یادکرد حیوانات در نهج البلاغه؛ کارکرد حقیقی و تصویرآفرینی هنری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

2 نویسنده مسئول

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

4 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

یادکرد از جانداران به‌ویژه حیوانات، از راه­های ایجاد حیات و حرکت در تصویرآفرینی هنری و ادبی است. از این طریق می­توان تصاویر را از رکود خارج کرد و اثربخشی و نفوذ آن را بیشتر نمود. بر همین اساس، یکی از کارکردهای نام بردن از حیوانات در نهج‌البلاغه، نقشی است که این مهم در خلق تصاویر بر عهده دارد. در این نوشتار که با روشی توصیفی ـ تحلیلی به انجام رسیده، سی‌وسه گونه حیوان را در نهج‎البلاغه شناسایی کرده است. ایننام­بری دلایل متعددی داشته است؛ گاه به‌صورت حقیقی و از جهت خلقت و اوصاف، مأموریت داشتن، حقوق و احکام، بیان علم الهی و حشر و معاد بوده است. همچنین در برخی موارد، عناصر بیانی چون تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه مورد توجه بوده است. در نهج‌البلاغه، بسیاری از تصویرسازی‌ها از دنیا، فضائل و رذایل اخلاقی، گناه، تقوا، فرار از جنگ و امثال آن با استفاده از جنبه‌های مختلف حیوانات به تصویر کشیده شده ­است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Remind of animals in Nahj al-Balagha; real function and artistic illustration

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hasan Fatehi 1 2
  • Morteza Ghaemi 3
  • Bibi Rahil Sensebli 4
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature Bu-Ali Sina University (Corresponding Author).
2 Assistant Professor of Arabic Language and Literature Bu-Ali Sina University (Corresponding Author).
3 Morteza Ghaemi Associate Professor of Arabic Language and Literature Bu-Ali Sina University.
4 PhD student in Arabic Language and Literature, University of Bu-Ali Sina.
چکیده [English]

 
 
Remind of organisms, especially animals, is one of the ways of creating life and motion in artistic and literary illustration. In this way, images could be removed from recession and its effectiveness and influence could be increased. Accordingly, one of the functions of naming the animals in Nahj al-Balagha is the role that it plays in creating images. This research which is done by descriptive – analytic has recognized thirty three species of animals in Nahj al-Balagha. This mention is for several reasons; sometimes as a real one and for creation and descriptions, the mission, rights and religious laws, statement of Allah’s knowledge, resurrection and eschatology, or in some cases, it have been considered due to the expressive elements such as simile, metaphor, and irony.In Nahj al-Balagha, many illustrations of the world, moral virtues and vices, sin, virtue, war escaping and so on have been depicted by various aspects of animals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nahj al-Balagha
  • illustration
  • animal
  • real function
  • the art function

مراجع

1. نهج‌البلاغه؛ بر اساس نسخه صبحی صالح، قم: مرکز البحوث الاسلامیة، 1395 ق.
2. آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی؛ چ3، تهران: انتشارات نی، 1382 ش.
3. ابن‌ابی‌الحدید؛ شرح نهج البلاغة؛ مجلد الثامن، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
4. تفتازانی، مسعود بن عمر؛ مختصرالمعانی؛ قم: انتشارات مصطفوی، بی‌تا.
5. حسینی، اسماعیل؛ «تصویرگری در نهج‌البلاغه»؛ مجموعه مقالات اولین همایش ملی نهج‌البلاغه و علوم انسانی به کوشش: فریبا رشیدی، همدان: دانشگاه بوعلی سینا، 1390 ش.
6. حوفی، احمد محمد؛ بلاغة امام علی (ع)؛ چ2، قاهره: الشرکة نهضة مصر للطباعة، 2005 م.
7. دشتی، محمد؛ ترجمه نهج‌البلاغه؛ قم: انتشارات بقیّة اللّه، 1388 ش.
8. رستمی، محمدحسن؛ «یادکرد حیوانات در نهج‌البلاغه»؛ مجله فرهنگ جهاد، شماره 16، تابستان 1378 ش.
9. رضایی، غلامعباس؛ «کنایه و اسباب بلاغت آن»؛ مجله ادبیات دانشگاه تهران، شماره 150، تابستان 1378 ش.
10. سید قطب؛ التصویر الفنی فی القرآن؛ چ16، قاهره: دارالشروق، 2002 م.
11. شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ صور خیال در شعر فارسی؛ چ9، تهران: آگاه، 1383 ش.
12. شهیدی، سید جعفر؛ ترجمه نهج‌البلاغه؛ چ30، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1389 ش.
13. صالح، صبحی؛ نهج‌البلاغه؛ قاهره: دارالکتاب المصری، 2004 م.
14. قائمی، مرتضی؛ سیری در زیبایی‌های نهج‌البلاغه؛ قم: ذوی القربی، 1388 ش.
15. قدامة بن جعفر؛ نقد الشعر؛ مکتبة الکترونیة المصطفی، بی­تا.
16. قیروانی، ابن رشیق؛ العمدة فی محاسن الشعر و آدابه؛ مصر: مکتبة الکترونیة المصطفی، بی‌تا.
17. معلوف، لویس؛ المنجد فی اللغة؛ چ35، تهران: انتشارات اسلام، 1380 ش.
18. مکارم شیرازی، ناصر؛ پیام امام امیرالمؤمنین (ع)؛ چ2، تهران: دارالکتب العلمیة، 1385 ش.
19. هاشمی، سید احمد؛ «جواهر البلاغة فی المعانی و البیان و البدیع»؛ بیروت: المکتبة العصریة، 1999 م.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 6، شماره 14
بهار و تابستان 1395
صفحه 135-154

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 14 دی 1395
  • تاریخ پذیرش: 14 دی 1395

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار