دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
تفسیری تاریخی از یهود بر اساس قرآن کریم
7
29
FA
محمّدکاظم
شاکر
استاد گروه علوم قرآن و حدیث از دانشگاه قم
mk_shaker@yahoo.com
چکیده <br />قرآن کریم در مورد هیچ قومی به اندازة یهود و پیامبران آنها سخن نگفته است. در قرآن، هم شاهد نقد این قوم و اعتقادات و اعمال گذشتهشان و هم گواه برخورد پیامبر (ص) و مسلمانان با یهود جزیرة العرب هستیم. برخی خاورشناسان، اوّلاً، قرآن را دارای بینش ناکافی از آیین یهود و تاریخ آن دانستهاند، و ثانیاً، از برخوردهای قرآن با یهودیان اشکال گرفته و آن را به دور از عدل و انصاف قلمداد کردهاند. این مقاله در صدد است تا با ارائة تصویری روشن از تاریخ یهود از آغاز تا زمان اسلام و نیز سیر تاریخی عملکرد یهودیان در عصر نزول، خواننده را در مورد دیدگاههای قرآن و عملکرد پیامبر (ص) و مسلمانان به داوری فراخواند. در بخش نخست، دیدگاههای قرآن در مورد تاریخچه و ویژگیهای یهود آمده که با شواهدی از کتاب مقدّس مورد تأیید قرار میگیرد و نقد قرآن را نقدی منصفانه نشان میدهد. در بخش دوّم، پا به پای وحی، مواجهة یهود و مسلمین را دنبال کرده و نشان دادهایم که برخوردهای پیامبر (ص) و مسلمانان با یهود نه از سر کینهتوزی، بلکه کاملاً متناسب با نوع عملکرد یهودیان بوده است.
قرآن کریم,بنیاسرائیل,عبرانیان,اهل کتاب,تاریخ یهود,خاورشناسان
https://kq.meybod.ac.ir/article_127.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_127_06f9e731ace06bd9223673c8f0f391a8.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
بررسی معناشناختی اصطفاء و پیوند آن با مقام امامت ابراهیم (ع) در قرآن کریم
31
50
FA
مهدی
مطیع
0000-0001-7453-6113
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث از دانشگاه اصفهان
mahdimotia@gmail.com
محمّدرضا
حاجی اسماعیلی
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث از دانشگاه اصفهان
m.hajis1@yahoo.com
زهرا
کریمی
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث از دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
karimi.z88@gmail.com
چکیده <br />خداوند متعال در مقام ذات، در حجاب ذات پوشیده بود و حقیقت او هیچ تجلّی و ظهوری نداشت و از آنجا که دوست داشت عین خود را در عالم مشاهده نماید، انسان کامل را بر صورت خویش خلق کرد تا از اسماء و صفات و ذات او خبر دهد. خداوند در قرآن کریم از انسانهای کامل با نام مصطفین و اخیار یاد نمود. در این میان، ابراهیم (ع) نه تنها خود، که دین او هم اصطفاء شد و برگزیدة الهی گردید. ابراهیم (ع) پس از آنکه دارای مقام نبوّت، آنگاه، رسالت و در آخر، خُلّت شد، خداوند به او مقام امامت را نیز عطا نمود. این پژوهش بر آن است تا با استفاده از دانش معناشناسی از پس دو نگاه جزءنگر و کلنگر، به بررسی روابط بینامتنی و مؤلّفههای معنایی مؤثّر در داستان ابراهیم (ع) پرداخته تا در عمق لایههای معنایی قرآن به مفهوم والای حبّ الهی نائل گردد.
معناشناسی,اصطفاء,برگزیدگی,روابط همنشینی,حبّ الهی
https://kq.meybod.ac.ir/article_138.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_138_dd1c34073a91f0dfd4b1d6b88a300a32.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
مفهوم شناسی واژه صبر با تأکید بر شبکه معنایی این واژه در قرآن
51
74
FA
حسین
یوسفی آملی
استادیار دانشگاه مازندران (نویسنده مسئول)
h.yousofi@umz.ac.ir
زهرا
اکبری
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
zh.akbari@ymail.com
چکیده <br />در اسلام، یکی از کلیدهای اصلی ایمان، «صبر» معرّفی شده است؛ ولی دامنة معنایی این واژه در عرف عام، به قدری محدود شده که تنها در معانی «مکث، تحمّل سختیها و قانع شدن در برابر وضع موجود» ظهور یافته است. برایناساس، مقالة حاضر بر آن است که در یک فرآیند تدریجی، با لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرشی فراگیر به کلّ متن قرآن، به تحلیل و بازیابی معنای صبر بپردازد. بررسی معنای صبر در دستگاه خاصّ قرآنی، مورد تأکید این پژوهش است؛ زیرا معناشناسی واژگان قرآن در دستگاه خاصّ معناشناختی آن، از جمله مباحثی است که در نوع آثار لغوی و تفسیری، کمتر بدان توجّه شده است. در خصوص بافت قرآن کریم، باید گفت که این واژه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنایی پیدا میکند؛ برایناساس، تبیین ارتباط صبر با مفاهیم جدید نظیر ایمان، تقوا، اسلام، یقین، برّ و ... از دیگر مباحثی است که در این مقاله مورد توجّه قرار میگیرد.
قرآن,صبر,معناشناسی,فرهنگ جاهلیّت,روایات
https://kq.meybod.ac.ir/article_139.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_139_e3c62296007595dc83112c7447b67274.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
ازدواج به مثابه پیمان بزرگ معناشناسی تطبیقی «میثاق غلیظ» در قرآن
75
105
FA
ابوالفضل
خوش¬منش
0000-0001-9920-2419
استادیار دانشگاه تهران
khoshmanesh@ut.ac.ir
خانواده، هستة طبیعی و سنگبنای اجتماع بشری است. قرآن و کتب آسمانی به این واحد پراهمیّت، عنایت خاص داشته و شیوههای تحکیم آن را به طرق مختلف متذکّر شدهاند. یکی از تعابیر قرآن در این باب، تعبیر «میثاق غلیظ» است که ترکیبی مقدّس و متعالی با بار معناییِ ویژه است. <br />این مقاله از مفهوم «میثاق غلیظ»، و برای تبیین اهمیّت آن، از نحوه و سیاقهای استعمال آن در قرآن و نیز از واژههای مرادف و مرتبط با آن میگوید. همچنین، مفهوم آن را در کتاب مقدّس به صورتی گذرا، دنبال میکند، و از آنجا که «میثاق غلیظ» در مثلّثی میان خدا، زن و مرد (از پیامبران الهی تا انسانهای عادی) واقع میشود، نقش زن در تاریخ شرایع و ادیان و کانون خانواده و حیات انسان را در این بین نیز مورد توجّه قرار میدهد.
میثاق غلیظ,وفاداری,کانون خانواده,عهد,پیمان,قرآن,عهدین
https://kq.meybod.ac.ir/article_140.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_140_8ac3776966daf5e62c11b9234eb173ee.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
امامت و خاتمیّت از دیدگاه قرآن و روایات
107
129
FA
محمّدتقی
شاکر اشتیجه
پژوهشگر پژوهشکده کلام اهل بیت (ع)، دانشآموخته حوزه علمیه، دانشجوی دکتری دانشگاه قرآن و حدیث (نویسنده مسئول)
14mt.shaker@gmail.com
رضا
برنجکار
دانشیار دانشگاه تهران (پردیس قم)
berenjkar@ut.ac.ir
مسألة مهم در ارتباط امامت و نبوّت، تبیین چگونگی ارتباط امامت با پایان نبوّت است. بررسی این مسأله با تفکیک شئون امام و دانستن چگونگی تحقّق آن ممکن است. مطابق رهنمود آیات وروایات، دانشِ حلال و حرام و همچنین آگاهی از قرآن توسّط پیامبر اکرم (ص) به ائمّة اطهار انتقال یافته و نقش امام نسبت به این علوم، تبیین و تفسیر است و وجود امام شاخصی برای رفع اختلاف و آشکار نمودن علوم انتقالی از پیامبر است. امام علاوه بر جایگاه کمالبخشی و تحقّق بخشیدنِ استمرار ختم نبوّت، نقش هدایت ویژه یا همان امامت به معنای خاص آن را نیز برعهده دارد، ازاینرو، جایگاه و شأن هدایتیِ مخصوص امام اقتضای علم و آگاهی مناسب با آن را دارد. در حقیقت با خاتمیت، دوران نزول و تشریع قوانین جدید به اتمام رسیده است و اینگونه نیست که لازمة خاتمیت، پایان یافتن تمام مناصب و شئونات همراه با پیامبر باشد.
هدایت,خاتمیّت,قرآن,امام,حلال,حرام
https://kq.meybod.ac.ir/article_142.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_142_7217c22373744b9192734e192260619f.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
6
2012
06
21
«بررسی و ارزیابی اصطلاح «لَیْسَ بِذاکَ الْقَویّ (الثِّقَه)» در دانش جرح و تعدیل
131
149
FA
مهدی (عبدالمهدی)
جلالی
دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
a.jalaly@um.ac.ir
طیّبه
عمارلو
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث (نویسنده مسئول)
ta.em1387@gmail.com
حدیث ـ که به عنوان یکی از منابع مهم در دستیابی به احکام و معارف اسلامی، نقش اساسی دارد ـ بر پایة سند استوار شده است. لذا، برای احراز صحّت نسبت حدیث به معصوم (ع)، بررسی سند راهی مطمئن و کارآمد بوده که مربوط به حوزة مطالعات بیرونی حدیث است. رجالیان در پی اعتبارسنجی هر یک از راویان موجود در زنجیرة اسانید روایات، الفاظ و اصطلاحات ویژهای را پدید آوردهاند که گاه بر سر معنا و دلالت برخی از آنها، اجمال و ابهام و یا اختلاف نظر وجود دارد. بازنگری در معنا و دلالت الفاظ و اصطلاحات مجمل و مبهم و یا اختلافی جرح و تعدیل با هدف بررسی مطلوبتر سند ضرورتی اجتنابناپذیر است. یکی از این اصطلاحات، اصطلاح «لیس بذاک القویّ (الثّقة)» است. <br />در این پژوهش، کوشیدهایم تا مرتبه و درجة این اصطلاح را از جهت شدّت و ضعف معنا در مراتب جرح و تعدیل و درجات قوّت و ضعف راویان، بررسی و سرانجام حدود دلالی دقیق آن را کشف و ترسیم نماییم.
حدیث,علم رجال,جرح و تعدیل,لیس بذاک القویّ (الثّقة),دلالت,مرتبه
https://kq.meybod.ac.ir/article_144.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_144_e6af689e6525b22e580a830aa291980b.pdf