واکاوی مفهوم «انباء الغیب» در داستان نوح (ع) بر اساس آیات سوره هود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم قرآن‌ و‌ حدیث دانشگاه تهران، پردیس فارابی

2 دانشیار دانشگاه تهران ـ پردیس فارابی قم

3 کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، مدیریت بهرهوری دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ماجرای نوح (ع) در آیات متعددی از قرآن بیان ‌شده است. با این ‌همه تکرار، اما خداوند متعال در آیه 49 سوره هود برای داستان حضرت نوح (ع) عبارت ﴿أَنْباءِ الْغَیْب﴾ به‌کاربرده است. به‌کارگیری عبارت مذکور این پرسش را ایجاد می‏کند که چرا باوجود یادکرد سرگذشت نوح (ع) در عهدین و همچنین آگاهی پیامبر (ص) و مردم از ماجرای این رسول الهی در آیات نازله‏ قبلی، در این سوره از عبارت ﴿أَنْباءِ الْغَیْب﴾ استفاده ‌شده است؟ به صورت معمول، معنای برآمده از انباء غیب آن است که نه پیامبر (ص) و نه پیروان ادیان دیگر، از مضامین سوره هود درباره نوح (ع) اطلاعی نداشته باشند. اما آیا چنین برداشتی از این عبارت می‌تواند درست باشد؟ و اساسا چگونه می‌توان معنای حقیقی این عبارت را دریافت نمود؟ برای پاسخ به این سؤال، ماجرای نوح (ع) در عهدین بررسی و با آیات قرآن مقایسه شد؛ سپس موارد تمایز داستان نوح (ع) در سوره‏ هود با سایر آیات مرتبط با ایشان‏ در قرآن احصاء شد. در پایان، امور اختصاصی ماجرای نوح (ع) در سوره هود شناسایی گشت که می‌توان این موارد را به‌عنوان مصادیق ﴿أَنْباءِ الْغَیْب﴾ در این سوره به‌حساب آورد.

 
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deconstructing the Concept of “Anbāᵓ al-Ghayb” in Noah’s Story Based on Surah “Hood”

نویسندگان [English]

  • Maryam Hasan Johari 1
  • Hamed Dej-ābād 2
  • Sayed Hassan Khalifa wāqefī 3
1 M.A. graduated (corresponding author).
2 Cultural deputy of college of Farabi.
3 M.A. graduated.
چکیده [English]

Noah’s story has been mentioned in numerous verses of holy Quran. Despite this repetition, supreme God has applied the expression “Anbāᵓ al-Ghayb” (news of the unseen) for Noah’s story in verse 49 of surah “hood”. This application raises the question that despite remembrance of Noah’s story in old and new testament and also holy prophet and its people’s awareness of this story by previous revealed verses, why the mentioned expression is used in this surah. The expression of “Anbāᵓ al-Ghayb” implies that neither holy prophet (pbuh) nor followers of other religions don’t aware of information of surah “Hood” regarding Noah’s story. However, can this understanding from mentioned expression be correct? Basically, how can understand the real meaning of this expression? For answer to this question, Noah’s story in testaments surveyed and compared with verses of Quran, then different items of this story from surah “Hood” and other surahs is determined. Finally, particular cases of Noah’s story in surah “Hood” distinguished which can be considered as samples of “Anbāᵓ al-Ghayb”.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anbāᵓ al-Ghayb
  • Noah (pbuh)
  • Surah Hood
  • Holy Quran
  • Testaments

مراجع

- قرآن کریم
1. ابن فارس، احمد بن فارس؛ معجم مقاییس اللغه؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404 ق.
2. اکرمی، ایوب؛ مرتضوی، سید محمد؛ «مبانی و پیش فرض‏های رویکرد تفسیرترتیب نزولی قرآن»؛ مجله مطالعات تفسیری، شماره 11، 1391 ش.
3. آلوسی، سید محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415 ق.
4. اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف؛ البحر المحیط فی تفسیر؛ بیروت: دار الفکر، 1420 ق.
5. بغدادی، علاءالدین على بن محمد؛ لباب التأویل فی معانی التنزیل؛ بیروت، دار الکتب العلمیة، 1415 ق.
6. مقاتل بن سلیمان؛ تفسیر مقاتل بن سلیمان؛ بیروت: دار احیاء التراث، 1424 ق.
7. حسینى شیرازی، سید محمد؛ تقریب القرآن إلى الأذهان؛ بیروت: دارالعلوم، 1424 ق.
8. خطیب، عبدالکریم؛ التفسیر القرآنی للقرآن؛ بیروت: دارالفکر العربی، 1424 ق.
9. دروزة، محمد عزت؛ التفسیر الحدیث؛ قاهره: دار احیاء الکتب العربیة، 1383 ق.
10. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ قرآن؛ بیروت: دار القلم- الدار الشامیه، 1412 ق.
11. رشید رضا، محمد؛ تفسیر المنار؛ بیروت: دار المعرفه، بی‌تا.
12. زمانی، محمدحسن؛ قانعی اردکانی، علی؛ «نقد شبهات مستشرقان درباره تناسب آیات قرآن»؛ مجله تخصصی قران پژوهی خاورشناسان، شماره 12، 1391 ش.
13. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله؛ ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1419 ق.
14. سیوطی، جلال‌الدین؛ الدر المنثور فی تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404 ق.
15. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ی مدرسین حوزه علمیه قم، 1404 ق.
16. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1372 ش.
17. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
18. طنطاوی، سید محمد؛ التفسیر الوسیط للقرآن الکریم؛ بی‏جا، «بی‏تا».
19. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، «بی‏تا».
20. فائز، قاسم؛ «بررسی نظریه آیات مستثنیات سور مکی‌و‌مدنی»؛ مجله‌مطالعات‌تفسیری، شماره‌8، 1390‌ش.
21. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1420 ق.
22. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ قم: نشر هجرت، 1409 ق.
23. فضل‌الله، سید محمدحسین؛ تفسیر من وحی القرآن؛ بیروت: دار الملاک للطباعة و النشر، 1419 ق.
24. فقیه، حسین؛ «دیدگاه اقتباس قرآن از منظر یوسف درّه حداد»؛ مجله معرفت کلامی، شماره 1، 1389 ش.
25. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360 ش.
26. معرفت، محمدهادی؛ علوم قرآنی؛ قم: موسسه انتشاراتی التمهید، 1381 ش.
27. مغنیه، محمدجواد؛ التفسیر المبین؛ قم: بنیاد بعثت، «بی‏تا».
28. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الاسلامی، 1374 ش.
29. نیازمند، سید رضا؛ شرحی بر قرآن به ترتیب نزول آیات؛ اصفهان: انتشارات بنی‌هاشم، 1390 ش.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 7، شماره 17 - شماره پیاپی 17
ویژه علوم قرآن و حدیث
مهر 1396
صفحه 147-170

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 اردیبهشت 1395
  • تاریخ بازنگری: 02 اردیبهشت 1396
  • تاریخ پذیرش: 02 اردیبهشت 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار