تبارشناسی منابع روایات اعتقادی الکافی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه فردوسی

2 استاد دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از پرسش های مهم درباره جوامع روایی متقدم ، منابع شفاهی و مکتوبی است که این کتاب ها از آن ها پدید آمده است. از این رو، درباره کافی این پرسش پیش روی حدیث پژوهان قرار دارد که کلینی در تالیف کتابش از چه منابعی بهره برده است. با ژرفکاوی در اسانیدروایات کافی و مطالعه رد پایی می توان گفت کلینی با وجود آنکه بخش بزرگی از روایات کتابش را از آثار و مرویات محدثان مکتب قم آخذ کرده است، اما در عین حال از روایات افرادی چون سهل بن زیاد و محمد بن عیسی عبیدی که در نگاه محدثان مکتب قم چهره های موجه و محبوبی به شمار نمی روند بسیار بهره برده است. او همچنین از منابعی استفاده کرده است که نزد محثان قم و حتی محدثان و رجال شناسان بغداد منابعی غیر قابل اعتماد و متمایل به غلو به شمار وی روند. سبب چنین کاری شاید به تفاوت نگاه او به مسأله غلو باز گردد. همچنین او با اینکه انتقاد هایی نسبت به دو جریان فکری هشام بن سالم و هشام بن حکم داشته است ، اما از آثار هر دو  جریان بهره برده است .
او حتی خود را بی نیاز از منابع روایی عامه نمی دانسته است. به همین سبب از کتاب های حفص بن غیاث و سفیان بن عیینه نیز استفاده کرده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Genealogy of Sources of al-Kāfī’s Faith Narrations

نویسندگان [English]

  • Ismail Esbātī 1
  • Sayed Kazem Tabātabāᶜī 2
1 PhD graduated of Ferdowsi university of Mashhad (corresponding author).
2 Full professor of Ferdowsi university of Mashhad.
چکیده [English]

One of the important issue in narrative collections is verbal and written sources which these collections appeared from them. In the case of al-Kāfī, a significant question for the readers is what was the sources of Shaikh Kolaynī to write al-Kāfī. The answer is despite his owe Qom school in writing this book, he has applied in this book narrations of some person like Sahl bin Ziyad and Mohammad bin Eīsa Obaydī whom were not favorite people in the view of Qom school’s scholars. Also, he has used sources considered unreliable and exaggeration-oriented in the view of Qom’s Hadith scholars and even Baghdadi Rijal and Hadith scholars. This usage maybe done because of his different viewpoint on the issue of exaggeration. Although Shaikh Kolaynī was critic of intellectual approach of both Hisham bin Salem and Hisham bin Hakam, he has used both. Even he has not considered himself needless to the narrative sources of Sunnis and for this reason he has used books of Ḥafṣ bin Ghīyās and Sofyān bin ᶜOyaynah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shaikh Kolaynī
  • Bibliography
  • al-Kāfī Sources
  • Hadith Areas
  • Intellectual Approaches

مراجع

1. ابن شعبه حرانی؛ تحف العقول؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری؛ قم: انتشارات اسلامی، 1363 ش.
2. ابن غضائری، احمد بن حسین؛ رجال ابن غضائری؛ به کوشش: سید محمدرضا جلالی؛ قم: دارالحدیث، 1422 ق ـ 1380 ش.
3. ابوغالب زراری، احمد بن محمد؛ رسالة فی آل اعین؛ بی‌جا: چاپخانه ربانی، 1399 ق.
4. اثباتی، اسماعیل و رستمی، محمدحسن؛ «منابع تفسیری شیخ کلینی، حدیث پژوهی»؛ سال هفتم، شماره چهاردهم، پاییز و زمستان 94، ص99 ـ 128.
5. اثباتی، اسماعیل و طباطبایی سید کاظم؛ «جستاری در باب منابع داده‌های تاریخی کافی»؛ علوم حدیث، دوره 19، شماره 71، بهار 93.
6. بروجردی، سید حسین؛ «مشایخ کلینی»؛ ترجمه حسین طالعی؛ سفینه، سال پنجم شماره 18 بهار 87.
7. بروجردی، سید حسین؛ ترتیب اسانید کتاب الکافی؛ مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس، 1414 ق.
8. پاکتچی، احمد؛ تاریخ حدیث؛ به کوشش یحیی میرحسینی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1389 ش.
9. حسین‌پوری، امین؛ کاوشی درباره تبویب الکافی؛ مجموعه مقالات فارسی کنگره بین‌المللی ثقه‌الاسلام کلینی، ج2، قم: دارالحدیث، 1387.
10. حمادی، عبدالرضا و طباطبایی، سید محمدکاظم؛ «الکافی و گفتمان حدیثی قم»؛ علوم حدیث، دوره 17، شماره 66، 1391.
11. حمادی، عبدالرضا و حسینی، سید علیرضا؛ «بازشناسی منابع کلینی در تدوین الکافی»؛ حدیث پژوهی، شماره 11، بهار و تابستان 1393.
12. خطیب بغدادی، احمد بن علی؛ تاریخ بغداد؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1417 ق.
13. شبیری زنجانی، محمدجواد؛ «منابع کافی»؛ کتاب ماه دین، شهریور 1387، شماره 130 ـ 131، ص28.
14. شیخ بهایی، بهاءالدین محمد عاملی؛ مشرق الشمسین؛ قم: مکتبه بصیرتی، بی‌تا.
15. صفا خواه، محمدحسین و طالعی، عبدالحسین؛ «پژوهشی در منابع و مستندات تهذیب الاحکام»؛ تهران: انتشارات ابرون، 1380 ش.
16. صفار، محمد بن حسن؛ بصائر الدرجات؛ به کوشش: حسن کوچه‌باغی؛ تهران: انتشارات اعلمی، 1362ش.
17. طوسی، محمد بن حسن؛ اختیار معرفة الرجال؛ به کوشش: میرداماد استرآبادی و سید مهدی رجائی؛ قم: مؤسسه آل البیت (ع)، 1404 ق.
18. طوسی، محمد بن حسن؛ الرجال؛ به کوشش: جواد قیومی؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1415.
19. طوسی، محمد بن حسن؛ الفهرست؛ به کوشش: جواد قیومی؛ بی‌جا: نشر الفقاهه، 1417 ق.
20. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1363 ش.
21. گرامی، سید محمدهادی؛ نخستین مناسبات فکری تشیع؛ تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، 1391 ش.
22. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ بحارالانوار؛ بیروت: الوفاء، 1403 ـ 1983 م.
23. مدرسی طباطبایی، سید حسین؛ میراث مکتوب حدیث شیعه؛ ترجمه رسول جعفریان و سید علی قرائی؛ قم: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام، 1383 ش.
24. مزی، جمال‌الدین یوسف؛ تهذیب الکمال؛ بیروت: مؤسسه الرساله، 1406‌ ق.
25. میرداماد، محمدباقر حسینی استرآبادی؛ الرواشح السماویه؛ قم: دار الحدیث، 1422-1380 ش.
26. نجاشی، ابوالعباس احمد بن علی؛ رجال النجاشی؛ قم: انتشارات اسلامی، 1416 ق.
 
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 7، شماره 17 - شماره پیاپی 17
ویژه علوم قرآن و حدیث
مهر 1396
صفحه 265-288

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1395
  • تاریخ بازنگری: 02 اردیبهشت 1396
  • تاریخ پذیرش: 02 اردیبهشت 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار