تحلیل داستان گاو بنی اسرائیل در سوره بقره بر اساس عنصر پیرنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان، ایران (نویسنده مسئول)

چکیده

قرآن کریم در جهت اهداف هدایتی و تربیتی خود از داستان و عناصر داستان استفاده کرده است. مطالعات جدید در حوزه نقد ادبی راه را برای تحلیل و واکاوی بهتر این داستان ها گشوده است. در طی ماجراهای داستان های قرآن، مخاطب در متن حوادث قرار می‌گیرد و جریان‌ها برای او عینیت پیدا می‏کند. داستان گاو بنی اسرائیل یکی از داستان‌های قرآن است که اهمیت هنری ویژه ای دارد. در این داستان، عناصر به گونه‌ای هنرمندانه، زیر چتر عنصری به نام پیرنگ با هم تلفیق می‌شود. پیرنگ این داستان از الگویی پیروی می‌کند که امروزه نیز در عرصه داستان‌پردازی مطرح است. این داستان به طرز نمایشی نقل می‌شود تا خواننده در جریان فراز و فرودهای قضیه کشته شدن یک فرد قرار گیرد و لحظات هیجان انگیز داستان را با شخصیت‌های داستان تجربه کند. این مقاله به استخراج پیرنگ اصلی داستان و تحلیل جلوه های هنری آن به کمک واکاوی عناصر داستان اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the plot in the story of the Israelites’ calf as narrated in the Qur’an

نویسندگان [English]

  • mohammad dehghan chenari 1
  • mohammadreza Sotoudehnia 2
1 PhD student in Quran and Hadith, University of Isfahan
2 Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Ahl al-Bayt Studies, University of Isfahan, Iran.(Responsible author)
چکیده [English]

The Holy Quran has used the story and elements of the story for its guidance and educational purposes. New studies in the field of literary criticism have paved the way for a better analysis of these stories. During the adventures of the stories of the Qur'an, the audience is placed in the context of the events and the currents become objective for him. The story of the Israelite cow is one of the stories of the Qur'an that has a special artistic significance. In this story, the elements are artistically combined under the umbrella of an element called a plot. The plot of this story follows a pattern that is still present in the field of storytelling today. The story is told in a dramatic way so that the reader is aware of the ups and downs of killing a person and experiences the exciting moments of the story with the characters of the story. This article is dedicated to extracting the main plot of the story and analyzing its artistic effects with the help of analyzing the elements of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plot
  • Israelites’ calf
  • Moses
  • Narration
  1. - قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، قم: اسوه، 1383ش.

    1. ابوالفتوح رازى، حسین بن على؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن‏؛ به کوشش: محمدمهدی ناصح، مشهد: آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهش­هاى اسلامى‏، 1408 ق‏.
    2. اپستاین، ایزیدور؛ یهودیت: بررسی تاریخی؛ ترجمه: بهزاد سالکی، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه، 1388 ش.
    3. بحرانى، هاشم بن سلیمان؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت، 1416 ق‏.
    4. برهانی، رضا؛ قصه­نویسی؛ تهران: انتشارات اشرفی، 1348 ش.
    5. بستانی، محمود؛ اسلام و هنر؛ مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، 1371 ش.
    6. ــــــــــــــــ؛ جلوه­های هنری داستان­های قرآن؛ مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، 1386 ش.
    7. بهشتی، الهه؛ عوامل داستان؛ تهران: انتشارات برگ، 1375 ش.
    8. بیضاوى، عبد الله بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ به کوشش: محمد عبد الرحمن المرعشلى، ‏ بیروت: دار احیاء التراث العربى‏، 1418 ق‏.
    9. پروینی، خلیل؛ تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان های قرآن؛ تهران: فرهنگ گستر، 1373 ش.
    10. التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن بن علی العسکری (ع)؛ قم: مدرسة الإمام المهدی (ع)، 1409 ق.
    11. حسینی شیرازی، سید محمد؛ تبیین القرآن؛ بیروت: دارالعلوم للتحقیق و الطباعة، 1423 ق.
    12. حنیف، محمد؛ راز و رمزهای داستان‌نویسی؛ تهران: مدرسه، 1379 ش.
    13. خلف الله، محمد احمد و خلیل عبدالکریم؛ الفن القصصی فی القرآن؛ لندن: الانتشارات العربی، 1999 م.
    14. دات فایر، داین؛ فن رمان­نویسی؛ تهران: انتشارات نگاه، 1388 ش.
    15. درخشنده، ابوالفضل؛ آموزش داستان‌نویسی پیشرفته؛ تهران: پردیس دانش، 1389 ش.
    16. روحی، ابوالفضل؛ بنی‌اسرائیل؛ دائرة المعارف قرآن کریم، به کوشش: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۳ ش.
    17. سید قطب؛ فى ظلال القرآن؛ بیروت: دار الشروق، 1425 ق.
    18. صادقى تهرانى، محمد؛ الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنة‏؛ قم: فرهنگ اسلامى‏، 1406 ق‏.
    19. طباطبایى، سیدمحمد حسین؛ ‏المیزان فى تفسیر القرآن‏؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1417 ق‏.
    20. طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1377 ش.
    21. ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­_______________؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ ‏ به کوشش: فضل الله یزدى طباطبایى، تهران: ناصر خسرو، 1372 ش‏.
    22. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن‏؛ بیروت: دار المعرفة‏، 1412 ق‏.
    23. طوسى، محمد بن حسن‏؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ به کوشش: احمد حبیب عاملى‏، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، بی‏تا.
    24. عروسى حویزى، عبد على بن جمعه؛ تفسیر نور الثقلین‏؛ به کوشش سیدهاشم رسولى محلاتى‏، قم: انتشارات اسماعیلیان‏، 1415 ق‏.
    25. فخر رازى، محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی‏، 1420 ق‏.
    26. فروردین، عزیزه؛ زیبایی شناسی هنری در داستان های قرآن؛ قم: مرکز پژوهش‌های صدا و سیما، 1383 ق.
    27. فضل الله، محمد حسین؛ گفت‌و گو و تفاهم در قرآن کریم: روشها، الگوها و دست آوردهای گفتگو؛ ترجمه حسین میردامادی، تهران: هرمس، 1389 ش.
    28. فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى؛ تفسیر الصافی؛ تهران: مکتبة الصدر، 1415 ق.
    29. قرائتى، محسن، تفسیر نور؛ تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن ، 1388 ه.ش.
    30. کتاب مقدس، ترجمۀ قدیم، تهران‌: اساطیر، 1379 ش.
    31. لارنس، پراین؛ تأملی دیگر در باب داستان؛ تهران: انتشارات سوره مهر، 1378 ش.
    32. محمودیان، محمدرفیع؛ نظریه رمان و ویژگی­های رمان فارسی؛ تهران: نشر فرزان روز، 1382 ش.
    33. مخملباف، محسن؛ یادداشت­هایی درباره قصه­نویسی و نمایشنامه نویسی؛ تهران: حوزه اندیشه و هنر اسلامی، 1360 ش.
    34. مستور، مصطفی؛ مبانی داستان کوتاه؛ تهران: نشر مرکز، 1394 ش.
    35. مغنیه، محمدجواد؛ التفسیر الکاشف؛ قم: دارالکتاب الاسلامی، 1424 ق.
    36. مفید، محمد بن محمد، الإختصاص؛قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید،، 1413 ق.
    37. مقاتل بن سلیمان؛ تفسیر مقاتل بن سلیمان؛ به کوشش عبدالله محمود شحاته، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 1423 ق‏.
    38. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1374 ش.
    39. مورگان فورستر، ادوارد؛ جنبه­های رمان؛ تهران: نگار، 1384 ش.
    40. میر، مستنصر و حری، ابوالفضل؛ «گفتگو در قرآن»؛ مجله زیباشناخت، شماره 9، صص318-303، 1382 ش.
    41. میرصادقی، جمال؛ ادبیاِت داستان؛ تهران: سخن، 1376 ش «الف».
    42. ـــــــــــــــــــ؛ عناصر داستان؛ تهران: سخن، 1376 ش «ب».
    43. یونسی، ابراهیم؛ هنر داستان­نویسی؛ تهران: انتشارات سهروردی، 1365 ش.