مروری بر هشت پرده داستان حضرت لوط (ع): تکرار یا تکمیل؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه عربی دانشگاه رازی کرمانشاه

2 دکترای زبان و ادبیات عرب دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه پیام نور

3 نویسنده مسئول

چکیده

تکرار و واگویی برخی از مضامین قرآنی و همچنین کیفیّت قرار گرفتن آیات ضمن سور، قضاوت­های متفاوتی به دنبال داشته است. برخی تکرار را همانند سخنرانی­های شخص پیامبر (ص)، طبیعی دانسته‌اند و برخی دیگر به تفسیر و توجیه موارد اختلافی روی‌آورده‌اند. از منظر قائلان به این دو فرض، نیازی به توجیه نزول تکراری آیات نیست، زیرا تکرار فی‌ نفسه، منعی ندارد. در مقابل، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد که مضامین به ظاهر تکراری را مستقل و مکمّل یکدیگر دانسته و به شناسایی اهداف و نکات جدید دوباره‌گویی‌ها و چندباره‌گویی‌ها پرداخته‌اند.
در این پژوهش، در راستای شناخت یک نگرش درست که تأثیر سازنده­ای در تفسیر آیات مشابه می­تواند داشته باشد، قسمت­های هشت­گانه داستان حضرت لوط(ع) از سوره­های مختلف گردآوری و با یکدیگر مقایسه شده‌اند تا به این اشکال پاسخ داده شود که حوادث مشترک این داستان قرآنی، از نوع تکرار نیست؛ بلکه هر بخش، بیان‌کننده قسمت­های مختلفی از یک واقعه حقیقی و تاریخی است که در محدودة زمانی و مکانی مشخصّی اتّفاق افتاده و در هر سوره­ای با توجّه به ساختار و کیفیّت تأثیر آن بر مخاطبان، بخشی از آن ذکر شده که با در کنار هم قرار گرفتن آنها، داستان تکمیل می­گردد. هدف این مقاله، زدودن ابهام در این زمینه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Review of Eight Scenes of Prophet Lūṭ's Story (Pbuh): Repetition or Completion?

نویسندگان [English]

  • Yahya Maroof 1
  • Nabiullah Pakmanesh 2 3
1 Professor in Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah.
2 assistant professor in Payam Noor Zanjan University.
3 assistant professor in Payam Noor Zanjan University.
چکیده [English]

Repetition of some of Quranic themes as well as the quality of the verses' location in each chapter (Sura) has made different judgments. Some have considered the repetition similar to the Holy Prophet's words and some others have attempted to interpret and justify conflicting cases. In the view of supporter of these two assumptions, it’s not necessary to justify the repetitive revelation of verses, because the repetition itself is not prohibited. In contrast, there is another viewpoint which has seen the apparently repetitive themes as independent and complementary to each other and has tried to identify their new goals and points of repetition
Therefore, in this essay in the sake of a right attitude which can has a significant effect on the interpretation of similar verses, eight scenes of prophet Lūṭ's story have been collected from different chapters and compared with each other so as to answer to this question that the similar events of this Quranic story are not repetition, but each section is about to the different parts of the same real and historical event that has occurred in a specific place and time limit and in each chapter according to the structure and quality of its effect on the addressees, some of them have been mentioned so that by being  listed together , the story gets completed. The goal of this essay is eliminating the ambiguities in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • the story of Lūṭ
  • repetition
  • Quranic stories
- قرآن کریم؛ ترجمه: حسین انصاریان، قم: انتشارات اسوه، 1383 ش.
1. ابن تیمیة، أبو العباس أحمد؛ مجموع الفتاوی؛ به کوشش عبدالرحمن بن محمّد، مدینة: مجمع الملک فهد، 1416 ق.
2. ابن منظور، محمّد بن مکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: دار صادر، 1414 ق.
3. أبو جعفر، أحمد بن إبراهیم؛ ملاک التأویل القاطع بذوی الإلحاد؛ بیروت: دار الکتب العلمیة.
4. انیس، ابراهیم و دیگران؛ المعجم الوسیط؛ چ4، تهران: مکتب نشر الثقافة الإسلامیة، 1412 ق.
5. بقاعی، برهان الدین؛ نظم الدرر فی تناسب الایات والسور؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415 ق.
6. خلف الله، محمّد احمد؛ الفن القصصی فی القرآن؛ به کوشش خلیل عبدالکریم، قاهره: الانتشار العربی، 1999 م.
7. رازی، فخر الدین؛ تفسیر الکبیر؛ بیروت: دار الکتب العلمیة،2000 م.
8. رشید رضا؛ تفسیر المنار؛ قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1990 م.
9. زبیدی، مرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بی­جا: دار الهدایة، 1957 م.
10. زرکشی، محمّد؛ البرهان فی علوم القرآن؛ به کوشش محمد أبوالفضل إبراهیم، قاهره: دار إحیاءالکتب العربیة، 1957م.
11. سباعی، مریم؛ «القصة فی القرآن»؛ رسالة لنیل درجة الدکتوراة، جامعة أم­القری: کلیة الشریعة، 1404 ق.
12. سید قطب؛ التصویر الفنی فی القرآن؛ چ17، بی­جا: دار الشروق، 2002 م.
13. سیوطی، جلال‌الدین؛ الإتقان فی علوم القرآن؛ به کوشش محمّد أبوالفضل إبراهیم، قاهره: الهیئة المصریة، 1394 ق.
14. طباطبایى، سیّد محمّدحسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
15. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ چ3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.
16. طیّب، سیّد عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چ2، تهران: انتشارات اسلام، 1378 ش.
17. کرمانی، محمود بن حمزة؛ أسرار التکرار فی القرآن؛ به کوشش عبدالقادر أحمد عطا، بی­جا: دار الفضیلة، بی­تا.
18. نورسی، بدیع الزمان سعید؛ المعجزات القرآنیة؛ ترجمه: احسان قاسم الصالحی، عراق: بی­­نا،1410 ق/1990م.