مفهوم شناسی واژه «رشد» از منظر صحیفه سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. رایانامه: mahdidokht74@gmail.com

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. رایانامه: mahini@iauyazd.ac.ir

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران. رایانامه: shamerizi@iauyazd.ac.ir

4 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. رایانامه: mkzpn503@pnu.ac.ir

چکیده

هدف: از آن‌جا که رشد هدف متعالی حیات انسان است، دستیابی به الگوی اسلامی آن از اهداف خاص جوامع و علوم انسانی‌– اسلامی است. بررسی مفهوم واژه رشد  و مشتقات آن در نیایش‌های صحیفه سجادیه خود بخشی از رهیابی به الگوی اسلامی رشد و تعالی انسان است، ازاین‌رو، هدف این مقاله پی‌بردن به مؤلفه‌های معنای واژه رشد در این کتاب است.
روش پژوهش: در این تحقیق از روش توصیف، تجزیه و تحلیل معنایی واژه رشد و مشتقات آن، به کمک فیش­های تهیه شده از متن فرازهای دعایی و شروح آنها و نیز شیوه دستیابی به رابطه معناداری واژه­ها در فقره دعایی از طریق ملازم، مترادف و جانشینی در دستور زبان عربی استفاده شده است.
 یافته‌ها: در این پژوهش ارتباط معنایی واژه رشد و مشتقات آن به صورت زیر مشخص شده­است:
 الف- شاخص­های فردی شامل: 1- ارتباط انگیزه صحیح و قوی با واژه رشد 2- ارتباط پیروی از راهنما با واژه رشد 3- ارتباط تکیه بر قدرت الهی با واژه رشد 4- ارتباط گزینش طریقتِ  بَرحق با واژه رشد 5- ارتباط هدایت با واژه رشد که به تفصیل و به ارتباط موارد راهبری به راه حق و توکل به خدا و اعتراف به نادانی و اطاعت خداوند اشاره شده­است. 
ب- شاخص­های اجتماعی شامل: 1- ارتباط رهبران الهی با واژه رشد 2- ارتباط آگاه‌کردن جاهل به احکام  با واژه رشد.
نتیجه‌گیری: تحلیل و بررسی­ها نشان می­دهد که مفهوم واژه «رشد» و مشتقات آن با توجه به شبکه معنایی در ساختار نیایش­های امام سجاد(ع)، همان مفهوم واژه هدایت را تداعی می­کند و هم‌ارز  با آن است. چنین برداشتی به نظر می­رسد، بی­تأثیر از ملازم و جانشین­های آن در ساختار کلام امام(ع) نباشد و هدایت یکی از مصادیق رشد محسوب می­گردد. طبق ساختار دعایی صحیفه سجادیه، نیت صحیح و قوی، شرح قلب سلیم برای دریافت اهداف دین، راهنمایانِ کاردان، حرکت در جاده خیر و صلاح به تبعیت از هادیان الهی، هدایت و راهنمایی خداوند، پذیرش ولایت رهبران الهی، همه اجزاء یک طرح کلی خواهند بود که رشد و هدایت انسان را تأمین می­کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Conceptualization of the Word ‘Growth’ from the Perspective of Sahifa Sajjadiyah

نویسندگان [English]

  • Aghdas Mahdidokht 1
  • Shahrbanoo Mahini 2
  • Seyed hamid shamerizi 3
  • Mahmood Kamali Zarch 4
1 Ph.D. student in Quran and Hadith Sciences, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran. E-mail: mahdidokht74@gmail.com
2 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Yazd Branch, Islamic Azad University,Yazd, Iran. E-mail: mahini@iauyazd.ac.ir
3 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Yazd Branch, Islamic Azad University,Yazd, Iran. E-mail: shamerizi@iauyazd.ac.ir
4 Assistent Professor, Departement of psychology, Payam Noor University, Teheran, iran. E-mail: mkzpn503@pnu.ac.ir
چکیده [English]

Growth is the supreme goal of man in his worldly life. According to the sources of the holy religion of Islam, such a process is the basis of a desirable life Hereafter. In the prayers of Imam Sajjad (pbuh), growth is discussed in a wide range in all dimensions of human life. The method of data collection in this research is library work, and its scope is the famous Sahifa Sajjadiyah. The research purpose is to detect the semantic features of the growth concept in succession and homonymy, synonymy, and antonymy domains with respect to the context. Considering the purpose of this research, in the light of the teachings of the prayers in Sahifa Sajjadiyah, growth is a transformation and exaltation in the existential structure of man, especially his spirituality. It is conceptualized with the unparalleled lexical eloquence and elaboration of the infallible Imam (pbuh), as a divine gift and an enlightening, true and undisputable benefit leading to guidance. Based on the results of the research, it can be concluded that a mature human being is a person who has been guided through correct motivation, a sound heart, trust in God, obedience to Him, and reliance on divine power. Such a person bases his or her life on the path of truth, the leadership of divine guides, and the guidance of others.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sahifa Sajjadiyah
  • Growth
  • Guidance
  • Prayer
  • emantics
  • Conceptual analysis

مراجع

قرآن کریم (1386). مهدی الهی قمشه­ای (مترجم)، آرمان پارینه چاپ.
نهج­البلاغة. (1379). تدوین شریف رضی، محمد بن حسین (گردآورنده)، محمد دشتی (مترجم)، مشهور.
صحیفه­ سجادیة. (1385).  محمدمهدی رضایی (مترجم)، جمال.
انجم‌شعاع، علی. (1398). موانع پیشرفت معنوی از دیدگاه صحیفه سجادیه. دانش­ها و آموزه­های قرآن و حدیث، 2 (4)، پیاپی: 7، 117-144.
برزگر­نژاد، طیبه. (1397). رشد از منظر قرآن کریم. شاملو.
اچسون، جین. (1376). زبان­شناسی همگانی. حسین وثوقی (مترجم)، علوی.
اخوت، احمدرضا. (1393). فرآیندشناسی رشد. قرآن و اهل بیت نبوت(ع).
اخوت، احمدرضا. (1394). معناشناسی رشد. قرآن و اهل بیت نبوت(ع).
ارژنگ، علی­رضا. (1393). عوامل رشد و انحطاط انسان در صحیفه سجادیه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، حوزه علمیه خراسان.
ایزوتسو، توشی هیکو.(1393). خدا و انسان در قرآن. احمد آرام (مترجم)، شرکت سهامی انتشار.
جوادی آملی، عبدالله. (1401). تفسیر موضوعی قرآن کریم: هدایت در قرآن. علی عباسیان (محقق)، اسراء.
چندلر، دانیل. (1378). مبانی نشانه­شناسی. مهدی پارسا (مترجم)، سوره مهر.
حاج علی­اکبری، محمد­جواد. (1399). تمنای کمال. معارف.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن. دار العلم‌ـ الدار الشامیة.
سعید، جان آی. (2004). معناشناسی. جنگل.
سیف، سوسن،کدیور پروین،کرمی نوری رضا، حسین لطف­آبادی.  (1388). روان­شناسی رشد (1). سمت.
صابری، حسین. (1397-1401). بوستان سالکان در شرح صحیفه سرور ساجدان (ع). بنیاد پژوهش­های اسلامی.
صادقی، افلاطون. (1395). حوزه معنایی واژه عقل در قرآن. کتاب قیم، 6(1)، پیاپی: 14، 7-26.
صفوی، کورش. (1387). درآمدی بر معناشناسی. فرهنگ معاصر.
طباطبائی، محمد­حسین .(1364). تفسیر المیزان. محمدتقی مصباح ­یزدی (مترجم)، دار الکتب الاسلامیة.
طریحی، فخرالدین. (1985). مجمع ­البحرین. الهلال.
علم الهدی، جمیله. (1398). نظریه اسلامی رشد انسان. دانشگاه شهید بهشتی.
فائر، قاسم. (1398). نقش مشترک معنوی در ترجمه صحیح قرآن کریم. کتاب قیم، 9(1)، پیاپی: 20، 223-250.
فراهیدی، خلیل ­بن­ احمد. (1414). ترتیب کتاب العین. مؤسسة النشر الاسلامی.
قائمی­نیا، علیرضا. (1393). بیولوژی نص (نشانه­شناسی و تفسیر قرآن). علمی.
قرشی بنایی، علی‌اکبر. (1412). قاموس قرآن. دار الکتب الاسلامیة.
کروز، آلن و کرافت، ویلیام. (1398). زبان­شناسی شناختی. جهانشاه میرزابیگی (مترجم)، آگاه.
لاینز، جان. (1391). درآمدی بر معناشناسی زبان. کورش صفوی (مترجم)، علمی.
مازندرانی، ملا صالح .(1382). برگزیده اصول و روضه کافی. المکتبة الاسلامیة.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1396). بدرود بهار: شرح دعای وداع ماه رمضان از صحیفه سجادیه. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). صهبای حضور: شرح دعای چهل­ و ­چهارم صحیفه سجادیه. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مصطفوی تبریزی، حسن. (1417). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. مؤسسةالصادق للطباعة و النشر.
معینی نجف­آبادی، مریم. (1394). معناشناسی در رشد. پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1397). عرفان اسلامی: شرحی جامع بر صحیفه سجادیه.جلد دوم و سوم. امام علی­بن­ابی­طالب(ع).
مکارم شیرازی، ناصر. (1400). عرفان اسلامی: شرحی جامع بر صحیفه سجادیه. جلد چهارم. امام علی­بن­ابی­طالب(ع).
ممدوحی کرمانشاهی، حسن. (1390). شهود و شناخت: ترجمه و شرح صحیفه سجادیه. بوستان کتاب.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 27 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 19 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار