در منابع روایی و تفسیری اهل سنت، اخباری وجود دارد که بیانگر خطا و لحن در مصحف است. این اخبار گاه به «خطای کاتبان» در نگارش کلمات خاصی از مصحف و گاه به وجود «لحن» در مصحف اشاره داشته و از مصداق ...
بیشتر
در منابع روایی و تفسیری اهل سنت، اخباری وجود دارد که بیانگر خطا و لحن در مصحف است. این اخبار گاه به «خطای کاتبان» در نگارش کلمات خاصی از مصحف و گاه به وجود «لحن» در مصحف اشاره داشته و از مصداق خاصی نام نبردهاند. این مقاله، برای تاریخگذاری این اخبار، از روش تحلیل اِسناد - متن بهره گرفته و به این نتیجه رسیده است که زمان شکلگیری این اخبار، پس از به سرانجام رسیدن پروژه مصحفی حجّاج بن یوسف ثقفی بوده است. با در نظر گرفتن بافت تاریخی صدور این اخبار، میتوان چنین تحلیل تاریخی ارائه داد: گرچه حجاج به اصلاح رسم مصحف اقدام کرد، اما درعینحال از بزرگداشت مصحف عثمانی و تأکید بر محوریت آن و حذف دیگر مصاحف، غافل نبود؛ لذا این اخبار با استفاده از صورتبندیِ نقد بر کاتبان مصحف عثمانی یا دفاع از آنان، به نقد بر مصحف نگاشتهشده توسط حَجاج یا دفاع از این مصحف پرداختهاند. اخبار منسوب به عایشه نیز در دوره عباسی رواج یافته و نشاندهنده مبارزه عباسیان با نمودهای فرهنگی امویان است. چه اینکه اخبار منسوب به ابان بن عثمان، در مقام دفاع از مصحف عثمانی -بهعنوان رکن اصلی مصحف نگاشتهشده توسط حجاج- است.
