوم، قم: هجرت، 1410 ق.
60. فیروزآبادى، محمد بن یعقوب؛ القاموس المحیط؛ به کوشش التراث فی مؤسسة الرسالة، چاپ هشتم، بیروت: مؤسسه الرساله، 1426 ق.
61. فیض کاشانی، ملا محسن؛ ألاصفی فی تفسیر القرآن؛ به کوشش محمدحسین درایتی و محمدرضا نعمتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1418 ق.
62. قحطانی، جابر بن سالم؛ موسوعة جابر لطب الاعشاب؛ ریاض: مکتبة العبیکان، 2007 م.
63. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1364 ش.
64. کاشانی، ملا فتح الله؛ منهج الصادقین فی إلزام المخالفین؛ تهران: کتابفروشی محمد حسن علمی، 1336 ش.
65. کریمی نیا، مرتضی؛ «تکامد در قرآن، تحلیلی بر واژه‌ها و ترکیبات تک‌کاربرد در قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، دوره 47، شماره 2، 1393 ش.
66. گرمارودی، ترجمه قرآن؛ چ 2، تهران: قدیانی، 1384ش.
67. مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار؛ بیروت: موسسة الوفاء، 1404 ق.
68. مراغی، احمد بن مصطفی؛ تفسیر المراغی؛ بی­جا: شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابى الحلبی وأولاده بمصر، 1365 ق.
69. مرسی، علی بن اسماعیل؛ المحکم والمحیط الاعظم؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421 ق.
70. مصباح‌زاده، عباس؛ ترجمه قرآن؛ تهران: بدرقه جاویدان، 1380 ش.
71. مکارم شیرازی، ناصر؛ ترجمه قرآن؛ چ 2، قم: دارالقرآن الکریم، 1373 ش.
72. ندوی، سلیمان؛ «روابط بازرگانی مسلمانان و هندوستان»، ترجمه: علی بحرانی‌پور، نامه تاریخ‌پژوهان، شماره 1، 1384 ش.
73. یوسف علی، علی؛ انگلیسی یوسف علی؛ مدینه: دارالقران رسمی عربستان، بی­تا.
74. Al-Eisawi, Dawnd Mohammad, "The Flora of Holy Mecca District", International Journal of Biodiversity and Conservation, 2015.
75. Ayto, John, The Dinner's Dictionary: Words Origins of Food and Drink, Oxford: Oxford University Press, 2012.
76. Baumer, Michel, Notes on Trees and Shrubs in Arid and Semi-arid Regions, Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, 1983.
77. Brink, M., Fibres, Wageningen: Prota Foundation (2012).
78. Cumo, Christopher, Encyclopedia of Cultivated Plants, Santa Barbara, California: ABC- Clio, 2013.
79. Hanelt, Peter, Mansfield's Encyclopedia of Agricultural and Horticultural Crops, Berlin: Springer, 2001.
80. Irving, Thomas Ballantine, The Qur'an, New Delhi: Good word Books, 2002.  
81. Harrison, Marie, Flowering Shrubs and Small Trees for the South, 1942.
82. Mishra, Shubhrata R., Understanding Plant Reproduction, New Delhi: Discovery Publishing House, 2009 .
83. Mussel man, Lytton John, Figs, Dates, Laurel and Myrrh: Plants of the Bible and the Quran, Portland: Timber press, 2007.
84. National Research Council, Firewood Crops: Shrub and Tree Species for Energy Production, Washington: National Academy of Sciences, 1980.
85. Radha, T., Fruit Crops, Pitam Pura, New Delhi: New India Pub. Agency, 2007.
86. Robinson, Bananas and Plantains, Cambridge, Wallingford: Oxford shire, 2010.
87. Staub, Jack, 75 Remarkable Fruits for Your Garden, Hong Kong: Gibbs Smith, 2009.