واکاوی نقش عقلانیت در رغبت به دولت کریمه مهدوی از دیدگاه روایات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته مقطع دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 مدیر گروه علوم قرآن و حدیث و زبان و ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی

چکیده

   در روایات و ادعیه مربوط به امام زمان (عج)، «رغبت به دولت کریمه» یکی از درخواست‌های پرتکرار است. رغبت، به عنوان مؤلفه مهمّ پیوند مردم و دولت متعالی مهدوی، با عللی افزایش یا کاهش می‌یابد. بعضی از این علل، نقش زیربنایی دارند و علت‌های دیگری را نیز برای تأثیر بر رغبت پدید می‌آورند.
   مقاله حاضر که به روش اسنادی و توصیفی ـ تحلیلی تدوین شده، پس از بررسی معنا و مفهوم عقل و رغبت در روایات، پیوند آن دو را تشریح می‌نماید. اصلی‌ترین عامل افزایش رغبت به دولت کریمه مهدوی، بویژه در زمان غیبت، عقلانیت مردم و جامعه در ابعاد مختلف است و بر عکس، عناصر مخالف آن از قبیل جهل، سبب کاهش رغبت خواهد شد. بنابراین یکی از این راهکارهای گسترش عقلانیت در جامعه، تبیین صحیح معارف و مواهب مهدوی از جمله تشریح دقیق اکمال عقول و احیای قلوب در دولت کریمه است که دل‌های مخاطبین را با توجه به معرفت ایشان نسبت به آن دولت متعالی مشتاق خواهد کرد. در مقاله حاضر، اساس تشریح روابط بین عقل و رغبت، مبتنی بر روایات معصومین علیهم السلام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Role of Rationality in Incentive to Mahdavi Generous Government from Viewpoint of Traditions

نویسندگان [English]

  • seyed mohammad javad sedaghat kashfi 1
  • abbas homaee 2
1 Ph.D. graduated student of Quran and Hadith sciences, free Islamic university central Tehran branch (corresponding author).
2 Professor of Quran and Hadith sciences and Arabic literature , free Islamic university central Tehran branch.
چکیده [English]

In narrative texts attributed to the Imam of the time (a.s), “the incentive to generous government” is one of frequent requests. As an important component of connection between people and the supreme Mahdavi government, incentive increases or decreases with several causes. Some of these causes play a fundamental role and create other causes to affect the incentive.
By a descriptive-analytical method, after examining the meaning and concept of reason and incentive in traditions, the present paper explains the relationship between reason and incentive. The main factor in increasing the incentive to the Mahdavi generous government, particularly in time of absence, is the rationality of the people and society in various aspects and conversely, its opposite elements such as ignorance will diminish the incentive. Therefore, one of strategies of expanding rationality in society is the proper explanation of the Mahdavi teachings, including a satisfactory and accurate explanation of perfection of reasons and revival of hearts in this government, which will provide the hearts of audiences with an incentive in the light of their cognition of that supreme state. In the present article, the basis for explaining the relationship between reason and incentive is based on traditions of the Innocents (a.s).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Generous Government
  • Incentive
  • Reason
  • Rationality
  • Perfection of Reasons
  • Revival of Hearts
ـ قرآن کریم
- نهج البلاغة، بر اساس نسخه صبحی صالح؛ قم: بی­نا، 1414 ق.
1. آمدی، سیف الدین؛ أبکار الافکار فی أصول الدین؛ قاهره: دارالکتب، 1423 ق.
2. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد؛ غرر الحکم و درر الکلم؛ چ2، قم: بی­جا،1410 ق.
3. ابن بابویه، محمد بن علی؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ چ2، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1359ش.
4. ــــ؛ معانی الاخبار، قم: بی­نا، 1403 ق.
5. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد؛ النهایة فی غریب الحدیث و الاثر؛ چ 4، قم: بی­نا، 1367 ش.
6. ابن شعبه حرانى، حسن بن علی؛ تحف العقول؛ چ 2، قم: بی­نا، 1404 ق.
7. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى؛ شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار علیهم السلام؛ قم: بی­نا، 1409ق.
8. ابن طاووس، على بن موسى؛ إقبال الاعمال؛ چ2، تهران: بی­نا، 1409 ق.
9. ابن فارس، أحمد بن فارس؛ معجم مقاییس اللغة؛ قم: بی­نا، 1404 ق.
10. ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: بی­نا، 1414 ق.
11. بحرانى، سید هاشم بن سلیمان؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ قم: بی­نا، 1374 ش.
12. ــــ؛ حلیة الابرار فی أحوال محمد و آله الاطهار (ع)؛ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1411 ق.
13. ــــ؛ مدینة معاجز الائمة الإثنى عشر و دلائل الحجج علا البشر؛ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
14. جوادی آملی، عبدالله؛ مبادی اخلاق در قرآن؛ چ8، قم: مرکز نشر اسراء، 1390ش (الف).
15. ــــ؛ مراحل اخلاق در قرآن؛ چ12، قم: مرکز نشر اسراء، 1390 ش (ب).
16. ــــ؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛ چ8، قم: مرکز نشر اسراء، 1393 ش.
17. حرعاملی، محمد بن حسن؛ إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1425 ق.
18. حسکانى، عبید الله بن احمد؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل‏، به کوشش محمد باقر محمودی، تهران‏: وزارت ارشاد اسلامی، 1411 ق.
19. حسینی زبیدی، محمد مرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: بی­نا، 1414 ق.
20. حلی، حسن بن یوسف؛ نهایة المرام فی علم الکلام؛ قم: بی­نا، 1419 ق.
21. دیلمی، حسن بن محمد؛ إرشاد القلوب إلى الصواب؛ قم: بی­نا، 1412 ق.
22. ــــ؛ غرر الاخبار، قم: بی­نا، 1427 ق.
23. راغب اصفهانى، حسین بن محمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ بیروت ـ دمشق: بی­نا، 1412 ق.
24. طبرسی، فضل بن حسن؛ إعلام الورى بأعلام الهدی؛ چ3، تهران: بی­نا، 1390 ق.
25. طبرسی، احمد بن علی؛ الاحتجاج علی أهل اللجاج‏؛ مشهد: نشر مرتضی، 1403ق.
26. طبری آملی، محمد بن جریر؛ دلائل الامامة؛ قم: بعثت، 1413 ق.
27. طریحی، فخر الدین بن محمد؛ مجمع البحرین؛ چ3، تهران: بی­نا، 1375 ش.
28. طوسی، محمدبن الحسن(شیخ طوسی)؛التبیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، بی‌تا.
29. ــــ؛ تهذیب الاحکام؛ چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407 ق.
30. ــــ؛الغیبة؛ چ3، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیه، 1425 ق.
31. ــــ؛ مصباح المتهجد و سلاح المتعبد؛ بیروت: مؤسسه فقه الشیعه، 1411 ق.
32. عیاشی، محمد بن مسعود؛ کتاب التفسیر؛ تهران: چاپخانه علمیه، 1380 ق.
33. فراهیدی، خلیل بن أحمد؛ کتاب العین؛ چ2، قم: بی­نا، 1409 ق.
34. قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر القمی؛ چ3، قم: دار الکتاب، 1363 ش.
35. کلینى، محمد بن یعقوب؛الکافی؛ تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1407 ق.
36. کافی، مجید؛ «نقشعقلمتعارفدرپارادایماسلامیعلوماجتماعی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی روش شناسی علوم انسانی، شماره79، تابستان 1393.
37. لیثی واسطی، علی بن محمد؛ عیون الحکم و المواعظ (للیثی قم: دارالحدیث، 1376 ش.
38. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار، بی­جا: دار إحیاء التراث العربی، بی­تا.
39. ــــ؛ زاد المعاد - مفتاح الجنان، بیروت: بی­نا، 1423 ق.
40. نعمانی، محمد بن ابراهیم؛ الغیبة؛ تهران: مکتبه الصدوق، 1397 ق.