ارتباط جهان‌بینی انسان با تعاملات مالی او از دیدگاه قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه تربیت مدرس تهران (نویسنده مسئول)

2 عضو هیپت علمی دانشگاه تربیت مدرس

3 دانش‌آموخته ارشد علوم قرآن و حدیث از دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

از آنجا که مسائل مالی از جمله مهم­ترین مسائل در هر جامعه است که رشد فردی و اجتماعی افراد در گرو نظام‌مند بودن آن است و از سوی دیگر، هر انسانی بر مبنای باورها و جهان­بینى خود، دارای ایدئولوژی و عملکرد خاصّی در این حوزه است، قرآن کریم علاوه بر تعیین حدود و تبیین مقرّرات در حوزة اموال، در کنار اشاره به مسائل مالی، بر دو اصل توحید و معاد برای ایجاد ضمانت اخلاقیِ اجرای آن حدود و مقرّرات تأکید کرده است. قرآن جلوه‌های مختلف توحید مانند: توحید در مالکیّت و رازقیّت خداوند، توحید در تشریع و توحید صفات خداوند را در کنار مباحث مالی مطرح کرده و به تأثیر بینش توحیدی بر تربیت، روزی و تعاملات مالی انسان اشاره کرده است. همچنین، در مباحث مالی قرآن، ابعاد تربیتی معاد مانند یادآوری معاد، تهدید با اشاره به عذاب اخروی و اشاره به بازتاب اخروی برخی تعاملات مالی نیز به صورت مبسوط، تبیین شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of man's ideology on his commercial transactions

نویسندگان [English]

  • Nosrat Nil Saz 1
  • Nehle Gharavi Naini 2
  • Razieh Mirzaee Ghalamkhani 3
1 Assistant professor at Tarbiat Modarres University
2 Professor of Quran and Hadith Studies at TarbiatModares University
3 M.A. of Quran and Hadith studies at Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

Since financial affairs are of high importance in every society and the individual and social growth is depended on its being systematic and besides, every human being according to his beliefs and worldview has its own ideology and his specialway of acting; then Holy Quran has not only determined the injunctions and clarified the rules in the matter of property and wealth with reference to the financial issues, but it has also emphasized on two principles of Monotheism (Tawhid) and Resurrection (Ma'aad) for providing moral guarantee of implementing those rules and injunctions.
The Holy Quran has overtured different facets of Monotheism (Tawhid) including ownership and sustentation, Monotheim in canonization (determining the rules) and Monotheism in attributes, alongside the financial matters; and has mentioned the effect of Monotheistic view on nurture, commercial transactions and sustenance. In this Holy book the pedagogical aspects of Resurrection (Ma'aad) such as reminding Resurrection, God's threat while talking about the chastisement of the world to come and the consequences of some financial interactions in the next world are illuminated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • worldview
  • Monotheism
  • Resurrection
  • financial laws
 -‌ قرآن کریم.
1. آلوسی، محمود بن عبدالله؛ روح المعانی؛ بیروت: دارالکتب ‌العلمیة، 1415 ق.
2. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان‌العرب؛ چ3، بیروت: دار صادر، 1414 ق.
3. ابوالعلاء، عادل محمد صالح؛ خصائص السور و الآیات المدنیّة؛ بیروت: موسسة علوم القرآن، 1406 ق.
4. ایروانی، جواد؛ اخلاق اقتصادی از دیدگاه قرآن و حدیث؛ مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1384 ش.
5. جرجانى، ابوالفتوح ‌بن مخدوم؛ آیات ‌الاحکام؛ تهران: انتشارات نوید، 1404 ق.
6. جواد علی؛ المفصل فى تاریخ ‌العرب قبل ‌الاسلام؛ چ4، بی‌جا: دار‌الساقی، 1422 ق/ 2001 م.
7. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم؛ قم: مرکز نشر اسراء، 1385 ش، «الف».
8. ـــــــــــ؛ توحید در قرآن؛ چ2، قم: مرکز نشر اسراء، 1385 ش، «ب».
9. خلیل بن احمد فراهیدی، عبد الرحمن؛ العین؛ چ2، قم: انتشارات هجرت، 1410 ق.
10. دروزه، محمد عزه؛ التفسیر ‌الحدیث؛ ‏قاهره: دار إحیاء ‌الکتب ‌العربیة، 1383 ق.
11. راجی، علی؛ ابعاد تربیتی معاد؛ چ2، قم: انتشارات زائر، 1387 ش.
12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب‌ القرآن؛ تحقیق صفوان عدنان داودی؛ ‏دمشق و بیروت: ‏دارالعلم- الدار‌الشامیة، 1412 ق.
13. زبیدی واسطی، سیدمحمد مرتضی؛ تاج ‌العروس؛ تحقیق: علی شیری، بیروت: دارالفکر، 1414 ق/ 1994 م.
14. زمخشری، محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ3، بیروت: دار‌الکتاب‌ العربی، ‏1407 ق.
15. سبحانی تبریزی، جعفر؛ التوحید والشرک فی القرآن؛ بیروت: دار‌التعارف ‌للمطبوعات، بی‌تا.
16. سید قطب، بن ابراهیم شاذلی؛ فی ظلال ‌القرآن؛ چ17، بیروت و قاهره: دارالشروق، 1412 ق.
17. ـــــــــــ؛ ویژگی‌های جهان‌بینی اسلامی؛ ترجمه: سیدمحمد خامنه‌ای؛ تهران: تولید کتاب (تک)، 1388 ش.
18. سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر؛ الاتقان فیعلوم ‌القرآن؛ بی‌جا: انتشارات فخر دین، 1380 ش.
19. طالقانى، محمود؛ پرتوی از قرآن؛ تهران: شرکت سهامی انتشار، 1362 ش.
20. طباطبایی، سیدمحمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه، 1417 ق.
21. طبرسی، فضل بن حسن؛ جوامع ‌الجامع؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، 1377 ش.
22. ـــــــــــ؛ مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.
23. طبری، محمد بن جریر؛ جامع ‌البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار‌المعرفة، 1412 ق.
24. طوسی، محمد بن حسن‏؛ التبیان فی تفسیر القرآن‏؛ بیروت: دار احیاء‌ التراث ‌العربی، بی‌تا.
25. علمچی میبدی، ملیحه؛ یتیم در قرآن و حدیث؛ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1381 ش.
26. عیاشی، محمد بن مسعود؛ تفسیر ‌العیاشی؛ تهران: چاپخانه علمیه، 1380 ق.
27. فخرالدین رازی، محمد بن عمر؛ مفاتیح ‌الغیب؛ چ3، بیروت: دار احیاء ‌التراث ‌العربی، 1420 ق.
28. قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر القمی؛ قم: دار‌الکتاب، 1367 ش.
29. کاشانى، ملافتح الله بن شکر الله؛ تفسیر منهج ‌الصادقین فى الزام ‌المخالفین؛ تهران: کتاب‌فروشی محمدحسن علمی، 1336 ش‏.
30. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تصحیح و تعلیق: علی‌اکبر غفاری؛ چ5، تهران: دار الکتب ‌الاسلامیة، 1363 ش.
31. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری؛ قم: انتشارات صدرا، 1387 ش.
32. مظاهری، حسین؛ معاد در قرآن؛ قم: انتشارات شفق، 1364 ش.
33. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374 ش.
34. ـــــــــــ؛ نفحات ‌القرآن؛ بمساعدة مجموعة من الفضلاء، قم: حوزه علمیه قم، 1368 ش.