نقش مشترک معنوی در ترجمه صحیح قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه تهران

چکیده

تدقیق در معانی واژگان، نقش مهمی در فهم قرآن کریم دارد. یکی از انواع روابط حاکم بر واژگان، مشترک معنوی است. عدم شناخت دقیق مشترک معنوی منجر به خلط آن با مشترک لفظی شده که این امر منجر به فهم نادرست قرآن شده است. توجه به این مهم در فهم مراد خداوند بسیار مفید و مؤثر است، درحالی‌که نادیده گرفتن آن به هنگام پژوهش در واژگان، مفسر را به مجاز، استعاره و مواردی از این قبیل سوق می‌دهد؛ ازاین‌رو لغزش‌های فراوانی در معنا و مصداق مشترک معنوی در کتاب‌های وجوه و نظائر، ترجمه‌ها و تفاسیر رخ داده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی درصدد بیان چیستی اشتراک معنوی، تأثیر آن در فهم قرآن، شیوه ترجمه و لغزش‌های مترجمان بوده و به نتایج زیر رسیده است: مشترک معنوی، لفظی است که دارای یک معنا با مصادیق متعدد است که در هر جا از قرآن، یکی از مصادیق آن مراد است. ترجمه لغوی لفظ مشترک معنوی به‌جای تعیین مصداق، ذکر مصداق نادرست، عدم تعیین مصداق و ذکر مصداق به‌عنوان معنای اصلی، مهم‌ترین لغزش‌های ترجمه در ارتباط با این واژگان است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of the Semantic Common in the Correct Translation of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • ghasem faeez 1
  • maryam ghohari 2
1 استاد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران
2 دانشجوی دکتری دانشکده الهیات دانشگاه تهران
چکیده [English]

The meaning of the words of the Qur'an plays an important role in understanding the Qur'an, and the semantic commonality is a kind of relationship governing the words of the Qur'an.

The lack of a precise understanding of the semantic commonality has led to its confusion with the literal commonality, which has led to a misunderstanding of the Qur'an. Paying attention to this is very useful and effective in understanding God's purpose, while ignoring it when researching the vocabulary leads the commentator to misunderstand, metaphor, and the like; so there are many slips in the meaning and semantic common of the word in Similar books, translations and interpretations books which related to Quran.
This paper, with a descriptive-analytical approach, seeks to express what semantic commonality is, its impact on the understanding of the Qur'an, the translation method, and translators' slips, and has achieved the following results:

The semantic commonality is a word that has a meaning with multiple instances, one of these meaning is meant anywhere in the Qur'an.
  The most important translation slips associated with these terms can be the literal translation of the semantic common sense rather than defining the word, expressing the incorrect instances, not identifying the instances, and expressing the instance as the original meaning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran؛ semantic commonality؛ example؛ Quran vocabulary
  • Quran translation
        -‌ قرآن کریم
1. ابن درید، محمد بن حسن؛ ترتیب جمهرة اللغة؛ مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، 1426 ق.
2. ابن فارس، احمد بن فارس؛ ال‍صاحبی فی فقه اللغة و سنن العرب فی کلامها؛ قاهره: المکتبة السلفیة، 1328 ق.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 1414 ق.
4. امین، نصرت بیگم؛ مخزن العرفان در علوم قرآن؛ بی‌جا: بی­نا، بی‌تا.
5. انصاریان، حسین؛ ترجمه قرآن؛ قم: اسوه، 1383 ش.
6. بابایی، علی‌اکبر و همکاران؛ روش‌شناسی تفسیر قرآن؛ تهران: سمت، 1387 ش.
7. پالمر، فرانک؛ نگاهی تازه به معناشناسی؛ ترجمه: کوروش صفوی، تهران: نشر مرکز، 1366 ش.
8. تهانوی، محمدعلی؛ کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم‌؛ بیروت: مکتبة لبنان ناشرون، 1996 م.
9. جوادی آملی، عبدالله؛ آرشیو دروس تفسیر؛ سایت بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، http://www.portal.esra.ir.
10. جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم؛ قم: اسراء، 1382-1393 ش.
11. جواهری، سید محمدحسن؛ روش‌شناسی ترجمه قرآن کریم؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1395 ش.
12. جوهری، اسماعیل بن حماد؛ الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1410 ق.
13. حسن، عباس؛ النحو الوافی؛ قم: دارالمحبین للطباعة والنشر، 1428 ق.
14. حسینی همدانی، محمد؛ انوار درخشان در تفسیر قرآن؛ تهران: لطفی، 1404 ق.
15. حویزی، عبدعلی بن جمعه؛ تفسیر نورالثقلین؛ قم: اسماعیلیان، 1415 ق.
16. حیدری، علی‌نقی؛ اصول الاستنباط فی اصول الفقه و تاریخه باسلوب جدید؛ ترجمه: عباس زراعت و حمید مسجد سرایی، قم: پیام نوآور، 1391 ش.
17. خرمشاهی، بهاءالدین؛ ترجمه قرآن؛ تهران: ناهید، 1387 ش.
18. درویش، محی الدین؛ اعراب القرآن الکریم و بیانه؛ سوریه: الارشاد، 1415 ق.
19. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ بیروت: الدار الشامیة، 1412 ق.
20. رجبی، محمود؛ روش تفسیر قرآن؛ قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1383 ش.
21. زمخشری، محمد بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الاقاویل فی وجوه التاویل.؛ بیروت: دار الکتاب العربی، 1407 ق.
22. ستوده‌نیا، محمدرضا و قاسم‌نژاد، زهرا؛ «نقش سیاق در اختیار وجوه قرائات»؛ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال10، ش2، 1392 ش.
23. ستوده­‌نیا، محمدرضا؛ «مفهوم امانت الهی در آیه امانت با استناد به دلایل علامه طباطبایی»؛ پژوهش‌نامه معارف قرآنی، سال6، ش20، 1394 ش.
24. شاملی، نصرالله؛ «نظرگاه ملاصدرا در به‌کارگیری اسلوب اشتراک معنوی در تفسیر واژگان کلیدی قرآن کریم»؛ تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال3، ش1، 1385 ش.
25. صادق نوبری، عبدالمجید؛ ترجمه قرآن؛ تهران: اقبال، 1396 ق.
26. صافی، محمود؛ الجدول فی إعراب القرآن و صرفه و بیانه مع فوائد نحویة هامة؛ دمشق: دار الرشید صدر، 1418 ق.
27. طاهری قزوینی، علی‌اکبر؛ ترجمه قرآن؛ تهران: قلم، 1380 ش.
28. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1390 ق.‏
29. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372 ش.
30. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ العین؛ قم: مؤسسه دار النشر، 1414 ق.
31. فضل الله، محمدحسین؛ تفسیر من وحی القرآن؛ بیروت: دار الملاک، 1419 ق.
32. فولادوند، محمدمهدی؛ ترجمه قرآن؛ تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1418 ق.‏
33. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب؛ بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز؛ قاهره: وزارة الاوقاف، المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، 1416 ق.
34. قرشی بنابی، علی‌اکبر؛ قاموس قرآن؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1371 ش.
35. قلی‌زاده، حیدر؛ مشکلات ساختاری ترجمه قرآن‌ کریم؛ تبریز: مؤسسه تحقیقاتی علوم انسانی- اسلامی دانشگاه تبریز، 1380ش.
36. کاویان‌پور، احمد؛ ترجمه قرآن؛ تهران: اقبال، 1372 ش.
37. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1407 ق.
38. مجتبوی، سید جلال الدین؛ ترجمه قرآن؛ تهران: حکمت، 1371 ش.
39. مشکینی اردبیلی، علی؛ ترجمه قرآن؛ قم: الهادی، 1381 ش.
40. مصباح‌زاده، عباس؛ ترجمه قرآن؛ تهران: بدرقه جاویدان، 1380 ش.
41. مصباح یزدی، محمدتقی؛ آموزش فلسفه؛ تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1364 ش.
42. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368 ش.
43. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ تهران: صدرا، 1393 ش.
44. معزی، محمدکاظم؛ ترجمه قرآن؛ قم: اسوه، 1372 ش.
45. معینی کوهی، فخری و حجت، هادی؛ «اشتراک لفظی در قرآن کریم و تأثیر آن بر اهم ترجمه‌های معاصر فارسی قرآن»؛ کتاب و سنت، ش3، 1393 ش.
46. مکارم شیرازی، ناصر؛ ترجمه قرآن؛ قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی‏، 1373 ش.
47. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1374 ش.
48. منجد، محمد نور الدین؛ الاشتراک اللفظی فی القرآن الکریم؛ دمشق: دار الفکر، 1419 ق.
49. موسوی گرمارودی، علی؛ ترجمه قرآن؛ تهران: قدیانی، 1384 ش.