جایگاه و هویتِ «واماندگانِ اخروی» در آیات اصحاب اعراف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه قرآن و حدیث، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

چکیده

در آیات شریفه 46 الی 49 سوره اعراف، گزارشی ویژه از برخی حقایق و وقایعِ اخروی در ارتباط با چند طیف انسانی، مطرح شده است؛ تحقیق حاضر بر آن است که با روش توصیفی تحلیلی، به این مسئلۀ سه ‌بخشی پاسخ دهد که: آیا این آیات، از واماندگانِ اخروی نیز سخن گفته‌اند؟ و در صورت مثبت بودن جواب، اولاً با چه تعبیری به ایشان اشاره شده است؟ و ثانیاً ایشان چه هویتی دارند؟ حاصل تحقیق آنکه، واماندگانِ اخروی، در این آیات شریفه، حضوری شاخص دارند، اما بر خلاف نظر جمهور اهل سنت، عنوانِ «اصحاب اعراف» ناظر بر ایشان نیست، بلکه با تعبیر «اصحاب الجنه»‌ای که هنوز وارد بهشت نشده و طمع بهشت و خوف جهنم دارند، از ایشان یاد شده است (و «اصحاب اعراف» اشاره به صدر نشینانِ صاحب منصبِ اخروی دارد). این واماندگان، اولاً طیفی منتسب به جامعه اهل ایمان، ولی دارای ضعف در ایمان و عمل‌اند به‌نحوی‌که برآیندِ نهاییِ حسنات و سیئاتشان برابر است. ثانیاً از حیث اجتماعی، در زمرۀ طبقه مستضعف هستند که طعم ظلم و تحقیر مستکبرانِ کافر را چشیده‌اند. روایاتی از اهل بیت ع، در اشاره به حقایق مزبور، پیشتاز و به غایت ممتازند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The position and identity of the undecided human beings in the hereafter in the verses related to the Companions of A'raf

نویسنده [English]

  • ali rezaei kahnamoei
Assistant Professor of Quran and Hadith Department, Khoi Branch, Islamic Azad University, Khoi, Iran
چکیده [English]

In verses 46 to 49 of Surah Al-A'raf, there is a report on some of the facts of the Hereafter in relation to several human spectrums, including the Companions of A'raf; The present study intends to answer the three-part question With descriptive-analytical method: Are the undecided people in the Hereafter also among the spectrums mentioned in these verses? And if the answer is yes, firstly, how have the noble verses mentioned them, and secondly, what is their identity? It should be said that undecided people have a significant presence in these verses And the " Ashab al-Jannah" refer to them in verse 46 (who have not yet entered Paradise and are unaware of their final Paradise). But in terms of identity, firstly, they are attributed to the community of believers, but they are weak in faith and action, and the result of their virtues and evils is equal. Secondly, they are among the deprived and oppressed class who have tasted oppression and humiliation by the arrogant. In terms of comparison, it should be said that the teachings of the Ahl al-Bayt school are much more accurate in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wandering people in the Hereafter
  • Companions of A'
  • raf
  • feeble believers
  • Interpretive status of Ahl al-Bayt
  1. ـ قرآن کریم؛

    1. آلوسى، سید محمود؛ روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم‏؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1415ق.
    2. ابن عاشور، محمد بن طاهر؛ التحریر و التنویر؛ بیروت: مؤسسة التاریخ العربی،1420ق.
    3. ابن‏عطیه، عبدالحق بن غالب؛ ‏المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422ق ‏.
    4. ابن کثیر، اسماعیل؛ تفسیر القرآن العظیم؛ بیروت‏: دار الکتب العلمیة، 1419ق.
    5. ابن منظور، محمد؛ لسان العرب؛‏ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
    6. ابوحیان، محمد بن یوسف‏؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ بیروت‏: دار الفکر، 1420ق.
    7. بحرانى،سید هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ قم: موسسة البعثة، 1415ق.
    8. بیضاوى، عبدالله؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1418ق.
    9. ترمذی، محمد؛ سنن الترمذی؛ مصر: مکتبة مصطفى البابی، 1395ق.
    10. ثقفى، ابراهیم بن محمد؛ الغارات؛ تهران: انجمن آثار ملى، 1395ق.
    11. جوادی آملی، عبد الله؛ تسنیم؛ قم: إسراء، 1395ش.
    12. حاکم نیشابوری، محمد؛ المستدرک على الصحیحین؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1411ق.
    13. راغب اصفهانى، حسین؛ مفردات ألفاظ القرآن‏؛ دمشق: دار القلم، 1412ق.
    14. رشیدرضا، محمد؛ تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)؛ بیروت: دار المعرفة، 1414ق.
    15. زمخشرى، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
    16. سیوطى، جلال الدین؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ قم‏: کتابخانه آیة الله مرعشى، 1404ق‏.‏
    17. صفار، محمد بن حسن؛ ‏بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی‏، 1404ق.
    18. صفری، نعمت اللّه؛ «نقش موالی در تشیع»؛ پرسمان، شماره 23، 1383ش، صص 8-10.
    19. طباطبایى، محمد­حسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن‏؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
    20. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛‏ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
    21. ‏طبرى، محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن‏؛ به کوشش احمد محمد شاکر، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1420ق.
    22. طوسى، محمد بن حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی­تا‏.
    23. فتاحی زاده، فتحیه و آبادی، فاطمه؛ «کاربست زبان‌شناسی تاریخی و شناختی در تحلیل ساختار مفهومی «عرف» در قرآن»؛ مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شماره66، 1398ش، صص23-44.
    24. فخر رازى، محمد؛ مفاتیح الغیب‏؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420ق‏.
    25. قرطبى، محمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1364ش‏.
    26. کشى، محمد؛ إختیار معرفة الرجال‏؛ به کوشش محمد طوسى، مشهد: دانشگاه مشهد، 1409ق.
    27. کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
    28. لجنة من العلماء؛ التفسیر الوسیط للقرآن الکریم؛ مصر: الهیئة العامة لشئون المطابع الأمیریة، 1414ق.
    29. مجلسى، محمدباقر‏؛ بحار الأنوار؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.‏
    30. مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛‏ تهران‏، دار الکتب الإسلامیة، 1374ش.‏
    31. منتسب به امام عسکری: حسن بن علی(ع)؛ التفسیر؛ قم: مدرسة الإمام المهدی(عج)، ‏1409ق.
    32. منسوب به قمى، على بن ابراهیم؛ تفسیر القمی؛ قم: دارالکتاب، 1363ش.
    33. نحاس، احمد بن محمد؛ اعراب القرآن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421ق.