نگاهی تازه به فن بیان حضرت علی (ع) در نهج ‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان (نویسنده مسئول)

2 استاد در پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 عضو هیئت علمی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

فن بیان و ارتباط برقرار کردن با مخاطب و ارائة مطالب به گونه‌ای که تأثیرگذار و قابل لمس باشد، هنری است که ویژگی خاصی به کلام گوینده می­دهد. حضرت علی (ع) در پرتو این هنر، شکل خاصی از حرکت و حیات‌آفرینی به کلام خود بخشیده است. راز این تأثیرگذاری به مسائل مختلفی مربوط می‏شود که در این مقاله، با بررسی فن سخنوری آن حضرت، به بررسی آن پرداخته می‏شود. رعایت اصل اقناع، استفاده از روش تصویرگری، حس‌انگیزی، همراهی صور خیال ادبی با حرکت و حیات و حرکت منظم حس و عاطفه در بطن کلام از عوامل تأثیرگذاری کلام آن حضرت هستند. بررسی این امور علاوه بر نشان‌دادن گوشه­هایی از عظمت کلام حضرت در ارتباط برقرار کردن با مخاطب، بخوبی، نشان می‌دهد که روح حاکم بر نهج البلاغه دقیقاً، مطابق با شخصیت و محیط زندگی حضرت علی (ع) بوده و بخشی از آن، می­تواند پاسخی باشد به ابن خلّکان و پیروان او که در صحّت انتساب نهج البلاغه به حضرت علی (ع) تردید کرده­اند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rereading the rhetoric of Imam Ali in Nahj al-Balaghah Vali Allah Hasumi1

نویسندگان [English]

  • Vali Allah Hasumi 1
  • Mohammad Ali Mahdavi Rad 2
  • Hossein Khakpur 3
1 Professor assistant at university of Sistan and Baluchestan
2 Associate professor at university of Tehran – at Qum pardis.
3 Professor assistant at university of Sistan and Baluchestan
چکیده [English]

Rhetoric and communicating with the audience in order to send a message as effective and palpable as possible is an art that gives a special feature to discourse.
Imam Ali, has given a specific form of movement to his word which makes his speech effective. This article introduce the most important factors which caused such an effectiveness. It can be numbered as below: rhetoric technique of Imam Ali, the principle of satisfaction, using a method of illustration, encouragement, association of literary forms with movement and life, coordinated motion of sense and tenderness within the word. This investigation on the one hand shows the private style of the words of Imam, and on the other hand shows clearly that, it is in accordance to Imam's characters. This article also tries to provide an answer to IbnKhalkan and his followers whom have doubted to correct assignment of Nahj al-Balagha.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • Imam Ali
  • literary arrays
  • rhetoric and Eloquence
  • Satisfaction
  • illustration
  • imagery

مراجع

ـ‌ قرآن کریم.
1. ابن خلکان، احمد بن محمّد؛ وفیات الاعیان؛ تحقیق: احسان عبّاس، قم: منشورات الشّریف الرّضی، 1364 ش.
2.
. .
 
. .
إبن منظور، ابوالفضل جمال­الدین، محمد بن مُکرم؛ لِسانُ العرب؛ بیروت: دارصادر، 1414 ق.
3. اسکلتن رابین؛ حکایت شعر؛ ترجمه: مهرانگیز اوحدی، بی­جا: ‌نشر میترا، 1375 ش.
4. انصارپور، غلام‌رضا؛ کامل فرهنگ فارسی؛ تهران: انتشارات زوار، 1373 ش.
5. پادشاه، محمد (متخلص به شاد)؛ فرهنگ جامع فارسی (آنندراج)؛ زیر نظر محمد سیاقی، چ2، بی­جا: انتشارات کتابفروشی خیام، 1363 ش.
6. پراتکانیس، آنتونی و الیوت آرنسون؛ عصر تبلیغات استفاده و سوء استفاده روزمره از اقناع؛ ترجمه: کاووس سیدامامی و محمدصادق عباسی، تهران: انتشارات سروش، 1384 ش.
7. پورنامداریان، تقی؛ رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی؛ تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، 1367 ش.
8. حکیم‌آرا، محمد علی؛ ارتباطات متقاعدگرانه و تبلیغ؛ تهران: سازمان سمت، 1384 ش.
9. دهخدا، علی اکبر؛ لغت نامه دهخدا؛ چ128، تهران: مؤسسه شرکت، 1364 ش.
10. راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ دمشق‏‌ـ بیروت: دارالعلم‏_ الدار الشامیة، 1412 ق.
11. رضوی بهابادی، سیدعلی و حسن‌پور آلاشتی، حسین؛ فرهنگ زبان فارسی؛ تهران: انتشارات بهاباد، 1373 ش.
12. ساروخانی، باقر؛ «اقناع غایت ارتباطات»؛ مجله نامه علوم اجتماعی، دوره3، ش23، تابستان 1383 ش.
13. سید رضی، محمد؛ نهج البلاغة؛ نسخه صبحی صالح، چ2، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیر المؤمنین (ع)، 1376 ش.
14. شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ صور خیال در شعر فارسی؛ چ8، تهران: انتشارات آگاه، 1380 ش.
15. شمیسا، سیروس؛ بیان؛ چ11، تهران: انتشارات امیر کبیر، 1379 ش.
16. شوشتری، محمد تقی؛ بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة؛ تهران: انتشارات امیر کبیر، 1376 ش.
17.  (شیخ) صدوق، محمد بن علی؛ معانی الاخبار؛ قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403 ق.
18. فتوحی رودمعجنی، محمود؛ بلاغت تصویر؛ چ2، تهران: انتشارات سخن، 1389 ش.
19. قرشی، سیدعلی اکبر؛ مفردات نهج البلاغه؛ تصحیح: محمدحسن بکائی، تهران: مؤسسه نشر قبله، 1377 ش.
20. متولی، کاظم؛ افکار عمومی و شیوه‌های اقناع؛ تهران: انتشارات بهجت، 1384 ش.
21. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران؛ پیام امام: شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1380 ش.
22.موسی، صالح بشری؛ الصورة الشعریة فی النقد العربی الحدیث؛ بیروت: المرکز الثقافی العربی، 1994 م.
23. ناظرزاده، فرهاد؛ نمادگرایی در ادبیات نمایشی؛ بی­جا: انتشارات برگ، 1367 ش.
24. هلال، محمد غنیمی؛ الرومانتیکیة؛ قاهره: مکتبة نهضة مصر، بی­تا.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 4، شماره 11 - شماره پیاپی 11
پاییز و زمستان 1393
صفحه 153-186

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 شهریور 1396
  • تاریخ پذیرش: 14 شهریور 1396

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار