محمّدجمال الدّین خوش خاضع
چکیده
آگاهی از تحولات مفهومی و ساختاری علوم مختلف و بررسی چارچوب و انگارههای آن در بستر تاریخی خود، ابزاری کارآمد برای ارزیابی دادهها و روشهای آن حوزه علمی است. در زمینه روایات سبب نزول، مطالعات فراوانی ...
بیشتر
آگاهی از تحولات مفهومی و ساختاری علوم مختلف و بررسی چارچوب و انگارههای آن در بستر تاریخی خود، ابزاری کارآمد برای ارزیابی دادهها و روشهای آن حوزه علمی است. در زمینه روایات سبب نزول، مطالعات فراوانی انجام شده است؛ اما تا کنون نقش تحولات مفهومی و ساختاری بحث اسباب نزول در دورههای مختلف تاریخی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در تبیین رویکردهای مختلف در ارزیابی روایات سبب نزول، مورد توجه نبوده است. این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی به دنبال بررسی و نقد این تحولات و تأثیر آن بر ارزیابی این روایات است. به همین منظور تحولات مفهومی و ساختاری اسباب نزول در دورههای مختلف از حیات پیامبر (ص)، صحابه و تابعان تا ثبت و ضبط روایات و تدوین چارچوبهای نظری با رویکردی نو بررسی شده است. در ادامه، تحولات انگاره سبب نزول و ارتباط آن با اصطلاحاتی چون شأن نزول، فضای نزول و جوّ نزول، در کنار بحث از جواز یا عدم جواز بازسازی اسباب نزول، به عنوان مکملی برای تبیین تأثیر نگاه تاریخی بر فهم گونههای مواجهه و ارزیابی روایات سبب نزول، ارائه شده است. از نتایج این مقاله تعیین تأثیر هر یک از مباحث پیشگفته بر فرایند ارزیابی روایات سبب نزول و تشخیص جعل و تحریف در این زمینه است.
