دو فصلنامه کتاب قیم

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تدوین مدل سوره‌شناسی ساختاری با الگوگیری از نظریات مطرح در حوزه روایت‌شناسی (بررسی موردی سوره نوح)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه بوعلی سینا

2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه بوعلی سینا همدان

3 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

تفسیر ساختاری سوره‌محور قرآن، با آنکه افق‌های جدیدی پیش روی مفسران قرآن گشوده، اما هنوز از نظر روشی، دارای خلأها و کمبودهای متعددی است. یکی از این کمبودها، فقدان مدل نظام‌مند مشخص در تفسیر ساختاری سوره است. این خلأ را می‌توان با الگوگیری از نظریاتی که در حوزه‌های دیگر علوم انسانی مطرح شده برطرف ساخت. روایت‌شناسی که یکی از علوم جدید در حوزه زبان‌شناسی است، علمی است که به منظور الگوبرداری در این مقاله انتخاب شده است. مطالعه حاضر با هدف الگوگیری از نظریات مطرح در حوزه روایت‌شناسی، بومی‌سازی آن­ها در حوزه قرآن‌شناسی و طراحی مدل سوره‌شناسی ساختاری انجام شده است. در این تحقیق که به روش تحلیلی انجام شده، ابتدا با استفاده از برخی نظریات روایت‌شناسانه، یک مدل پیش‌فرض برای سوره‌شناسی طراحی گشته و سپس این مدل در سوره نوح که سراسر آن به بیان داستان پرداخته، به بوته آزمون نهاده شده است. نتیجه‌ این مطالعه نشان می‌دهد مدلی که با الگوبرداری از روایت‌شناسی طراحی شده، می‌تواند نقشه‌ای دقیق و جامع از مفاهیم و ساختار سوره را ترسیم نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Structural Cognition of Surahs by Patterning of Theories in the Field of Narration; a Case Study of Surah Noah

نویسندگان [English]

  • Hossein-ali Torkamani 1
  • Mojtaba Shokouri 2
  • Maziyar Bahmani 3

1 Assistant professor of Bu-Ali Sina university, Hamedan

2 Ph.D. student of Bu-Ali Sina university, Hamedan

3 Assistant professor of Bu-Ali Sina university, Hamedan

چکیده [English]

Although structural surah-oriented interpretation of Quran has opened new horizons for interpreters, it still has several imperfections and deficiencies in terms of the method. One of these defects is the lack of a clear systematic model in the structural interpretation of surah which can be corrected by modeling theories from humanities. Narratology as a branch of linguistics is the science chosen for modeling in this article. The present study has been done with the purpose of modeling theories from narratology, their localization in the field of comprehension of Quran and designing a structural model for cognition of surahs. In this analytical research by using some of the narratological theories, a predefined model for cognition of surahs has firstly been designed, and then this model has been examined in the Noah chapter which whole of it is narration. The result of this study indicate that the model designed with a modeling of narratology can draw accurate and comprehensive roles of surah’s concepts and structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structural interpretation of Quran
  • Cognition of Surah
  • Modeling
  • Surah Noah
  • Narratology
  • Roland Barthes
  • Gerard Genette
مراجع
- قرآن کریم
1. ابن بابویه، محمد؛  کمال الدین و تمام النعمه؛ به کوشش علی اکبر غفاری، تهران: اسلامیه، 1395.
2. احمدی، بابک؛ ساختار و تاویل متن: نشانه‌شناسی و ساختارگرایی؛ چ2، تهران: مرکز، 1372.
3. اخوت، احمد؛ دستور زبان داستان؛ اصفهان: نشر فردا، 1371.
4. اسکولز، رابرت؛ درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات؛ ترجمه: فرزانه طاهری، چ 2، تهران: نشر مرکز، 1383.
5. ایازی، سید محمدعلی؛ چهره پیوسته قرآن؛ تهران: نشر هستی‌نما، 1380ش.
6. ایران‌نژاد پاریزی، مهدی؛ روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی؛ تهران: نشر مدیران، 1382.
7. آسابرگر، آرتور؛ روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره؛ ترجمه: حمیدرضا لیراوی، تهران: نشر سروش، 1380.
8. بارت، رولان؛ درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها؛ ترجمه: محمد راغب، تهران: نشر فرهنگ صبا، 1387.
9. ــــ؛ درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها؛ مجموعه مقالات: درآمدی به روایت‌شناسی، ترجمه: هوشنگ رهنما، تهران: انتشارات هرمس، 1394.
10. برتنس، هانس؛ مبانی نظریه ادبی؛ ترجمه: محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: نشر ماهی، 1384.
11. بستانی، محمود؛ التفسیر البنائی للقرآن الکریم؛ مشهد مقدس: مرکز پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1424.
12. پراپ، ولادیمیر؛ ریخت‌شناسی قصه‌های پریان؛ ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات توس، 1368.
13. پرینس، جرالد؛ روایت‌شناسی؛ مجموعه مقالات: درآمدی به روایت‌شناسی، ترجمه: هوشنگ رهنما، تهران: انتشارات هرمس، 1394.
14. تودوروف، تزوتان؛ بوطیقای ساختارگرا؛ ترجمه: محمد نبوی، تهران: نشر آگاه، 1379.
15. تولان، مایکل جی؛ درآمدی نقادانه ـ زبانشناختی بر روایت؛ ترجمه: ابوالفضل حری و زهره رهیده، تهران: بنیاد سینمایی فارابی، 1383.
16. جزایری، ابوبکر جابر؛ الاسر التفاسیر لکلام العلی الکبیر؛ مدینه منوره: مکتبة العلوم والحکم، 1416.
17. حجازی، محمد محمود؛ الوحدة الموضوعیة؛ قاهره: دار الکتاب الحدیثة، 1970.
18. ــــ؛ التفسیر الواضح؛ چ10، بیروت: دار الجیل، 1413.
19. حری، ابوالفضل؛« احسن القصص»؛ رویکرد روایت‌شناختی به قصص قرآنی، مجله نقد ادبی، سال اول، شماره 2.
20. حوی، سعید؛ الاساس فی التفسیر؛، قاهره: دار السلام، 1424.
21. حویزی، عبد علی بن جمعه؛ تفسیر نور الثقلین؛ به کوشش هاشم رسولی، قم: اسماعیلیان، 1415.
22. خامه‌گر، محمد؛ ساختار هندسی سوره‌های قرآن؛ چ 2، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1386.
23. خطیب، عبدالکریم؛ التفسیر القرآنی للقرآن؛ بیروت: دار الفکر العربی، 1424.
24. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ به کوشش صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالشامیة، 1412.
25. ریمون ـ کنان، شلومیت؛ روایت داستانی: بوطیقای معاصر؛ ترجمه: ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر، 1387.
26. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر؛ الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور؛ قم: کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی (ره)، 1404.
27. شحاته، عبدالله محمود؛ درآمدی به تحقیق در اهداف و مقاصد سوره‌های قرآن کریم؛ ترجمه: سید محمد باقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374ش.
28. شمیسا، سیروس؛ نقد ادبی؛ چ 3، تهران: انتشارات فردوس، 1381.
29. صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن والسنة؛ قم: انتشارات فرهنگ اسلامی، 1406.
30. طباطبایی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1390 ق.
31. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ به کوشش فضل الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، تهران: ناصر خسرو، 1372.
32. طبری، محمد بن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)؛ بیروت: دار المعرفة، 1412.
33. عباسی، علی؛ روایت‌شناسی کاربردی؛ تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1393.
34. عک، خالد عبدالرحمن؛ تسهیل الوصول الی معرفة اسباب النزول؛ بیروت: دار المعرفة.
35. عنایه، غازی حسین؛ اسباب النزول القرآنی؛ بیروت: دار الجیل، 1411.
36. عهد عتیق؛ ترجمه قدیم (Persian Standard Bible of 1895)، نرم‌افزار مژده مخصوص کتاب مقدس، تاریخ آخرین آپدیت: دسامبر 2012.
36. فراهیدی، خلیل بن احمد؛ کتاب العین؛ قم: هجرت،1410.
37. فورستر، ادوارد مورگان؛ جنبه‌های رمان؛ ترجمه: ابراهیم یونسی، چ 5، تهران: نگاه، 1384.
38. قرطبی، محمد بن احمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1364.
39. کلبی، هشام بن محمد؛ الاصنام؛ به کوشش احمد زکی پاشا، قاهره: دار الکتب المصریه، 1421.
40. گرجی، ابراهیم و برخورداری، سجاد؛ مبانی روش تحقیق در علوم اجتماعی؛ تهران: ثالث، 1388.
41. گلجانی امیرخیز، ایرج؛ نگرش سیستمی به ساختار سوره‌های قرآنی؛ تهران: ماهرنگ، 1384.
42. لسانی فشارکی، محمد علی و مرادی زنجانی، حسین؛ سوره‌شناسی: روش تحقیق ساختاری در قرآن کریم؛ قم: انتشارات نصایح، بی‌تا.
43. ماتریدی، محمد بن محمد؛ تأویلات اهل السنه (تفسیر الماتریدی)؛ به کوشش مجدی باسلوم، بیروت: دار الکتب العلمیه منشورات محمد علی بیضون، 1426.
44. مراغی، احمد مصطفی؛ تفسیر المراغی، بیروت: دار الفکر، بی‌تا.
45. مستور، مصطفی؛ مبانی داستان کوتاه؛ چ2، تهران: مرکز، 1387.
46. ملبوبی، محمد تقی؛ تحلیلی نو از قصص قرآن؛ تهران: امیرکبیر، 1376.
47. نقره‌کار، عبدالحمید، فرهنگ، مظفر، نقره‌کار، سلمان؛ «مدل‌سازی، روشی مفید برای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای»؛ نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران. شماره 1، 1389.
48. واحدی، علی بن احمد؛ اسباب نزول القرآن، به کوشش کمال بسیونی زغلول، بیروت: دار الکتب العلمیه منشورات محمد علی بیضون، 1411.
49. الوانی، سید مهدی و شریف‌زاده، فتاح؛ فرآیند خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1388.
50. الوانی، مهدی؛ تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی؛ تهران: سمت، 1379.
51. هرمن، دیوید؛ روایت شناسی ساختارگرا؛ ترجمه: محمد راغب، فصلنامه هنر، شماره 82، 1388.
52. همامی، عباس؛ چهره زیبای قرآن؛ اصفهان: انتشارات بصائر، 1375ش
53. Genette, Gerard. Narrative discourse: An essay in method. Translated by Jane E. Lewin. New York: Cornell University Press, 1980.
54. Oxford English Dictionary (Online), 2016, WWW.OED.COM
55. Chatman, Seymour Benjamin, Story and discourse: Narrative Structure in Fiction and Film، New York : Cornell University Press, 1978.
دو فصلنامه کتاب قیم
دوره 8، شماره 18 - شماره پیاپی 18
بهار و تابستان 1397
صفحه 31-62
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 22 فروردین 1396
  • تاریخ بازنگری: 10 مهر 1396
  • تاریخ پذیرش: 20 آذر 1396
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار