خاستگاه تاریخی و جغرافیایی جعل و نشر احادیث خوردن گوشت حرام توسط پیامبر (ص)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

روایات جعلیِ حاکی از خوردن گوشت حرام توسط پیامبر (ص) با سه تحریر مختلف و طرق متعددی در منابع روایی اهل‌سنت نقل شده است. در این پژوهش با استفاده از شیوه‌های مختلف تاریخ‌گذاری احادیث، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و علل پیدایش و نشر این روایات نشان داده می-شود. گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و بررسی داده‌ها به‌شکل توصیفی‌ـ‌تحلیلی است. این روایات به‌احتمال زیاد در ابتدا توسط سعید بن-زید با هدف ترفیع جایگاه اجتماعی خود قبل از سال 51 جعل و در مدینه نقل شده ، سپس عبدالله بن‌‌عمر با اخذ روایت سعید و اصلاح و تغییر آن، تحریر خود را قبل از سال 74 نشر داده است. دربارۀ جاعل تحریر سوم، تحریر منقول از زید بن‌حارثۀ، تنها می‌توان ادعا کرد که خود زید جاعل و راوی آن نبوده و جاعل آن با آگاهی از دو تحریر دیگر و پیوند آنها با خبری تاریخی، تحریری مفصل و مبسوط ارائه و نشر داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The historical and geographical contexts of the fake hadith about the prophet’s eating forbidden meat

نویسندگان [English]

  • Marjan shiri 1
  • Nosrat Nilsaz 2
  • kazem ghazizadeh 3
  • nahleh gharavi naeeni, 4
1 PhD student of Qur’anic sciences and Hadith, Tarbiat Modarres University
2 Associate professor, Department of Qur’anic sciences and Hadith, Tarbiat Modarres University
3 Assistant professor, Department of Qur’anic sciences and Hadith, Tarbiat Modarres University
4 Professor, Department of Qur’anic sciences and Hadith, Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

A number of fake reports on the prophet’s eating forbidden meat have been documented in Sunni hadith books by some narrators and in three different wordings. The present study uses various methods of dating to show the historical and geographical contexts of such hadiths as well as the causes of their propagation. The data have been collected through library work and analyzed with a descriptive-analytical method. As the results suggest, those hadiths were most likely faked by Saeed Ibne-Zeyd and spread in Medina before the year 51 AH. He must have done it to promote his social status. Then, Abdollah Ibne-Omar modified Saeed’s hadiths and propagated them before 74 AH. Regarding the third person reported to be involved in forgery, Zeyd Ibne-Haretheh, it can just be claimed that he was not the forger. The forger, whoever, linked the already faked hadith to a historical piece of news, made a detailed report, and spread it.       

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Historical and geographical contexts
  • Dating
  • Oldest source
  • Common narrator
  • Analysis of texts and references
  1. - قرآن کریم.

    1. ابن ابی­الحدید، عبدالحمید؛ شرح نهج البلاغة؛ به کوشش: محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة، بی­تا.
    2. ابن ­ابی­عاصم، احمد؛ الآحاد و المثانی؛ به کوشش: باسم فیصل، ریاض: دار الدرایة، 1411 ق.
    3. ابن­اسحاق، محمد؛ السیرة؛ به کوشش: محمد حمید الله، بی­جا: معهد الدراسات والأبحاث للتعریف، بی­تا.
    4. ابن­جوزی؛ کشف المشکل من حدیث الصحیحین؛ به کوشش: علی حسین بواب، ریاض: دارالوطن، 1418 ق.
    5. ابن­حنبل، احمد؛ المسند؛ به کوشش: عامر غضبان، بیروت: مؤسسةالرسالة، 1416ق.
    6. ابن­سعد، محمد؛ الطبقات الکبری؛ بیروت: دارالصادر، بی­تا.
    7. ابن­طاووس، علی؛ الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف؛ قم: خیام، 1399 ق.
    8. ابن­عساکر، علی؛ تاریخ مدینة دمشق؛ به کوشش: علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1415 ق.
    9. ابوهلال ثقفی، ابراهیم؛ الغارات؛ به کوشش: محدث ارموی، بی­جا، بی­نا، بی­تا.
    10. اتسلندر، پیتر؛ روش­های تحقیق اجتماعی؛ ترجمه: کاظم­زاده، تهران: ­قدس، 1371 ش.
    11. امینی، عبدالحسین؛ الغدیر فی الکتاب والسنة والادب؛ بیروت: دارالکتب العربی، 1397 ق.
    12. بخاری، إسماعیل بن ­إبراهیم؛ صحیح البخاری؛ بیروت: دارالفکر، 1401 ق.
    13. بلاذری، احمد بن­یحیی؛ انساب الاشراف؛ به کوشش حمیدالله، مصر: دارالمعارف، 1959 ق.
    14. بیهقی، احمد؛ دلائل النبوة؛ بیروت: دارالکتب ­العلمیة، 1405 ق.
    15. حاکم نیشابوری، محمد؛ المستدرک علی الصحیحین؛ به کوشش یوسف مرعشلی، بیروت: دارالمعرفة، بی­تا.
    16. حسینی میلانی، علی؛ استخراج المرام من استقصاء الإفحام؛ قم: شریعت، 1383 ش.
    17. حربی، ابراهیم؛ غریب الحدیث؛ به کوشش: سلیمان بن­إبراهیم، جده: دارالمدینة، 1405 ق.
    18. ذهبی، شمس­الدین محمد بن احمد؛ سیر أعلام النبلاء؛ بیروت: مؤسسة­ الرسالة، 1413 ق.
    19. زرکشی، بدرالدین؛ تنقیح لالفاظ الجامع الصحیح؛ بی­جا: مکتبة الرشد، 2007 م.
    20. سبحانی، جعفر؛ الحدیث النبوی بین الروایة و الدرایة؛ قم: مؤسسة الإمام الصادق (ع)، 1419 ق.
    21. سهیلی، عبدالرحمن بن عبدالله؛ الروض الأنف فی تفسیر السیرة النبویة لابن هشام؛ به کوشش طه عبد الرؤوف سعد، بیروت: دارالفکر، 1409 ق.
    22. شولر، گریگور؛ شفاهی و مکتوب؛ ترجمه: نصرت نیل­ساز، تهران: حکمت، 1391 ش.
    23. شیری، مرجان/ نیل­ساز، نصرت؛ «واکاوی قواعد مشترک در شیوه­های نقد حدیث مسلمانان و روش­های تاریخ­گذاری روایات خاورشناسان»؛ مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، تهران، سال26، شماره67، صفحات251-282، 1399ش.
    24. طالب، مهدی؛ چگونگی انجام مطالعات اجتماعی؛ تهران: انتشارات امیرکبیر، 1369 ش.
    25. طبرانی، سلیمان؛ المعجم الکبیر؛ به کوشش حمدی عبدالحمید، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی­تا.
    26. طیالسی، سلیمان­بن داود؛ المسند؛ بیروت: دارالمعرفة، بی­تا.
    27. عاملی، جعفر مرتضی؛ الصحیح من سیرة النبی الأعظم (ص)؛ قم: دارالحدیث، 1385 ش.
    28. کورانی، علی؛ ألف سؤال و إشکال؛ قم: دار الهدی، 1424 ق.
    29. کیوی، ریمون/ کامپنهود، لوک­وان؛ روش تحقیق در علوم اجتماعی؛ ترجمه: عبدالحسین نیک­گهر، تهران: فرهنگ معاصر، 1373 ش.
    30. مزّی، جمال­الدین یوسف بن عبدالرحمن؛ تهذیب الکمال؛ به کوشش: بشار عواد، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1406ق.
    31. موتسکی، هارالد؛ «حدیث­ پژوهی در غرب: مقدمه­ای در باب خاستگاه و تطور حدیث»، ترجمه: مرتضی کریمی‌نیا، در: کریمی­نیا، مرتضی، حدیث اسلامی خاستگاه‌ها و سیر تطور، قم: دارالحدیث، صفحات:175-79، 1390 ش.
    32. ـــــــــــــــــ؛ «ارزیابی تاریخ­گذاری احادیث»، «الف»؛ ترجمه: سید علی آقایی، در: آقایی، سید علی، تاریخگذاری حدیث؛ روش­ها و نمونه­ها، تهران: حکمت، صفحات:21-80، 1394 ش.
    33. ـــــــــــــــــ؛ «مطالعات حدیثی به­ کجا می­رود؟»؛ «ب»؛ ترجمه: زهرا مبلغ، در: آقایی، علی، تاریخ‌گذاری حدیث: روش‌ها و نمونه‌ها، تهران: حکمت، صفحات:331-416، 1394 ش.
    34. نسائی، احمدبن شعیب؛ السنن الکبری؛ تحقیق عبد الغفار سلیمان البنداری، سید کسروی حسن، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1411ق.
    35. هولستی، اُل-آر؛ تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی؛ ترجمه: سالارزاده، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، 1373 ش.
    36. ینبل، خوتیر؛ «بازنگری برخی اصطلاحات حدیثی»؛ ترجمۀ شادی نفیسی/ فاطمۀ صادقی، در: آقایی، سید علی، تاریخ‌گذاری حدیث: روش‌ها و نمونه‌ها، تهران: حکمت ، صفحات:417-468، 1394 ش.
    37. Schoeler, Gregor; The Biography of Muhammad; Routledge, 2011.
    38. Motzki, Harald;”The Collection of the Quran: A Reconsideration of Western Views in Light of Recent Methodologocal Development; Der Islam, 2001.