رابطه لفظ و معنا در ساختار نظم‌آهنگ قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تهران

چکیده

موضوع ارتباط لفظ و معنا که از آن با تعابیری همچون آوامعنایی، فونوسمانتیک و نظم‌آهنگ نیز یاد شده، مبحثی مهم و دیرینه در مطالعات زبانی است. از آنجا ‌که قرآن کریم امری از مقوله زبان است، این ارتباط را به‌خوبی در این متن مقدس می‌توان دید. در پژوهش حاضر گروه‌هایی از آیات از نظر رابطه‌ای که میان لفظ و معنی آن‌ها وجود دارد، بررسی‌شده‌اند تا بدین شکل، پیدایی جلوه‌های آهنگین در قرآن، متناسب با معانی الفاظ پی‌جویی شود. همچنین از نقش هریک از حالات تقدیم ‌و تأخیر الفاظ و عبارات قرآن، تکرار حروف، ادغام و فکّ ادغام حروف و نیز حذف و اضافه آن‌ها در ایجاد فضای آهنگینِ متناسب با مفهوم آیات، سخن گفته ‌شده است و رابطه آن‌ها با معانی آیات بررسی گردیده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Relation of Word and Meaning in the Structure of Song-order in Holy Quran

نویسنده [English]

  • Abolfazl Khosh manesh
Assistant professor of Tehran university.
چکیده [English]

The issue of relation between word and meaning called also as “phono semantic” and “Song-order” is an important subject in linguistic studies. As holy Quran is an issue of language, the mentioned relation could be seen obviously in this holy text. In this essay, some groups of verses have been surveyed based on the relation exists between their word and meaning in order to follow melodious displays in Quran in proportion with the meanings of words. Furthermore, role of each states of precedent and subsequent of Quranic words and phrases, repetition of letters, letters’ affricate and their removal, and their remove and add for creating melodious condition in proportion with concept of verses is discussed and their relationship with verses’ meanings is surveyed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language of Quran
  • Song-order of Quran
  • Word and Meaning
  • Phono Semantic of Quran
  1. قرآن کریم

    1. ابن جزری، محمد بن محمد؛ النشر فی القرائات العشر؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، بی‌تا.

    2. _____؛ درآمدی بر علم تجوید؛ ترجمه: ابوالفضل علامی و صفر سفیدرو، قم: حضور، 1376.

    3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله؛ مخارج الحروفیا اسباب حدوث الحروف؛ به کوشش: پرویز ناتل خانلری، تهران: دانشگاه تهران، بی‌تا.

    4. توحیدلو، اکبر؛ جمله شناسی قرآنی: با تکیه‌بر تقدیم‌وتأخیر عبارات؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1389 ش.

    5. خوش‌منش، ابوالفضل؛ دو پیشوای ملل، حضرت ابراهیم (ع) و حضرت رضا (ع)؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع)، 1391 ش.

    6. خوش­منش، ابوالفضل؛ حمل قرآن ـ پژوهشی در روش­شناسی تعلیم و تحفیظ قرآن مجید؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388.

    7. خوش‌منش، ابوالفضل؛ «بررسی نظم آهنگ هجده سوره از قرآن کریم»؛ مطالعات فرهنگ- ارتباطات، تابستان 1394، شماره 16.

    1. 8.  دروزه، محمد عزت؛ تاریخ قرآن، درسنامه، پژوهشنامه، نظریه‌پردازی؛ ترجمه: محمدعلی لسانی فشارکی، قم: زینی، 1391 ش.

    9. رافعی‌، مصطفی‌؛ اعجاز قرآن‌ و بلاغت‌ محمد؛ ترجمه‌: عبدالحسین‌ ابن‌‌الدین‌، تهران: بنیاد قرآن، 1361 ش.

    10. ستوده­نیا، محمدرضا؛ بررسی تطبیقی میان تجوید و آواشناسی؛ تهران: رایزن، 1377.

    11. سعدی شیرازی، مصلح‌الدین؛ کلیات؛ به کوشش: محمدعلی فروغی، قم: علمی، 1363 ش.

    12. سید قطب؛ التصویر الفنی فی القرآن؛ بیروت: دار الشروق، 1415 ق.

    13. شفیعی کدکنی؛ موسیقی شعر؛ تهران: آگاه، 1384 ش.

    14. طالقانی، سید محمود (1350)؛ پرتوی از قرآن؛ تهران: بی‌نا، 1350 ش.

    15. غنیمی هلال؛ ادبیات تطبیقی - تاریخ تحول، اثرپذیری و اثرگذاری فرهنگ و ادب اسلامی؛ تهران، امیرکبیر، 1387 ش.

    16. فرید عبدالله، محمد؛ الصوت اللغوی و دلالاته فی القرآن الکریم؛ بیروت: دار و مکتبة الهلال، 2008 م.

    17. قدوری حمد، غانم؛ الدراسات الصوتیة عند علماء التجوید؛ بغداد: الخلود، 1406 ق.

    18. کاکل عزیز، کولیزار؛ دلالات اصوات اللین فی اللغة العربیة؛ عمان (اردن): دار دجلة، 2009 م.

    19. مالمبرگ، برتیل؛ آواشناسی؛ ترجمه: زینا زرافشان، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی، 1388 ش.

    20. مدرسی قوامی، گلناز؛ آواشناسی: بررسی علمی گفتار؛ تهران: سمت، 1392 ش.

    21. نلسون، کریستینا؛ هنر قرائت قرآن؛ به کوشش: محمدرضا ستوده‌نیا و زهرا جان‌نثاری لادانی، تهران: مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی کشور، 1390 ش.

    22. نوفل، عبدالرزاق؛ قرآن بر فراز اعصار؛ ترجمه: ابوالفضل بهرام پور و محمود شکیب، مقدمه یحیی نوری، تهران: چاپخانه حیدری، تهران، 1349 ش.

    23. Malmberg, Bertil ; La phonetique ; Paris, Presses universitaires de France,1974

    24. Galichet, Georges ; Phisiologie de la langue française ; Presse universitaire de France, Paris, 1967.