Methodology for the historical criticism of the hadiths about the motives of Qur’anic verses

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD student of comparative interpretation, Qom University

2 Professor in Qur’anic sciences and Hadith, Qom University

Abstract

Specific methods are needed to evaluate the hadiths about the motives of Qur’anic verses. According to hadith experts, a valid date is a criterion for the critical evaluation of the motives. Yet, the use of this criterion has never been methodical, nor have any regulations ever been proposed for it. Therefore, in this study, a descriptive-analytical method is used to introduce certain criteria for the purpose of making the task of historical criticism scientific and methodical. A scrutiny of historical and hadith sources provides insight into the personal and social identities of the hadith narrator, the spatial and temporal distances between the narrator and the hadith, the situation of the then-audience, the effects of the social and intellectual circumstances on the narrator, the sources of hadiths, the formation time of propositions, the silence of history books and biographies, the reconstruction of the original atmosphere of the text, the interests involved, the narrator’s presuppositions and expectations, his goal and motivation to quote the hadith, and the real meaning of the hadith. These items make up a set of criteria required for the historical criticism of hadiths.                   

Keywords

Main Subjects

References

  1. قرآن کریم ، ترجمه المیزان، قم: دفتر نشر معارف،1388ش
  2. آئینه وند، صادق، علم تاریخ در گستره تمدن اسلامی، ج1،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول، 1377 ش
  3. آلوسی، محمود بن عبدالله؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
  4. ابن أبی الحدید، عبدالحمید؛ شرح نهج البلاغه؛ به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  5. ابن اثیر، علی بن محمد؛ اسدالغابه فی معرفة الصحابه؛ بیروت: دارالفکر، 1409ق
  6. ابن‌ بابویه، محمد؛ الخصال؛ به کوشش علی اکبرغفاری، قم: جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ق
  7. ــــــــــــــــــ؛علل الشرائع؛ نجف: منشورات المکتبة الحیدریة،1385ق
  8. ابن عاشور، محمد فاضل؛ تفسیر التحریر و التنویر؛ بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏، 1429ق
  9. ابن عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله؛ الاستیعاب؛ به کوشش علی‌محمد البجاوی، بیروت: دارالجیل، 1412ق.
  10. ابن عطیه، عبدالحق؛ المحرر الوجیز؛ لبنان: دار الکتب العلمیة، 1422ق.
  11. ابن کثیر، اسماعیل؛ تفسیر القران العظیم؛ بیروت: دارالمعرفه، 1412ق
  12. ابو حیان اندلسی؛ البحر المحیط فی التفسیر؛ بیروت: دار الفکر، 1420ق.
  13. ابوریة، محمود؛ شیخ المضیرة ابوهریره؛ چ3، مصر: دارالمعارف، 1965م
  14. احمدی، محمدحسن؛ روش‌شناسی تاریخی در علوم قرآن و حدیث؛ قم: انتشارات دانشگاه قم، 1393ش.
  15. ایازی، محمد علی، قرآن و فرهنگ زمانه، رشت، کتاب مبین،1382ش
  16. بخاری، محمدبن اسماعیل؛ الجامع الصحیح(صحیح بخاری)؛ بیروت: دارالفکر، 1401ق.
  17. بستانی، قاسم؛ «تقدم تجویزی نقد سند یا متن»؛ فصلنامه مطالعات فهم حدیث، دوره 2، شماره2، 1395ش، صص125-149
  18. بیضاوی، عبدالله بن عمر؛ انوارالتنزیل و اسرار التأویل؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1418ق.
  19. پاکتچی، احمد؛ نقد متن؛به کوشش صالح زارعی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1391ش.
  20. ــــــــــــــــ؛ پژوهشی پیرامون جوامع حدیثی اهل سنت؛ تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1392ش.
  21. پیروزفر، سهیلا؛ «نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، 1384ش، ص263.
  22. ثعلبی، احمد بن محمد؛ الکشف و البیان؛ بیروت: دارإحیاء التراث العربی‏، 1422ق.
  23. جودکی، حجت الله؛ حضرتی، حسن؛ صیامیان، زهیر؛ «مبانی نقد تاریخی-جایی که همه مثل هم فکر می‌کنند، کسی فکر نمی‌کند»؛ مجله نقد کتاب تاریخ، شماره1 و2، 1393ش، ص231
  24. حضرتی، حسن؛ «درامدی بر نقد تاریخی»؛ کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره140، 1388ش، صص2-9
  25. ــــــــــــــــ؛ تاملاتی در علم تاریخ و تاریخ نگاری در اسلام؛ انتشارات نقش جهان، 1380ش
  26. دلاو، علی؛ مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی؛ چ6، تهران: رشد، 1387ش
  27. دیاری بیدگلی، محمد تقی؛ پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر؛ تهران: سهروردی، 1390ش
  28. رجبی، محمود؛ روش تفسیر قرآن؛ قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1383ش.
  29. رستمی، علیرضا؛ تأثیر جریان های سیاسی بر تفسیر و مفسران؛ قم: بوستان کتاب، 1388ش.
  30. رستم، اسد؛ مصطلح التاریخ: روش نقد تاریخی (روایت بوم محور از تاریخ ورزی علمی‌مسلمانان)؛ به کوشش سیدمحمدرضی مصطفوی نیا، حسن حضرتی، تهران: سمت، 1392ش.
  31. ریمون کیوی، لوک و ان کامپنهود،عبدالحسین نیک گهر، روش تحقیق در علوم اجتماعی، توتیا،1384ش
  32. زرکشی، محمدبن عبدالله؛ البرهان فی علوم القرآن؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1988م.
  33. زرین کوب، عبدالحسین؛ دفتر ایام؛ تهران: انتشارات علمی، 1379ش
  34. زمخشری، محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چ3، بیروت: الکتاب العربی، 1407ق.
  35. ساماران ، شارل؛ روش های پژوهش در تاریخ؛ ترجمه ابوالقاسم بیگناه و...،مشهد، آستان قدس رضوی، 1371 ش.
  36. سیوطى، عبدالرحمن؛ الدر المنثور فى التفسیر بالماثور؛ قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى (ره)، 1404ق.
  37. ــــــــــــــــــــ؛ لباب النقول فی اسباب النزول؛ بیروت: مؤسسة الکتاب الثقافیة، 1402ق.
  38. شاکر، محمد کاظم؛ علوم قرآنی؛ چ2، قم: انتشارات دانشگاه قم، 1388ش.
  39. شجاعی، حسین، رجبیان، تقی؛ «بررسی انتقادی روش مفسران قرآن کریم در بیان تاریخ»؛ پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن، سال5، شماره2، 1396ش، صص70-71
  40. صادقی تهرانی، محمد؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنة؛ قم: فرهنگ اسلامی، 1365ش.
  41. صائب، عبدالحمید؛ تاریخ الاسلام الثقافی و السیاسی؛ قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، 1417ق.
  42. الصالح، صبحی إبراهیم،علوم الحدیث و مصطلحه، بیروت: دار العلم للملایین،1984م.
  43. طباطبایی، محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چ5، تهران: انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  44. ..........، محمد کاظم؛ «فضای صدور»؛ علوم حدیث، سال 17، شماره4، تابستان، 1391ش، صص3-17.
  45. طبرسى، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏؛ چ3، تهران‏: ناصر خسرو، 1372ق.
  46. طبری، محمدبن جریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛بیروت: دارالمعرفه، 1412 ق.
  47. ــــــــــــــــــــــ؛ تاریخ الطبری؛ چ4، بیروت: موسسة الاعلمی‌للمطبوعات، 1403ق.
  48. طوسی، محمد بن حسن؛ رجال الطوسی؛ به کوشش جواد قیومی‌اصفهانی، قم: نشر اسلامی، 1373ش.

49. عاملی، سید جعفر مرتضی؛ الصحیح من سیره النبی الاعظم؛ چ4، بیروت: دارالهادی، 1415ق.

  1. عباسی، حسن، حجتی، محمد باقر؛ «بررسی کارکرد «شرایط اجتماعی» در شیوه تفسیر مفسران شیعه و اهل سنت از آیه مودت از دیدگاه جامعه شناسی دینی»؛ مطالعات جامعه شناسی، شماره38، 1397ش، ص 38
  2. عسقلانى، احمد بن علی؛ العجاب فی بیان الاسباب؛ به کوشش عبدالحکیم محمد الانیس، دار ابن الجوزی، عربستان سعودی، 1418ق
  3. عسکری، سید مرتضی؛ نقش ائمه در احیاء دین؛ تهران: مجمع علمی‌اسلامی، 1374ش.
  4. ـــــــــــــــــــــــ؛ نقش عایشه در تاریخ اسلام؛ ترجمه هاشم هریسی و همکار، تهران: مرکز انتشاراتی منیر، 1377ش.
  5. ــــــــــــــــــــــــــ؛ یکصد و پنجاه صحابی ساختگی؛ قم: انتشارات علامه عسکری، 1390 ش.
  6. ــــــــــــــــــــــــــ؛ عبدالله بن سبأ؛ ترجمه احمد فهری زنجانی، قم: مجمع علمی‌اسلامی، 1395 ش.
  7. فخر رازی، محمد؛ مفاتیح الغیب؛ چ3، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1420ق.
  8. فضل الله، سید محمد حسین؛ من وحی القرآن؛ بیروت: دارالملک، 1419ق.
  9. قرطبی، محمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1364ش.
  10. قمى، على بن ابراهیم؛ تفسیر القمی؛ چ3، به کوشش طیب موسوى جزایرى، قم: دارالکتاب 1363ش.
  11. محقق، محمدباقر؛ نمونه بینات در شان نزول آیات؛ چ4، تهران: اسلامی، 1361ش.
  12. معارف، مجید؛ «رابطه تاریخ و فهم و نقد حدیث»؛ پژوهش دینی، شماره 14، 1385ش، ص 98.
  13. معرفت، محمد هادی؛ التمهید فی علوم القرآن؛ چ2، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1415ق.
  14. مقریزی، تقی الدین؛ امتاع الاسماع؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، 1420ق.
  15. ملائی توانی، علیرضا؛ درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ؛ تهران: نشرنی، 1386ش.
  16. نکونام، جعفر؛ درآمدی بر تاریخ گذاری قرآن؛ تهران: هستی نما، 1380ش.
  17. 64-نوذری، حسینعلی،فلسفه تاریخ، روش‌شناسی و تاریخنگاری،طرح نو،1379ش
  18. واحدی، علی بن احمد؛ اسباب نزول القرآن؛ به کوشش کمال بسیونی زغلول، بیروت: دارالکتب العلمیة ، 1411ق.
  19. یروفه یف؛ تاریخ چیست؛ ترجمه محمد تقی زاده، بی‌جا، بی‌تا.
  20. James Tully; "The Pen is Mighty sword: Quintin Skinner’s Analysis of Politics"; in: James Tully (ed.); Meaning and Content: Quintin Skinner and it’s Critics; Princton university, 1988.

 

 

 

Ketab-E-Qayyem
Volume 12, Issue 27
September 2022
Pages 195-214

Files

History

  • Receive Date: 31 May 2021
  • Revise Date: 22 January 2022
  • Accept Date: 28 January 2022

Share

How to cite

Statistics