معناشناسی امنیت فردی در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)

2 دکترای علوم قرآن و حدیث از دانشگاه اصفهان و مدرس دانشگاه

3 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

امنیّت یکی از موضوع­ های قابل توجّه در قرآن است. این موضوع در مقاله پیش­رو، با روش معناشناسی واژگانی، بررسی و میدان معنایی واژگان مرتبط با امنیّت فردی با توجّه به سیاق آیات و روابط هم­نشینی و جانشینی کلمات در آیه­ها، ترسیم شده است. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که حوزة­ مفهوم امنیّت فردی در قرآن چیست و معناشناسی چگونه به تبیین مفهوم امنیّت کمک می­کند؟
با نگاهی به روابط درون‌متنی آیات مرتبط با امنیّت فردی و توجّه به میدان معنایی آن، روشن می­شود که امنیّت فردی در دنیا و آخرت در گرو ایمان حقیقی به خدا ومعرفت نسبت به اوست وآدمی بایددرراستای ایمان، در گسترش امنیت درناحیة فردی واجتماعی آن کوشا باشد. به عنوان نمونه، هم­نشینی عبارت­های ﴿وَ قَدْ هَدانِ‏﴾، ﴿و لا أَخافُ ما تُشْرِکُونَ بِهِو ﴿الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبِسُوا إیمانَهُمْ بِظُلْمٍبا امنیّت و عبارت ﴿أُولئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُوندر سیاق کلمات آیات80-82 سورة مبارکۀ انعام، نشان می­دهد امنیّت در دنیا و آخرت از نگاه حضرت ابراهیم (ع) و مؤمنان، از طریق ایمان به خدای یگانه، دوری از هرگونه ظلم وشرک خفی و جلی حاصل می­شود و آنها امنیّت را این گونه در زندگی خود گسترش دادند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semantics of personal security in Quran

نویسندگان [English]

  • Azam Parcham 1
  • Somayyeh Emadi 2
  • Laleh Zar Hatami 3
1 associate professor at Isfahan University, Iran.
2 PhD of Quran and Hadith Studies of Isfahan University, Iran.
3 M.A student of Quran and Hadith Studies of Isfahan University, Iran.
چکیده [English]

 
 
Security is one of the considerable subjects in Holy Quran. In this research we have studied the subject by the method of lexical semantics and tried to depict the area of the meaning of the words related to the personal security considering the content of the verses and the coherence and replacement relation of the words of the verses. The paper is to show the area of the concept of the word "personal security" in Quran and to show how semantics can may help for explanation of this concept.
Considering inter-relations between the verses related with the notion of personal security shows that personal security in this world and the other world has been tied to real faith in God and the knowledge of Him and human beings accordingly must expand the realm of security in both personal and social domains. For this kind of conclusion we can find examples as companionship of the phrases as (when He hath guided me), (I fear not at all that which ye set beside Him) and so on, along with the word security and the phrase of (those who believe and obscure not their belief by wrong doing, theirs is safety; and they are rightly guided) in Anaam chapter of the Quran, this shows that security in this world and the other world in the view of prophet Abraham and his believers comes with the faith in God and avoidance from all the kinds of oppression and heresy. Indeed they formed the security in their life by this way.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • semantic
  • replacement
  • companionship
  • Security
ـ‌ قرآن کریم؛ ترجمه، محمد مهدی فولادوند، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1377 ش.
1. آشوری، داریوش؛ دانشنامه سیاسی؛ تهران: سهرودی مروارید، 1366 ش.
2. ابن عربی، محی الدین محمّد؛ تفسیر ابن عربی؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1422 ق.
3. ابن منظور؛ لسان العرب؛ بیروت: دار الفکر، 1414 ق .
4. امین، سیّد نصرت؛ مخزن العرفان؛ تهران: نهضت زنان مسلمان، 1361 ش.
5. ایزوتسو، توشیهیکو؛ ساختمان معنایی مفاهیم اخلاقی در قرآن؛ ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: قلم، 1360 ش.
6. ـــــــ؛ خدا و انسان در قرآن؛ ترجمه: احمد آرام، تهران: نشر قلم، 1361 ش.
7. بارت، رولان؛ عناصر نشانه شناسی؛ ترجمه: مجید محمدی، تهران: انتشارات بین المللی هدی، 1370 ش.
8. پالمر، فرانک؛ نگاهی تازه به معناشناسی؛ ترجمه: کورش صفوی، تهران: نشر مرکز، 1366 ش.
9. حسینی شاه­عبدالعظیمی، حسین بن احمد؛ تفسیر اثناعشری؛ تهران: انتشارات میقات، 1363 ش.
10. رازی، فخرالدین محمّد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420 ق.
11. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ قرآن؛ دمشق: دار ­الشامیة، 1412 ق.
12. سلوی، محمد العوا؛ بررسی زبان­شناختی وجوه و نظایر در قرآن؛ ترجمه: حسین سیدی، مشهد: به‌نشر، 1382 ش.
13. شبّر، سید عبدالله؛ تفسیر القرآن الکریم (شبّر)؛ بیروت: دارالبلاغة للطباعة و النشر، 1412 ق.
14. شرقاوی، حسن محمد؛ گامی فراسوی روانشناسی اسلامی؛ ترجمه: سید محمد باقر حجتی، چ 4، بی­جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1368 ش.
15. شریف لاهیجی، محمّد بن علی؛ تفسیر؛ تحقیق: میر جلال‌الدین ارموی، تهران: دفتر نشر داد، 1373 ش.
16. صفوی، کورش؛ درآمدی برمعناشناسی؛ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1379 ش.
17. طباطبائی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی‏، 1417 ق.
18. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان؛ بیروت: دار المعرفة، 1408 ق.
19. طیّب، سیّد عبد الحسین؛ اطیب البیان فی تفسیر القرآن؛ چ 2، تهران: انتشارات اسلام، 1378 ش.
20. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ قم: انتشارات هجرت، 1410 ق.
21. قرائتی، محسن؛ تفسیر نور؛ تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383 ش.
22. قشیری، عبدالکریم؛ لطایف الاشارات؛ تحقیق: ابراهیم بسیونی، مصر: الهیئة المصریّة العامّة للکتب، بی‌تا.
23. گنابادی، سلطان محمد؛ بیان ­السعاده فی مقامات العبادة؛ چ2، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات، 1408 ق.
24. مختار عمر، احمد؛ معناشناسی؛ ترجمه: سیّد حسین سیّدی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، 1385 ش.
25. مصطفوی، حسن؛ التّحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360 ش.
26. مکارم شیرازی، ناصر؛ الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل؛ قم: مدرسه امام علی بن ابی­طالب، 1421 ق.
27. میبدی، رشیدالدین؛ کشف الاسرار و عدّة الابرار؛ تحقیق: علی‌اصغر حکمت، تهران: امیر کبیر، 1371 ش.
28. نجاتی، محمّدعثمان؛ قرآن و روانشناسی؛ ترجمه: عباس‌عرب، مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس، 1367 ش.
29. نسفی، نجم الدین محمّد؛ تفسیر نسفی؛ تحقیق: دکتر عزیز الله جوینی، تهران: انتشارات سروش، 1367 ش.
30. واعظ زاده خراسانی، محمّد؛ المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته؛ مشهد: آستان قدس، 1379 ش.