محک سند و محتوای روایات‌ مُثبتِ یمین استظهاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه یزد عضو هیأت علمی

2 استادیار دانشگاه یزد

3 دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یزد

چکیده

دیدگاه مشهور در میان فقهای متأخر و معاصر در مورد ادعای بر میت آن است که علاوه بر بیّنه، قَسَم نیز بر عهده مدعی است. به این قسم که مستند به برخی روایات اهل‌بیت (ع) نیز هست، یمین استظهاری یا یمین متمم گفته می‌شود. مقاله حاضر، روایت­های مُثبت یمین استظهاری را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده و به این نتیجه می‌رسد که این روایت‌ها یا از نظر سندی مورد اشکال است و یا دلالت آن، منطبق بر مسأله مورد بحث نیست؛ بلکه موضوع آن یا در جایی است که انقلاب دعوا اتفاق می‌افتد یا به مسأله یک شاهد عادل همراه با قسم مدعی مربوط می‌شود. بنابراین با توجه به روایت عام مستفیض و برخی از ادله خاص، وظیفه مدعی، تنها اقامه بیّنه است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Sanad and content of proving narrations of “Supplementary oath”

نویسندگان [English]

  • Ali Tavallayi 1
  • Mahmoud Haeri 2
  • Hamideh Foratizadeh 3
1 Associate professor of Yazd university
2 Assistant professor of Yazd university
3 Master student of Jurisprudence and basics of Islam Law in Yazd university
چکیده [English]

Reputed viewpoint among succeeding and contemporary jurisprudents regarding to the claim about the dead is that in addition to evidence, the claimant must take an oath. This oath documented in several narrations of Ahl-Bayt (pbut) is called “yamin estedhari” or “motammem estedhari” (supplementary oath). This essay has evaluated proving narrations of “Yamin Estedhari” and the result is chains of transmission of these narrations are faulty or their content don’t prove this oath, instead the content concerns other contexts regarding to either inversion of claim or single just witness besides oath of claimant. Therefore, considering mostafīḍ general narration and some of special reasons, claimant has a single obligation of giving evidence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yamin Estedhari
  • claim about dead
  • Narrations
  • analysis of sanad and content
1. آبی، حسن؛ کشف الرموز فی شرح المختصر النافع؛ به کوشش: اشتهاردی و یزدی، قم: 1410 ق.
2. آشتیانی، میرزا محمدحسن؛ کتاب القضاء؛ به کوشش: علی‌اکبر زمانی‌نژاد، قم: انتشارات زهیر، 1425 ق.
3. ابن‌بابویه، محمد بن علی؛ علل الشرایع؛ نجف: المکتبة الحیدریة، 1386 ق.
4. ــــ؛ من لایحضره الفقیه؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
5. ابن‌قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد؛ المغنی؛ بیروت: دار الکتاب العربی، بی‌تا.
6. اردبیلی، احمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان؛ به کوشش: آقامجتبی عراقی و دیگران، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
7. اسماعیل‌پور قمشه‌ای، محمدعلی؛ البراهین الواضحات؛ قم: بی‌نا، بی‌تا.
8. ایروانى، باقر؛ دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی على المذهب الجعفری؛ قم: بی‌نا، 1427 ق.
9. بجنوردی، سید حسن؛ القواعد الفقهیة؛ قم: نشر الهادی، 1419 ق.
10. بحرانی، حسین؛ الانوار اللوامع؛ به کوشش: محسن آل‌عصفور، قم: مجمع البحوث العملیة، بی­تا.
11. بروجردی، حسین؛ البدر الزاهر فی صلاة الجمعة و المسافر؛ قم: دفتر حضرت آیة الله، 1416‍ ق (الف).
12. ــــ؛ تقریر بحث السید البروجردی؛ تقریرات به قلم اشتهاردی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1416 ق (ب).
13. تبریزی، جواد؛ اسس القضاء و الشهادة؛ قم: دفتر مؤلف، بی­تا.
14. حر عاملی، محمد بن حسن؛ تفصیل وسائل الشیعة؛ قم: مؤسسه آل البیت، 1409 ق.
15. خوئی، سید ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال؛ بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
16. ــــ؛ موسوعة الإمام الخوئی؛ قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، 1418 ق.
17. دارقطنی، علی بن عمر؛ سنن؛ به کوشش: مجدی بن منصور، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1417 ق.
18. روحانی، سید صادق؛ فقه الصادق علیه السلام (للروحانی)؛ بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
19. سبحانی، جعفر؛ الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء؛ قم: مؤسسه امام صادق (ع)، 1424 ق.
20. ــــ؛ موسوعة طبقات الفقهاء؛ بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
21. ــــ؛ نظام القضاء‌و الشهادة فی الشریعة الاسلامیة الغراء؛ قم: مؤسسه امام‌صادق‌(ع)، 1418 ق.
22. سبزواری، محمدباقر؛ کفایة الأحکام؛ اصفهان: انتشارات مهدوی، بی‌تا.
23. سیفی مازندرانى، علی‌اکبر؛ دلیل تحریر الوسیلة - فقه الربا؛ بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
24. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ به کوشش: سید محمد کلانتر، قم: کتاب‌فروشی داوری، 1410 ق.
25. ــــ؛ مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام؛ قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413 ق.
26. شوشتری، محمدتقی؛ النجعة فی شرح اللمعة؛ تهران، کتاب‌فروشی صدوق، 1406 ق.
27. صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر؛ جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام؛ به کوشش: عباس قوچانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404 ق.
28. صافی گلپایگانى، لطف‌الله؛ فقه الحج (للصافی)؛ قم: مؤسسه حضرت معصومه (س)، 1423 ق.
29. طباطبایی، سید علی؛ ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل؛ به کوشش: محمد بهره‌مند و دیگران، قم: مؤسسه آل البیت، 1418 ق.
30. طوسی، محمد بن حسن؛ الخلاف؛ به کوشش: علی خراسانی و دیگران، قم: بی‌نا، 1415 ق.
31. ــــ؛ الفهرست؛ نجف: المکتبة الرضویة، بی‌تا.
32. ــــ؛ المبسوط؛ به کوشش: محمدتقی کشفی، تهران: بی‌نا، 1378 ش.
33. ــــ؛ تهذیب الاحکام؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407 ق.
34. عاملی، سید جواد؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
35. ــــ؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
36. عراقی، ضیاءالدین؛ کتاب القضاء (تقریرات به قلم نجم‌آبادی)؛ قم: مؤسسه امام رضا (ع)، 1421 ق.
37. علامه حلی، حسن بن یوسف؛ قواعد الأحکام؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
38. فاضل لنکرانى، محمد؛ تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - القضاء و الشهادات؛ قم: مرکز فقهى ائمه اطهار (ع)، 1420 ق.
39. فاضل هندی، محمد؛ کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
40. فیض کاشانى، محمد بن شاه‌مرتضی؛ الوافی؛ اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی (ع)، 1406‍ ق.
41. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407 ق.
42. گلپایگانى، سید محمدرضا؛ کتاب الشهادات؛ قم: بی‌نا، 1405‍ ق.
43. ــــ؛ کتاب القضاء؛ به کوشش: سید علی حسینی میلانی، بی‌جا: دارالقرآن الکریم، 1413 ق.
44. مازندرانى حائری، محمد بن اسماعیل؛ منتهى المقال فی أحوال الرجال؛ قم: مؤسسه آل البیت، 1416 ق.
45. مجلسی، محمدباقر؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ به کوشش: سید هاشم رسولی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1404 ق.
46. ــــ؛ ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار؛ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی، 1406 ق.
47. محقق حلی، جعفر بن حسن؛ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ نجف: 1389 ق.
48. مظاهری، حسین؛ درس خارج فقه، شماره درس80، مورخ 2/12/1384، www.almazaheri.ir
49. منهاجی اسیوطی، محمد؛ جواهر العقود و معین القضاة و الموقعین و الشهود؛ بیروت: 1417 ق.
50. موسوی اردبیلی،سید عبدالکریم؛ فقه القضاء؛ قم: بی‌نا، 1423 ق.
51. مؤمن قمّی، محمد؛ مبانی تحریر الوسیلة - القضاء و الشهادات؛ بی‌جا: بی‌نا، بی‌تا.
52. میرزای قمی، ابوالقاسم؛ رسائل المیرزا القمی؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1427 ق.
53. نجاشی، احمد؛ رجال؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1407 ق.
54. نراقی، احمد؛ مستند الشیعة فی احکام الشریعة؛ قم: مؤسسه آل البیت، 1415 ق.
55. نووی، یحیی؛ روضة الطالبین؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، بی‌تا