معیار پذیرش اخبار آحاد نزد شهیدثانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان

2 استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

شهیدثانی از جمله فقیهانی است که آراء او بسیار بر روی سیر تحولات تاریخ حدیث شیعه تاثیرگذار بوده است. اوج بالندگی علم درایه الحدیث در زمان وی و با نگارش کتابهای سه‌گانه ایشان است. او تنویع رباعی احادیث تکامل بخشید و بر دقت تعاریف این اصطلاحات چهارگانه افزود؛ و از طرف دیگر سخت‌گیری‌های بیشتری را نیز نسبت به پیشینیان خود در پذیرش روایات اعمال کرد، خصوصا اینکه نسبت به نظریه انجبار رویکردی نقادانه داشت و بسیاری از استنادات به شهرت عملی را شهرت فتوایی‌ای می‌دانست که بعد از شیخ طوسی به وجود آمده است. همچنین او اخبار موثق و حسن را نیز صرفا در صورت وجود مرجح مى‏پذیرفت و مراسیل را نیز مطلقا حجت نمی‌دانست، اگرچه مراسیل امثال ابن ابی عمیر را تخصصا از دایره مراسیل خارج می‌داند و آنان را ظاهرا مرسل و در واقع مسند می‌دانست. این سختگیری‌ها توسط فقهای پس از وی نیز ادامه پیدا کرد و بلکه مضاعف شد و اینگونه رویکرد شهیدثانی در پذیرش روایات زمینه ظهور جریان‌هایی انتقادی و در نتیجه پیدایش مکتب اخباری‌گری را فراهم کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Shahid Thani’s criterion for the acceptance of single-narrator hadiths

نویسندگان [English]

  • hamed mostafavifard 1
  • hasan zarnooshefarahani 2
1 Assistant professor, Department of Qur’anic sciences and Hadith, Vali-Asr University of Rafsanjan
2 Assistant professor, Shahid Rajaie University
چکیده [English]

Shahid Thani is one of the jurisprudents whole views have affected the trend of developments in the history of Shia hadiths. His time was the heyday of hadith science when he wrote his trilogy. He developed the quadruple set of hadiths and introduced more accurate definitions for them. Moreover, he was stricter on the acceptance of hadiths than his predecessors were. In this regard, he was especially critical of the hadith weakness compensation theory and considered many hadiths known as valid after Sheikh Tousy to be of jurisprudential validity rather than practice-based validity. He would also accept authentic and good-sounding hadiths only if there were options to choose from, but he deemed fake hadiths to be of absolutely no validity. Yet, in the case of the hadiths narrated by Ibn-e Abi Omeyr’s, he considered them seemingly faked but actually authentic. Such strictness was continued and even intensified by the jurisprudents after him. Shahid Thani’s method of accepting hadiths thus predisposed certain critical approaches that finally led to the Akhbari school of jurisprudence. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahid Thani
  • Single-narrator hadith
  • Science of hadiths
  • Quadruple set of hadiths
  • Hadith weakness compensation theory
  • Ibne Abi Omeyr’s weak hadiths
  1. ابن داود حلّی، حسن بن على؛ رجال ابن داود؛ تهران: دانشگاه تهران‏، 1383 ش.‏
  2. ابن فهد حلی، أحمد بن محمد؛ المقتصر من شرح المختصر؛ مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة، 1410 ق.
  3. _______________؛ المهذب البارع فی شرح المختصر النافع؛ قم: النشر الإسلامی، 1407 ق.
  4. استرآبادی، ملامحمدامین و سیدنورالدین عاملی؛ الفوائد المدنیة و الشواهد المکیة؛ قم: النشر الإسلامی، 1424ق.
  5. تبریزى، موسى بن جعفر؛ أوثق الوسائل فی شرح الرسائل؛ قم: کتابفروشى کتبى نجفى، 1369 ش.
  6. تنکابنی، محمد بن سلیمان؛ قصص العلماء؛ قم: حضور، 1380 ش.
  7. حب الله، حیدر؛ نظریة السنّة فی الفکر الامامی الشیعی؛ بیروت: الانتشار العربی، 2006 م.
  8. ربّانی، محمدحسن؛ فقه و فقهای امامیه در گذر زمان؛ تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، 1390 ش.
  9. سبحانی تبریزى، جعفر؛ أدوار الفقه الإمامی؛ قم: امام صادق (ع)، 1424 ق.
  10. شهید اول، محمد بن مکی عاملی؛ ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة؛ قم: آل البیت (ع)، 1419 ق.
  11. شهید ثانی، زین­الدین بن نورالدین عاملی؛ الرعایة فی علم الدرایة؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1408 ق.
  12. _______________؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ قم: مکتبة الداوری، 1410 ق.
  13. _______________؛ الفوائد الملیة لشرح الرسالة النفلیة؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1420 ق «الف».
  14. _______________؛ المقاصد العلیة فی شرح الرسالة الألفیة؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1420 ق «ب».
  15. _______________؛ حاشیة المختصر النافع؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1422 ق «الف».
  16. _______________؛ حاشیة شرائع الاسلام؛ قم: بوستان کتاب، 1422 ق «ب».
  17. _______________؛ رسائل الشهید الثانی؛ قم: بوستان کتاب، 1422 ق «ج».
  18. _______________؛ روض الجنان فی شرح ارشاد الأذهان؛ قم: بوستان کتاب، 1422 ق «د».
  19. _______________؛ فوائد القواعد؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1419ق.
  20. _______________؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413 ق.
  21. شیخ بهائی، محمد بن حسین عاملی؛ الحبل المتین؛ قم: مکتبة بصیرتی، بی­تا «الف».
  22. _______________؛ مشرق الشمسین و إکسیر السعادتین؛ قم: مکتبة بصیرتی، قم، بی­تا «ب».
  23. شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن؛ العدة فی أصول الفقه؛ قم: بی­نا، 1417 ق.
  24. صاحب مدارک، سیدمحمد بن علی موسوی عاملی؛ مدارک الأحکام فی شرح شرائع الاسلام؛ قم: آل البیت (ع)، 1410 ق.
  25. صاحب معالم، حسن بن زین­الدین عاملی؛ معالم الدین و ملاذ المجتهدین (المقدمة فی اصول الفقه)؛ قم: النشر الإسلامی، 1417 ق.
  26. _______________؛ معالم الدین و ملاذ المجتهدین (قسم الفقه)؛ قم: الفقه، 1418 ق.
  27. عاملی، حسین بن عبدالصمد؛ وصول الأخیار إلى أصول الأخبار؛ قم: مجمع الذخائر الإسلامیة، 1401 ق.
  28. فاضل مقداد، مقداد بن عبداللَّه سیوری حلی؛ التنقیح الرائع لمختصر الشرائع؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404 ق.
  29. فخرالمحققین، محمد بن حسن حلی؛ إیضاح الفوائد فی شرح إشکالات القواعد؛ قم: المطبعة العلمیة، 1387 ش.
  30. فضلی، عبدالهادی؛ اصول الحدیث؛ بیروت: ام القری، 1416 ق.
  31. کشی، ابوعمرو محمد بن عمر؛ رجال الکشی؛ مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1348 ش.
  32. علّامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر؛ منتهى المطلب فی تحقیق المذهب؛ مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1414 ق.
  33. _______________؛ خلاصة الأقوال؛ قم، نشر الفقاهة، 1417 ق.
  34. _______________؛ مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة؛ قم: النشر الإسلامی، 1413 ق.
  35. محقق اردبیلی، احمد بن محمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ قم: النشر الإسلامی، 1379ش.
  36. محقق حلّی، جعفر بن حسن؛ معارج الأصول؛ قم: آل البیت (ع)، 1403 ق.
  37. محقق کرکی، علی بن حسین؛ رسائل المحقق الکرکی؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1409 ق.
  38. _______________؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ قم: آل البیت (ع)، 1408 ق.
  39. مدرسی طباطبایی، سیدحسین؛ مقدمه‌اى بر فقه شیعه؛ ترجمه: محمد آصف فکرت، مشهد: بنیاد پژوهش­های إسلامی، 1386 ش.
  40. مکارم شیرازى، ناصر؛ دائرة المعارف فقه مقارن؛ قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، ١٤٢٧ ق.
  41. میرداماد، محمدباقر حسینی استرآبادی؛ الرواشح السماویة؛ قم: دار الحدیث، 1422 ق.
  42. هاشمی شاهرودى، سیدمحمود؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع)؛ قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، ١٤٢٦ ق.
  43. _______________؛ «مکتب فقهی اهل بیت (ع)»؛ فقه اهل بیت، شماره 32، صص 3-70، 1381 ش.