تحلیلی زبان‏شناختی- بین ‏الادیانی از انگاره نَذْر در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی دکتری علوم‌ قرآن وحدیث دانشگاه امام صادق(ع)

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

«نذر» از جمله انگاره‏های دینی در قرآن کریم است که مطالعه پیرامون ماهیت و احکام مربوط به آن، همواره مورد توجه عالمان مسلمان قرار داشته است. فاصله‏های تاریخی- گفتمانی موجب شده است، لغویان و مفسران معنای انگاره قرآنی «نذر» را به معنای ساخت‏یافته‏ آن در دانش فقه نزدیک دانند. پژوهش حاضر می‏کوشد برای بازکاوی ماهیت «نذر» در بافت نزول قرآن کریم، از داده‏های زبان‏شناسی تاریخی و مطالعات بین‏الادیانی بهره گیرد. پی‌جویی واژه عربی «نذر» در زبان‏های خویشاوند و بررسی این آیین در دیگر ادیان سامی نشان می‏دهد که برخلاف تصور رایج میان عالمان مسلمان، «نذر» در عصر نزول قرآن کریم بر دو گونه متفاوت از مناسک دینی اطلاق می‏شده است. بخشی از کاربردهای «نذر» در آیات قرآنی در ارتباط با معنای «عهد کردن» و ناظر به مطلق پیمان‏های نذرکننده با خدا، و بخش دیگر در ارتباط با معنای «وقف شدن (برای انجام کاری)» و ناظر به مناسکی خاص همراه با دوره موقت یا دائمی از امساک بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Linguistic and Inter-Religious Analysis of the(Vow) Victim's Idea in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • ahmad pakatchi 1
  • Muhammad Hussain Shirzad 2
  • Muhammad Hassan Shirzad 3
1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)
2 Ph. D. Student of Quran and Hadith Studies, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
3 Ph. D. Student of Quran and Hadith Studies, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
چکیده [English]

"Vow"(Nazr) is one of the religious ideas in the Holy Quran which has always been studied by Muslim scholars about its nature and its rulings. Historical-discourse gaps have led linguists and Qur'anic commentators to understand the meaning of the Qur'anic notion of 'vow' in the sense of its being constructed in the jurisprudence
 The present study seeks to utilize historical linguistic data and inter-religious studies to re-examine the nature of the "vow" in the context of the Holy Quran.
 Searching for the Arabic word "vow" in related languages ​​and examining this practice and ritual in other Semitic religions shows that, contrary to popular belief among Muslim scholars, "vow" in the era of the Holy Qur'an was applied to two different types of religious rites.
 Part of the uses of "vow" in the Qur'anic verses relate to the meaning of "vow" and "vow “or covenanting with God, and the other part refer to the meaning of "to dedicate (to do)" and to ceremonies Specifics have been associated with a temporary or permanent period of absenteeism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nazr
  • Religious Rituals
  • Hajj
  • History of Paradigm
  • Etymology
  • Quran Interpretation
 - ‌ قرآن کریم؛ ترجمه عبدالمحمد آیتی، چاپ: چهارم‏، تهران: انتشارات سروش، 1374 ش‏.        
1. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد؛ تفسیر القرآن العظیم؛ به کوشش: اسعد محمد الطیب، عربستان: مکتبة نزار مصطفی الباز، 1419 ق.
2. ابن ابی شیبه، عبدالله بن محمد؛ المصنّف؛ به کوشش: کمال یوسف الحوت، ریاض: مکتبة الرشد، 1409 ق.
3. ابن اثیر، مبارک بن محمد؛ جامع الاصول فی أحادیث الرسول؛ به کوشش: عبدالسلام محمد عمر علوش، بیروت: دار الفکر، 1417 ق.
4. ابن بابویه، محمد بن علی؛ الخصال؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1362 ش.
5. ــــــــ؛ معانی الاخبار؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403 ق.
6. ــــــــ؛ من لا یحضره الفقیه؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
7. ابن شهرآشوب؛ محمد بن علی؛ مناقب آل أبی طالب (ع)؛ نجف اشرف: المکتبة الحیدریة، 1376 ش.
8. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر؛ تفسیر القرآن العظیم؛ به کوشش: محمد حسین شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419 ق.
9. ابن کلبی، هشام بن محمد؛ کتاب الاصنام؛ به کوشش: احمد زکی پاشا، قاهره: دار الکتب المصریة، 2000 م.
10. ابن ماجه، محمد بن یزید؛ السنن؛ به کوشش: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت: دار الفکر، 1952 م.
11. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 1414 ق.
12. ابن هشام، عبدالملک بن هشام؛ السیرة النبویة؛ به کوشش: طه عبدالرؤوف سعد، بیروت: دار الجیل، 1411ق.
13. ابو داوود، سلیمان بن اشعث؛ السنن؛ به کوشش: محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره: دار إحیاء السنة النبویة، 1369 ق.
14. ابو نعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله؛ حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء؛ بیروت: دار الکتاب العربی، 1405ق.
15. ازرقی، محمد بن عبدالله؛ أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار؛ به کوشش: رشدی الصالح ملحس، بیروت: دار الأندلس، 1403 ق.
16. آلوسی، محمود شکری؛ بلوغ الارب فی معرفة أحوال العرب؛ به کوشش: محمد بهجة الأثری، قاهره: دار الکتاب المصری، 1314 ق.
17. بخاری، محمد بن اسماعیل؛ الجامع الصحیح؛ به کوشش: مصطفی دیب البغاء، بیروت: دار ابن کثیر، 1407ق.
18. بلاذری، احمد بن یحیی؛ أنساب الاشراف؛ به کوشش: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت: دار الفکر، 1417 ق.
19. بیومی، محمد؛ دراسات فی تاریخ العرب القدیم؛ اسکندریه: دار المعرفة الجامعیة، بی‏تا.
20. پاکتچی، احمد؛ «اهل کتاب»؛ دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، به کوشش: کاظم موسوی بجنوردی و دیگران، ج10، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، 1380 ش.
21. پوست، جورج؛ فهرس الکتاب المقدس؛ بیروت: مکتبة المشعل، 1981 م.
22. خلیل بن احمد فراهیدی؛ کتاب العین؛ قم: انتشارات هجرت، 1410 ق.
23. راغب اصفهانی، حسین بن احمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ به کوشش: صفوان عدنان داوودی، بیروت/ دمشق: دار العلم/ دار الشامیة، 1412 ق.
24. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر؛ الدرالمنثور فی تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
25. صنعانی، عبدالرزاق بن همام؛ المصنّف؛ به کوشش: حبیب رحمان الأعظمی، بیروت: المکتب الإسلامی، 1403 ق.
26. طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
27. طبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412 ق.
28. طوسی، محمد بن حسن؛ الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار؛ به کوشش: حسن خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1390 ق.
29. ـــــــــــــــ؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ به کوشش: احمد قصیر عاملی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بی‏تا.
30. ــــــــــــــــ؛ تهذیب الاحکام؛ به کوشش: حسن خرسان، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.
31. علی، جواد؛ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام؛ بیروت/ بغداد: دار العلم للملایین/ مکتبة النهضة، 1978 م.
32. العلی، صالح احمد؛ تاریخ العرب القدیم و البعثة النبویة؛ بیروت: شرکة المطبوعات، 2000 م.
33. فروخ، عمر؛ تاریخ الجاهلیة؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1984 م.
34. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364 ش.
35. کتاب مقدس شامل عهد عتیق و عهد جدید؛ تهران: انجمن کتاب مقدس ایران، 1362 ش.
36. کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ به کوشش: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407 ق.
37. کمال الدین، حازم علی؛ معجم مفردات المشترک السامی فی اللغة العربیة؛ قاهره: مکتبة الآداب، 1429ق.
38. مالک بن انس؛ الموطأ؛ به کوشش: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1406 ق.
39. مسلم بن حجاج؛ الصحیح؛ به کوشش: محمد فؤاد عبدالباقی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1955 م.
40. مشکور، محمدجواد؛ فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‏های سامی و ایرانی؛ تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1357ش.
41. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1368 ش.
42. مظفر، محمدرضا؛ أصول الفقه؛ به کوشش: صادق حسن‏زاده، قم: منشورات العزیزی، 1428 ق.
43. یعقوبی، احمد بن اسحاق؛ التاریخ؛ بیروت: دار صادر، بی‏تا.
44. Barbieri, A. L.; "Nazarite"; New Catholic Encyclopedia, 2nd edition, vol. 10, Washington, D. C.: Thomson Gale, 2003.
45. Barton (a), George; "Nazarite: Biblical Data"; The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, vol. 9, USA: KTAV Publishing House, 1905.
46. Barton (b), George; "Nazarite: Critical view"; The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, vol. 9, USA: KTAV Publishing House, 1905.
47. Black, J. et al.; A Concise Dictionary of Akkadian; Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2000.
48. Blau, Ludwig; "Nazarite: In Rabbinical Literature"; The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, vol. 9, USA: KTAV Publishing House, 1905.
49. Brun, S.; Dictionarium Syriaco–Latinum; Beryti Phoeniciorum: Typographia PP. Soc. Jesu, 1895.
50. Costaz, Louis; Syriac-English Dictionary; Beirut: Dar El-Machreq, 2002.
51. Dalman, Gustaf; Aramäisch-Neuhebräisches Wörterbuch zu Targum, Talmud und Midrasch; Frankfurt: Kauffmann, 1901.
52. Driscoll, James; "Nazarite"; The Catholic Encyclopedia, ed. Charles G. Herberman, vol. 10, New York: The Encyclopedia Press, Inc, 1913.
53. Drower, E. S. & Macuch, R; A Mandaic Dictionary; Oxford: Clarendon Press, 1963.
54. Gelb, Ignace, et al.; The Assyrian Dictionary; Chicago: Oriental Institute of Chicago University, 1998.
55. Gesenius, William; A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament; ed. F.A. Brown, Oxford: Oxford University Press, 1939.
56. Gray, Louis; Introduction to Semitic Comparative Linguistics; Amsterdam: Philo Press, 1971.
57. Heck, Paul; "Vow"; Encyclopedia of the Quran, ed. Jane Dammen McAuliffe, vol. 5, Leiden: Brill, 2006.
58. Hoftijzer, J. & Jongeling, K.; Dictionary of the North-West Semitic Inscriptions; Leiden: Brill, 1995.
59. Jastrow, Marcus; A Dictionary of the Targumim; London/New York: G. P. Putnam's Sons, 1903.
60. Jeffery, Arthur; The Foreign Vocabulary of The Quran; Baroda: Oriental Institute, 1938.
61. Klein, E.; A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language; Jerusalem: The University of Haifa, 1987.
62. Klinger, Elmar; "Vows and Oaths"; The Encyclopedia of Religion, ed. Mircea Eliade, vol. 15, New York: Macmillan Publishing Company, 1987.
63. Krahmalkov, Ch. R.; Phoenician-Punic Dictionary; Leuven: Peeters, 2000.
64. Lauterbach (a), J. Z.; "Nazir"; The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, vol. 9, USA: KTAV Publishing House, 1905.
65. Lauterbach (b), J. Z.; "Nedarim"; The Jewish Encyclopedia, ed. Isidore Singer, vol. 9, USA: KTAV Publishing House, 1905.
66. Leslau, Wolf; Comparative Dictionary of Ge'ez; Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1991.
67. McFadyen, John Edgar; "Vows: Hebrew"; Encyclopedia of Religion and Ethics, ed. James Hastings, vol. 12, Edinburgh: T. & T. Clark, 1922.
68. Milgrom, Jacob; "Nazarite"; Encyclopedia Judaica, 2nd edition, vol. 15, USA: Thomson Gale, 2007.
69. Moscati, Sabatino; An Introduction to the Comparative Grammar of the Semitic Languages; Wiesbaden: Otto Harrassowitz, 1980.
70. Muss-Arnolt, W.; A Concise Dictionary of the Assyrian Language; Berlin: Reuther & Reichard, 1905.
71. Oleary, De Lacy; Comparative Grammar of the Semitic Languages; London: Kegan Paul, 1923.
72. Olmo Lete, G. Del & Sanmartin, J.; A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition; translated by Wilfred Watson, Leiden: Brill, 2003.
73. Pedersen, J.; "Nadhr"; The Encyclopedia of Islam, 2nd edition, vol. 7, Leiden: Brill, 1993.
74. Smith, William Robertson & Cook, Stanley Arthur; "Nazarite"; The Encyclopedia Britannica, 11th edition, vol. 19, Cambridge: Cambridge University Press, 1911.
75. Smith, William Robertson; Lectures on the Religion of the Semites; 3rd edition, London: A. & C. Black LTD., 1927.
76. Wright, William; Lectures on the Comparative Grammar of the Semitic Languages; Cambridge: Cambridge University Press, 1890.