واکاوی ساختار «وَدَّ» و «لَو» در قرآن و بررسی چگونگی ترجمه آن در ترجمه های فارسی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شاهد/هیأت علمی

2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

یکی از خدمات مهمی که قرآن پژوهان از دیرباز و بهویژه، در دوره معاصر در آستانه قرآن ارائه کرده‌اند، سعی بر ترجمه‌ آیات قرآن جهت فهم همگانی است. به رغم همه این تلاش­ها، گاه به دلیل کمتوجّهی به قواعد ادبی، در ترجمه­ها لغزش‌هایی پدیدار گردیده است. از جمله، ترجمه ساختار «وَدَّ» و «لَو» -که در دوازده موضع قرآن به کار رفته­اند- است. بنابر ادله ادبی-قرآنی، «لو» در این ساختار، مصدریه بوده و با صله‌اش به تأویل مصدر رفته و مفعولٌ‌به برای فعل «وَدَّ» است و طبق قول بسیاری از لغت­نامه‌های معتبر عربی آنچه‌ که در ساختار فعل «وَدَّ» و «لَو» معنای تمنی می‌دهد فعل «وَدَّ» و نه «لَو» است. بررسی سیزده ترجمه مشهور قرآن، نشان داده که ترجمه‌ها غالبا یا برای «وَدَّ» معادل‌یابی ناصوابی داشته و با تعابیری چون: «دوست دارد» و «خوش دارد» به خطا رفته‌اند و یا در ترجمه «لو» با تعابیری چون: «ای کاش» و «کاش» و حرف ربطیِ «که»، لغزش داشته‌اند و یا همزمان در ترجمه هر دو واژه «وَدَّ» و «لَو» اشتباه کرده‌اند. در  ترجمه‌ این دوازده آیه؛ رضایی پنج بار ترجمه صحیح، مکارم چهار نوبت ترجمه صحیح، حداد عادل دو بار ترجمه صحیح، صفارزاده و قمشه‌ای نیز هر کدام یک نوبت، ترجمه صحیح ارائه کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rethinking the Structure of “wadda” and “law” in the Qur’an and How to Translate Them in Persian Translations of the Qur’an

نویسنده [English]

  • hosein mohagheghi 2
2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده [English]

One of the important services that Qur’anic scholars have provided for a long time, especially in the contemporary period, was the translation of the Qur’anic verses for public understanding. Despite all efforts, mistakes have sometimes appeared in translations due to lack of attention to literary rules. Among them is the translation of the structure of “wadda” and “law”, which are occurred 12 times in the Qur'an. Based on literary-Qur’anic rules, in this structure “law” is a masdar (simple verb), which has been changed to mafūl (object) for the verb “wadda”. According to many famous Arabic dictionaries, the desire (tamannā) in the combination of “wadda” and “law” refers to “wadda” and not “law”. The examination of thirteen famous translations of the Qur’an shows that they have often chosen either incorrect equivalents for “wadda”, with expressions such as “he/she loves” and “he/she wants”, or have mistakenly translated “law” with interpretations such as “wish” and “I wish”, or have presented a wrong translation of the combination structure. In the translation of these twelve verses; Rezaei has translated correctly five times, Makarem four times, Haddad Adel twice, Saffarzadeh and Ghomshei once.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an Translation
  • Translators’ Mistakes
  • Wadda
  • Law
  1. آیتى، عبد المحمد؛ ترجمه قرآن؛ تهران: انتشارات سروش، 1373 ش.
  2. ابن فارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغة‏؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ‏ 1404 ق.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1414 ق.
  4. ابن هشام، جمال الدین بن یوسف انصاری؛ مغنى اللبیب؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی، 1404 ق.
  5. ابن عقیل، عبد الله بن عقیل العقیلی؛ شرح ابن عقیل؛ مصر: المکتبة التجاریة الکبرى، 1384 ق.
  6. ابو حیان اندلسى، محمد بن یوسف؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ بیروت: دار الفکر، 1420 ق.
  7. أشمونى، احمد بن محمد؛ انصارى، زکریا بن محمد‏؛ منار الهدى فی بیان الوقف و الابتدا و معه المقصد لتلخیص ما فی المرشد؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1422 ق.
  8. الهى قمشه‏اى، مهدى؛ ترجمه قرآن؛ قم: انتشارات فاطمة الزهراء، 1380 ش.
  9. انصاریان، حسین؛ ترجمه قرآن؛ قم: انتشارات اسوه، 1383 ش.
  10. بدیع یعقوب، امیل؛ موسوعة النحو و الصرف و الاعراب؛ تهران: انتشارات استقلال، 1428 ق.
  11. بغوى، حسین بن مسعود؛ معالم التنزیل فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420 ق.
  12. بلاغى نجفى، محمدجواد؛ آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن؛ قم: بنیاد بعثت، 1420 ق.
  13. جاحظ، عمرو بن بحر؛ الحیوان؛ قاهره: شرکة مکتبة، 1384 ق.
  14. بیضاوى، عبدالله بن عمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1418 ق.
  15. جواهری، سید محمد حسن؛ روش شناسی ترجمه قرآن کریم؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393 ش.
  16. جوهری، اسماعیل بن حماد؛ الصحاح؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1407 ق.
  17. حداد عادل، غلامعلی؛ ترجمه قرآن کریم؛ مشهد: به­نشر، 1390 ش.
  18. خرمشاهی، بهاءالدین؛ ترجمه قرآن؛ تهران: دوستان، 1392 ش.
  19. درویش، محیى الدین؛ اعراب القرآن و بیانه؛ سوریه: دارالارشاد، 1415 ق.
  20. راغب اصفهانی، حسین؛ المفردات فی غریب القرآن؛ بیروت: دارالعلم­ ـ الدار الشامیة، 1412 ق.
  21. رضایى اصفهانى، محمد على و همکاران؛ ترجمه قرآن؛ قم: موسسه تحقیقاتى فرهنگى دار الذکر، 1383 ش.
  22. أسترابادی، محمد بن حسن؛ شرح الرضی على الکافیة؛ تهران: مؤسسة الصادق (ع)، 1395 ق.
  23. زمخشری، جاراللّه محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ لبنان: دار المعرفة، 1417 ق.
  24. سیبویه، عمرو بن عثمان بن قنبر؛ الکتاب؛ قاهره: مکتبة الخانجی، 1375 ق.
  25. شاطبی، ابواسحاق ابراهیم؛ الموافقات؛ عربستان: دار ابن عفان، 1417 ق.
  26. صافى، محمود بن عبد الرحیم؛ الجدول فى اعراب القرآن؛ دمشق: دار الرشید، 1418 ق.
  27. صفارزاده، طاهره؛ ترجمه قرآن؛ تهران: موسسه فرهنگى جهان رایانه کوثر، 1380 ش.
  28. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.
  29. طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
  30. طریحی، فخر الدین بن محمد؛ مجمع البحرین؛ تهران: مرتضوی، 1375 ش.
  31. عکبرى، عبدالله بن حسین؛ التبیان فى اعراب القرآن؛ عمان: بیت الافکار الدولیة، بی­تا.
  32. فارسى، جلال الدین؛ ترجمه قرآن؛ تهران: انجام کتاب، 1369 ش.
  33. فولادوند، محمد مهدى؛ ترجمه قرآن؛ تهران: دار القرآن الکریم، 1415 ق.
  34. فیومی، احمد بن محمد؛ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر؛ قم: موسسه دار الهجرة، 1414 ق.
  35. مجتبوى، سید جلال الدین؛ ترجمه قرآن؛ تهران: انتشارات حکمت، 1371 ش.
  36. مشکینى، على؛ ترجمه قرآن؛ قم: الهادى، 1381 ش.
  37. معرفت، محمدهادی؛ التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب؛ مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی(ع)، 1425 ق.
  38. ــــــــــــــــــــــ؛ التمهید فی علوم القرآن؛ بیروت: دار التعارف للمطبوعات، 1432 ق.
  39. مکارم شیرازى، ناصر؛ ترجمه قرآن، قم: دار القرآن الکریم، 1373 ش.
  40. موسوى همدانى، سیدمحمد باقر؛ ترجمه تفسیر المیزان؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم، 1374 ش.