صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
دو فصلنامه کتاب قیم
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 9 (1398)
دوره دوره 8 (1397)
دوره دوره 7 (1396)
دوره دوره 6 (1395)
دوره دوره 5 (1394)
دوره دوره 4 (1393)
دوره دوره 3 (1392)
دوره دوره 2 (1391)
دوره دوره 1 (1390)
صادقی, زهرا, سیاه‌منصوری (حسینی‌نیا), سید محمد. (1395). بازتاب آراء لغوی و ادبی در تفسیر آیه جعل خلیفه. دو فصلنامه کتاب قیم, 6(14), 47-64.
زهرا صادقی; سید محمد سیاه‌منصوری (حسینی‌نیا). "بازتاب آراء لغوی و ادبی در تفسیر آیه جعل خلیفه". دو فصلنامه کتاب قیم, 6, 14, 1395, 47-64.
صادقی, زهرا, سیاه‌منصوری (حسینی‌نیا), سید محمد. (1395). 'بازتاب آراء لغوی و ادبی در تفسیر آیه جعل خلیفه', دو فصلنامه کتاب قیم, 6(14), pp. 47-64.
صادقی, زهرا, سیاه‌منصوری (حسینی‌نیا), سید محمد. بازتاب آراء لغوی و ادبی در تفسیر آیه جعل خلیفه. دو فصلنامه کتاب قیم, 1395; 6(14): 47-64.

بازتاب آراء لغوی و ادبی در تفسیر آیه جعل خلیفه

مقاله 3، دوره 6، شماره 14، بهار و تابستان 1395، صفحه 47-64  XML اصل مقاله (377 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
زهرا صادقی 1، 2؛ سید محمد سیاه‌منصوری (حسینی‌نیا)3
1دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه معارف اسلامی
2(نویسنده مسئول)
3استاد حوزه و دانشگاه علوم حدیث و قرآن
تاریخ دریافت: 14 دی 1395،  تاریخ پذیرش: 14 دی 1395 
چکیده
یکی از راهکارهای مناسب در نقد آراء متفاوتی که از آیات قرآن برداشت‌ شده، استناد به تحلیل ادبی آیه است؛ لذا توجه به نقش آراء ادبی در تفسیر آیه، اهمیت ویژه‌ای دارد. عبارت ﴿إنِّی جَاعِلٌ فىِ الْأَرْضِ خَلِیفَةً﴾ از جمله آیاتی است که از یک ‌سو تحلیل‌های مختلف ادبی درباره آن ارائه شده و از سوی دیگر با توجه به اختلاف دیدگاه عالمان مسلمان در مقام خلافت الهی، تعابیر مفسران در ذیل آیه متفاوت گشته است. از این‌رو، پژوهش حاضر قصد دارد با بررسی آراء ادبی در آیه فوق، نمود این اختلاف را در برداشت‌های تفسیری قدما و معاصران در تبیین «خلیفه»، «مستخلف عنه» و «جعل خلیفه» دنبال کند. در نهایت با تحلیل ادبی مناسب با ظاهر آیه، تبیین خواهیم کرد که این آیه از جمله آیات ولایی است که می‌توان در اثبات الهی بودن انتصاب به مقام خلافت الهی به آن استناد جست.
کلیدواژه ها
خَلِیفَه؛ مُستَخلِفُ عَنه؛ جَعلِ الهی؛ اختلاف آراء ادبی
عنوان مقاله [English]
Reflection of lexical and literary opinions in interpretation of verse placing Caliph (jaᶜl Khālīfa)
نویسندگان [English]
Zahra Sadeghi chahhardeh1، 2؛ Sayyed Mohammad sayah mansory (hoseini niyaa)3
1Ph.D. Student of Teaching Islamic Sciences in Islamic Sciences University (corresponding author).
2Ph.D. Student of Teaching Islamic Sciences in Islamic Sciences University (corresponding author).
3Professor of Quran and Hadith sciences in University and seminary.
چکیده [English]
 One of the proper solutions in criticizing different opinions on Quranic verses is application of literary analysis. Therefore considering the role of literary opinion points in the interpretation of the verse is essential. "…surely I’m appointing a Caliph on the earth" is one of the verses which on one side there are different literary analyses about it and on the other side due to different viewpoint of Muslim scholars on the status of divine vicegerency, interpretations on this verse has been varied. Thus.
So this essay is going to pursue the discrepancy of exegetic viewpoints of classical interpreters and the contemporary ones in clarification of the terms Caliph, the one for whom is appointed a vicegerent, appointment of the successor, by review of its literary opinions. Finally, we will clarify this verse is one of the verses about the concept of “Welāyah” which can be cited on appointing and also approving the status of divine vicegerency for ahlulbayt (a.s) assigned by Allah.
کلیدواژه ها [English]
Caliph, The one for whom is appointed a vicegerent, Divine appointment, different point of literary views
مراجع

- قرآن کریم، ترجمه: محمد مهدی فولادوند، دار القرآن الکریم، تهران: 1415 ق.

1. آلوسی، سید محمود؛ روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415 ق.

2. ابن اثیر جزری، المبارک‌بن‌محمد؛ النهایة فی غریب الحدیث والاثر؛ چ4، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1480 ق.

3. ابن بابویه، محمد بن علی؛ الاعتقادات فی دین الامامیه، عصام عبد السید، چ2، بیروت لبنان: دارالمفید، 1414 ق.

4. ــــ؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ چ2، تهران: اسلامیه، 1395 ق.

5. ــــ؛ الخصال؛ قم: جامعه مدرسین، 1362 ش.

6. ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد؛ کتاب التسهیل لعلوم التنزیل؛ بیروت: شرکت دار الارقم بن ابى الارقم، 1416 ق.

7. ابن عطیه اندلسی، عبدالحق بن غالب؛ المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1422 ق.

8. ابن کثیر دمشقی، اسماعیل؛ تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت: 1419 ق.

9. ابن منظور، محمد بن مکرم؛  لسان العرب؛ چ۳، بیروت: دار صادر، 1414 ق.

10. ابن هشام، ابو محمد جمال الدین؛ مغنى اللبیب؛ قم: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1404 ق.

11. ابو حیان اندلسی، محمد بن یوسف؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ بیروت: دار الفکر، 1420 ق.

12. امیل بدیع، یعقوب؛ موسوعه النحو و الصرف والاعراب؛ تهران: استقلال، 1379 ش.

13. بحرانی، ابن میثم؛  قواعد المرام فی علم الکلام؛ به کوشش السید أحمد الحسینی، چ2، مطبعة الصدر، 1406 ق.

  1. 14.  بحرانی، سید احمد؛ جواهر البلاغه؛ چ6، قم: واریان، 1385 ش

15. بحرانى، سید هاشم بن سلیمان؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت، 1416 ق.

16. بغدادی، علاء الدین علی بن محمد؛ لباب التاویل فى معانى التنزیل؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415 ق.

17. بیضاوی، عبدالله بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1418 ق.

18. جرجانى، ابو المحاسن حسین بن حسن؛ جلاء الاذهان و جلاء الاحزان؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377 ش.

19. جوادی آملی، عبدالله؛ تسنیم؛ به کوشش علی اسلامی، چ۷، قم: مرکز نشر اسراء، 1387 ش

20. جیلانى، رفیع الدین محمد؛ الذریعة إلى حافظ الشریعة (شرح أصول الکافی جیلانى)، قم: بی‌نا، 1429 ق.

21. حسکانى، عبید الله بن احمد؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل؛ تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1411 ق.

22. حسن زاده آملی، حسن؛ «انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه»؛ فصلنامه نهج البلاغه، شماره 9 و10، بهار 1383.

23. حسینى شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد؛ تفسیر اثنا عشری؛ تهران: انتشارات میقات، 1363 ش.

24. حسینی نیا، سید محمد؛ طوبای سخندانی در دانش معانی وبیان؛ تهران: لوح محفوظ، 1390 ش.

25. حرانى، ابن شعبه؛ تحف العقول عن آل الرسول؛ چ2، قم: جامعه مدرسین، 1404 ق.

26. حقی بروسوی، اسماعیل؛ تفسیر روح البیان؛ بیروت: دارالفکر، بى‌تا.

27. درویش، محیى الدین؛ اعراب القرآن و بیانه؛ چ۴، سوریه: دارالارشاد، 1415 ق.

28. راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ دمشق‏، بیروت: دارالعلم‏، الدار الشامیة، 1412 ق.

29. زحیلی وهبة؛ التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج؛ چ2، دمشق: بیروت: دار الفکر المعاصر، 1418 ق.

30. زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ3، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407 ق.

31. سمرقندی، نصربن محمد بن احمد؛ بحرالعلوم؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

32. سیوطی، ملاجلال؛ الإتقان فی علوم القرآن؛ به کوشش سعید المندوب، لبنان: دار الفکر، 1416ق ـ 1996م.

33. شوکانى، محمد بن علی؛ فتح القدیر؛ دمشق، بیروت: دار ابن کثیر، دار الکلم الطیب، 1414 ق.

34. صادقی تهرانى، محمد؛ البلاغ فى تفسیر القرآن بالقرآن؛ قم: مؤلف، 1419 ق.

35. صافى، محمود بن عبد الرحیم؛ الجدول فى اعراب القرآن، چ4، دمشق‏، بیروت: دار الرشید مؤسسة الإیمان، 1418 ق.

36. طبرسی، احمد بن علی؛ الإحتجاج على أهل اللجاج؛ مشهد: مرتضی، 1403 ق.

37. طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377 ش.

38. ـــــ؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.

39. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفه، 1412 ق.

40. طریحی، فخر الدین؛ مجمع البحرین؛ چ3، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1375 ش.

41. طوسی، محمد بن حسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن ؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى.

42. طیب، سید عبد الحسین؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن؛ چ2، تهران: انتشارات اسلام، 1378 ش.

43. عاملی، علی بن حسین؛ الوجیز فى تفسیر القرآن العزیز؛ قم: دار القرآن الکریم، 1413 ق.

44. علامه حلی، حسن بن یوسف؛ کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد؛ چ7، قم: مؤسسة نشر اسلامی، 1417 ق.

45. ـــــ؛ نهج الحق و کشف الصدق؛ قم: مؤسسه دار الهجرة، 1407 ق.

46. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 0 142 ق.

47. فراء، ابوزکریا یحیى بن زیاد؛ معانى القرآن؛ مصر: دارالمصریه للتألیف و الترجمه، بى‌تا.

48. فرات کوفى، ابوالقاسم؛ تفسیر فرات الکوفى؛ تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1410 ق.

49. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ چ2، قم: انتشارات هجرت، 1410 ق.

50. فیومی، احمد بن محمد؛  مصباح المنیر؛ بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

51. قاضی الجرجانى، علی بن محمد؛ شرح المواقف؛ مصر: مطبعة السعادة، 1325ق ـ 1907 م.

52. قرشی، سید علی اکبر؛ قاموس قرآن؛ چ6، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1371 ش.

53. قرطبى، محمد بن احمد؛  الجامع الاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش.

54. کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ چ2، تهران: اسلامیه، 1362 ش.

55. مازندرانى، ابن شهرآشوب؛ مناقب آل أبی طالب (ع)؛ قم: مؤسسه انتشارات علامه، 1379 ق.

56. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار؛ تهران: اسلامیه، 1404 ق.

57. ـــــ؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ چ2، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.

58. مشهدی قمی، محمد؛ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب؛ تهران: انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، 1368 ش.

59. مدرسی، سید محمد تقی؛ من هدی القرآن؛ تهران: دار محبى الحسین، 1419 ق.

60. مصطفوی، حسن؛ تفسیر روشن؛ تهران: مرکز نشر کتاب، 1380 ش.

61. مغنیه، محمد جواد؛ تفسیر الکاشف؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1424 ق.

62. نحاس، ابوجعفر احمد بن محمد؛ اعراب القرآن؛ منشورات محمدعلی بیضون، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421 ق.

63. نعمانى، محمد بن ابراهیم؛ الغیبة للنعمانی؛ تهران: نشر صدوق، 1397 ق.

64. نیشابوری، نظام‌الدین حسن بن محمد؛ تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1416 ق.

65. نهج البلاغة، بر اساس نسخه صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت، 1414 ق.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 670
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 561