شیخ حرّ عاملی و راهکارهای حلّ تعارض اخبار در وسائل الشّیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد و عضو هیئت‌ علمی دانشگاه الزهرا (س)

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

 مهمترین منبع شناخت دین اسلام، پس از قرآن، روایات معصومان (ع) است. به سبب عوامل درونی و بیرونی متعدّد، مانند نسخ، تقیّه، از دست رفتن بسیاری از قرائن کلام معصوم، وقوع تحریف و تصحیف در متن روایات، اخبار متعارضی در این گنجینه وارد شده است. لذا دانشمندان حوزه معارف دینی و حدیثی از دیرباز، برای دستیابی به مراد معصوم (ع) به پدیده تعارض توجّه داشتهاند. شیخ حرّ از تلاشگرانی است که اهتمام به شناسایی این نوع اخبار داشته است. خصوصیت بارز ایشان در برخورد با اخبار متعارض، پرهیز از طرح و طرد روایات است. وی به هنگام تعارض بدوی اخبار، سعی دارد تمام راهکارهای ممکن در جمع روایات را مطرح نماید. به همین دلیل گاه برای رفع تنافی، در مدلول هر دو طرف تصرّف می‌نماید و گاه ـ البته در بیشتر موارد ـ با تصرّف در مدلول یکی از طرفین تعارض، دست به جمع اخبار میزند. وی در تعارض مستقر و به هنگام تعادل ادلّه، راه تخییر را برمیگزیند و در صورت عدم تعادل ادلّه، به ترجیح یکی از طرفین تعارض میپردازد. نیز در اکثر موارد، تخییر و ترجیح را به عنوان راهکاری در جمع روایات قابل ارائه می‌داند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Shaikh Horr ᶜĀmelī and Solutions for Resolve Conflict between Narrations in Wasāᵓeil al-Shia

نویسندگان [English]

  • Fathīye Fattāhīzāde 1
  • Najmīye Afshārī Afshārī 2
1 Full Professor of al-Zahra university.
2 M.A degree of Quran and Hadith sciences
چکیده [English]

After Quran, narrations of innocent ones (pbut) are the most important source for recognition of Islam. Because of numerous inner and outer factors such as abrogation, dissimulation, loss of lots of innocents’ indications of statements, occurrence of distortion and alteration made by mistype in narrations’ texts, conflicting accounts penetrated to this treasury. Thus, from long time ago, scholar in hadith studies have paid attention to phenomenon of conflict for access to innocents’ intention. One of these scholars is Shaikh Horr whose obvious characteristic in encounter with conflicting account is avoidance of rejection of narrations. He attempts to provides all possible solutions to keep and collect narrations while a primitive conflicting account appears. Therefore, sometimes for elimination of mutual negation, change the implication of both sides, and sometimes -in most cases- keep and collect the accounts by changing the implication of one side of conflict. In encounter with agreement of reasons, he gives the right to choose, and in encounter with lack of agreement of reasons, he prefers one side of conflict. Also in most cases, he presents “preference” and “the right to choose” as solutions in keeping and collecting narrations.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shaikh Horr ᶜĀmelī
  • Wasāᵓeil al-Shia
  • Narration
  • Final Conflict
  • Primitive Conflict
1. امین، مصطفی و علی، الجارم؛ البلاغة الواضحة مع دلیل البلاغة الواضحة؛ قم: مؤسّسة البعثة، 1410 ق.
2. جوابی، محمّدطاهر؛ جهود المحدّثین فی نقد متن الحدیث النّبوی الشّریف؛ تونس: مؤسّسات عبدالکریم، بی‌تا.
3. حرّ عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشّیعة الی تحصیل مسائل الشّریعة؛ بیروت: آل‌البیت، 1413 ق.
4. خراسانی، محمدکاظم؛ کفایة الاصول؛ چ2، قم: مؤسسة النّشر الإسلامی، 1424 ق.
5. خطیب بغدادی، ابی بکر احمد بن علی؛ الکفایة فی علم الرّوایة؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1409 ق.
6. خمینی موسوی، روح‌الله؛ مناهج الوصول الی علم الاصول؛ تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی، 1373 ش.
7. خویی، سید ابوالقاسم؛ محاضرات فی اصول الفقه؛ قم: مؤسسة النّشر الإسلامی، 1421 ق.
8. سبحانی، جعفر؛ الموجز فی اصول الفقه؛ چ4، قم: مؤسسة الإمام الصّادق (ع)، 1379 ش.
9. سیوطی، جلال الدّین؛ تدریب الرّاوی فی شرح تقریب النّواوی؛ بیروت: دارالکلم الطّیب، 1426 ق.
10. صّدر، سید محمّدباقر؛ دروس فی علم الاصول؛ چ5، قم: مؤسّسة النّشر الإسلامی، 1418 ق.
11. طّحان، محمود؛ تیسیر مصطلح الحدیث؛ زاهدان: دارالفاروق الأعظم، 1424 ق.
12. طوسی، محمد بن حسن؛ فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الاصول؛ قم: مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420 ق.
13. عتر، نورالدّین؛ منهج النّقد فی علوم الحدیث؛ چ2، دمشق: دارالفکر، 1418 ق.
14. قرضاوی، یوسف؛ کیف نتعامل مع السّنّة النّبویة؛ قاهره: دارالشّروق، 1421 ق.
15. مامقانی، عبدالله؛ مقباس الهدایة فی علم الدّرایة؛ قم: مؤسّسة آل البیت (ع) لإحیاء التّراث، 1411 ق.
16. مجلسی، محمدباقر؛ بحار‌الانوار الجامعة لدرر اخبار‌الائمة‌الاطهار؛ چ2، بیروت: دار إحیاء، 1403 ش.
17. محقّق داماد، سید مصطفی؛ مباحثی از اصول فقه؛ چ10، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1379 ش.
18. مسعودی، عبدالهادی؛ روش فهم حدیث؛ تهران: سمت و دانشکده علوم حدیث، 1384 ش.
19. مظفّر، محمدرضا؛ اصول الفقه؛ چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1410 ق.
20. مغنیه، محمدجواد؛ علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید؛ چ3، بیروت: دار الجواد، 1408 ق.
21. نجاشی، احمد بن علی؛ رجال النّجاشی؛ قم: جامعه مدرّسین، 1407 ق.
22. هاشمی، احمد؛ جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع؛ قم: حبیب، 1420 ق.