حسن رضایی هفتادر؛ محمدعلی اسماعیلی
چکیده
اسناد حسنات و سیئات به خدا و انسان همواره مورد اهتمام فرهنگ قرآن بوده است و اندیشه‌ورانی نظیر مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان آن را کانون بررسی قرار دادهاند. در این میان، در آیه 78 سوره نساء، حسنات ...
بیشتر
اسناد حسنات و سیئات به خدا و انسان همواره مورد اهتمام فرهنگ قرآن بوده است و اندیشه‌ورانی نظیر مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان آن را کانون بررسی قرار دادهاند. در این میان، در آیه 78 سوره نساء، حسنات و سیئات از جانب خدا قلمداد شده؛ درحالیکه در آیه بعد، بر اسناد حسنات به خدا و سیئات به انسان تأکید شده است. این تفاوت در اسناد، به مثابه چالشی مهم، همواره مورد اهتمام اندیشهوران بوده که در این نوشتار به تنظیم، تقریر، مقایسه و ارزیابی دیدگاه ابن تیمیه حرانی (۶۶۱-۷۲۸ ق) و علامه طباطبایی (۱۲۸۱-۱۳۶۰ ش) پرداخته شده است. از رهگذر این جستار، روشن میشود که ابن تیمیه، آیه نخست را بیانگر برگشت دستورات پیامبر(ص) به دستورات الهی در حوزه تشریع دانسته، درحالیکه آیه دوم را بیانگر برگشت تکوینی حسنات به خدا میداند؛ اما به باور علامه طباطبایی، هر دو آیه با نگرش تکوینی، از یکسو، بیانگر اصل قرآنی «همسانی آفرینش و زیبایی» و نگرش هستیشناسانه به سیئات است و از سوی دیگر، بیانگر «عدمیبودن سیئات» با نگرش مقایسهای و اسناد آنها به انسان در پی گناهان اوست.
