دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
وطن دوستی از دیدگاه قرآن و روایات
7
34
FA
علی محمّد
میرجلیلی
0000-0003-2021-9360
دانشیار دانشگاه یزد
almirjalili@gmail.com
کمال
صحرائی اردکانی
استادیار دانشگاه یزد
k_sahraei@yahoo.com
حمیده سادات
موسویان
دانش آموختهی ارشد علوم قرآن و حدیث از دانشگاه یزد
h.saba23@gmail.com
وطن از عناوینی است که نزد همة انسانها و نیز در ادیان آسمانی و بخصوص، دین مقدّس اسلام مورد توجّه بوده و از قداست و احترام ویژهای برخوردار است و در آموزههای دینی به محبّت و مهرورزی نسبت به آن سفارش فراوان شده است. عشق به وطن، میلی طبیعی است که خداوند در بین مخلوقاتش قرار داده است به گونهای که حتّی حیوانات نیز به محلّ زندگی خود گرایش غریزی دارند. <br />دین اسلام این میل را مورد توجّه قرار داده و ترک وطن و مهاجرت از آن را تنها در مواقع و شرایط خاص، مطلوب معرّفی میکند. از دیدگاه اسلام، وطنگرایی، نباید جنبة افراطی و منفی به خود بگیرد و بالتّبع، موجب تبعیض گردد و انسانها را تحت عنوان ملیّتهای مختلف، از یکدیگر جدا و روابط خصمانهو جنگهای خونینی در بین آنان ایجاد کند. اینگونه وطن دوستی در اسلام مذموم است. <br />دانشمندان و مفسّران اسلامی در شرعی بودن حُبّ وطن تردیدی ننموده و با بسیاری از آیات و روایات آن را اثبات کردهاند. در این مقاله، نظر اسلام پیرامون وطندوستی مورد بحث قرار میگیرد.
وطن,حُب,وطندوستی,قرآن,روایات
https://kq.meybod.ac.ir/article_105.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_105_f6722f62cab10bf1eadd81f20105ebd7.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
جستاری در واژگان شرعی قرآن
35
54
FA
جعفر
نکونام
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم (نویسنده مسئول)
jnekoonam@gmail.com
لیلا
حسینی
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
hossinigh@yahoo.com
چکیده <br />پرسشی که در این مقاله پی گرفته میشود، این است که آیا واژگان شرعی چون نماز، طهارت، زکات، روزه، حج و جز آنها که در آیات قرآن به کار رفته، پیش از اسلام به همین معانی شرعی معهود کاربرد داشته یا این معانی را پس از اسلام یافتهاند. میان علمای اسلامی اختلاف نظر است. برخی بر این نظرند که این واژگان قبل از اسلام معنای شرعی نداشتهاند؛ بلکه به معنای لغوی نظیر دعا، پاکی و قصد به کار میرفتند و پس از اسلام، این معانی شرعی را یافتند. <br />در مقابل نیز دیدگاه برخی از علمای اسلام آن است که واژگان شرعی، قبل از شکلگیری شریعت اسلام، به همین معانی شرعی معهود بودند و با ظهور اسلام، تنها شروطی به حقایق مربوط به هر یک اضافه شد و یا جزئیاتی از آنها تغییر یافت. <br />بررسی پیشینة مقولات شرعی در آیات، روایات، عهدین و تاریخ قبل از اسلام، مؤیّد آن است که واژگان شرعی، قبل از اسلام نیز پیشینه دارند و در نتیجة این نظریه که بعد از ظهور اسلام حقیقت شرعی شدند، مردود به نظر میرسد.
معناشناسی,واژگان شرعی,حقیقت شرعی,اصطلاح
https://kq.meybod.ac.ir/article_121.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_121_8a13a8806266c5ffc790b646d39e8363.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
بررسی بُعد زیبا شناختی و نزاهت بیانی قرآن کریم در مسائل جنسی
55
81
FA
سید احمد
محمودی
null
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
mahmoodi1336@gmail.com
اسماعیل
ملکوتی خواه
استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اصفهان
malakootikhah.es@gmail.com
چکیده <br />بخش مهمّی از وجوه اعجاز قرآن کریم به ساختار متن و اسلوب بیانی آن برمیگردد و در گزینش الفاظ و عبارات آن، به ویژه در مسائل جنسی که از حساسیّت ویژهای برخوردار است، نهایت عفّت کلام و نزاهت بیان متجلّی است و ضمن به کارگیری الفاظ و عباراتی زیبا و رسا، از کاربرد هرگونه واژة رکیک، مستهجن و صریح در مسائل جنسی خودداری شده است. پژوهش حاضر با استناد به آیات قرآن و دیدگاههای واژهشناسان و مفسّران، الفاظی که در مورد مسائل جنسی به کار رفته است که بخشی مربوط به اندامهای جنسی و بخش دیگر مربوط به افعال جنسی است، مورد کند و کاو و تحلیل معناشناختی قرار داده و کنایی و غیر صریح بودن همة آنها را به اثبات رسانده است و در پایان پیشنهاد داده که چنین شیوة بیانی که دارای آثار اخلاقی و تربیتی قابل توجّهی است، در فرهنگ عمومی نیز باید بیشتر مورد توجّه قرار گیرد.
الفاظ قرآن,کنایه,نزاهت بیان,اندام جنسی,افعال جنسی
https://kq.meybod.ac.ir/article_122.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_122_7197f49133b227da44f46476821ca217.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
معناشناسی حدیث تردّد
83
103
FA
روح الله
بهشتی پور
مدرّس حوزه علمیه قزوین
saman_921@yahoo.com
چکیده <br />اثبات اختیار مطلقه، علم ذاتی اطلاقی، اختیارات سهگانه طولی و توالی جمال و جلال الهی، از جمله معارفی است که همگی از قِبَل انتساب تردّد به ذات مقدّس الهی قابل کشف است. به دلیل فقدان معناشناسی مناسب نسبت به این واژه و عموماً به دلیل ناسازگاری معنای این واژه با مبانی غیر شیعی، عدّهای از اندیشمندان با لحاظ معنای خاصّی از تردّد، سعی بر آن داشتهاند تا خداوند را به نوعی از انتساب به تردّد پیراسته نمایند و در این مسیر، دست به تأویل این دسته از روایات زدهاند. <br />مقالة حاضر پس از بازنگری در مفهوم تردّد، انتساب تردّد به خداوند را حقیقی میشمرد و تغییر نگرش مبنایی به این دسته از روایات را گامی مؤثّر در بررسیهای فقه الحدیثی میداند.
فقه الحدیث,تردّد,اختیار الهی,علم الهی,صفات خدا
https://kq.meybod.ac.ir/article_123.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_123_2c2b5235aedd3bbb0206ffd6b4d975f8.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
مفهوم شناسی تعبیر «صالح المؤمنین» در قرآن و تحلیل آراء مفسّران و مترجمان پیرامون آن
105
133
FA
محمّدرضا
حاجی اسماعیلی
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول)
m. hajis@theo.ui.ac.ir
نفیسه
آذربایجانی
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
azarbayejani.n@gmail.com
چکیده <br />واژة «صالحالمؤمنین» در چهارمین آیه از سورة تحریم ﴿... فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبرِْیلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمَلَائِکَةُ بَعْدَ ذَلِکَ ظَهِیرٌ﴾ حاکی از منزلت و جایگاه ویژهای است که خداوند آن را برای بهترین و شایستهترین شخصیّت بعد از پیامبر قرار داده است. روایات شیعی و نیز بسیاری از روایات عامّه، مصداق این شخصیّت را تنها، حضرت علی (ع) دانستهاند. <br />البتّه برخی از مفسّران عامّه به بهانة قرائت یکسان این واژه در دو حالت مفرد و جمع به شکل «صالح المؤمنین» و «صالحوا المؤمنین» بر این اعتقادند که این واژه در اصل، جمع بوده و حرف «واو»پایانی آن در رسم المصحف، حذف گردیده است و به دنبال این دیدگاه، بسیاری از مفسّران شیعه و همچنین مترجمان قرآن، این واژه را به شکل جمع تفسیر و ترجمه کردهاند. <br />این مقاله به اثبات این نکته پرداخته که ترکیب اضافی واژة «صالحالمؤمنین» در این آیه قطعاً مفرد و تنها دارای یک مصداق متعیّن است.
قرآن,حضرت علی (ع),صالح المؤمنین,تفسیر,سورة تحریم,رسم المصحف
https://kq.meybod.ac.ir/article_124.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_124_86a8fa7600a40b0c0ee32834c82647f3.pdf
دانشگاه میبد
دو فصلنامه کتاب قیم
2251-6026
2
5
2012
06
21
نگرشی تاریخی- روایی به اختلاف قرائت «مالک»/ «ملک» بر اساس تفاسیر فریقین
135
159
FA
محمّدتقی
دیاری بیدگلی
دانشیار دانشگاه قم
mt_diari@yahoo.com
نانسی
ساکی
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم (نویسنده مسئول)
tooba1363@yahoo.com
چکیده <br />دربارة نحوة قرائت کلمة «مالک» در آیة شریفة «مالِکِ یَوْمِ الدِّین» (الفاتحه/ 4) اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را «مَلِکِ» خواندهاند و برخی «مالِکِ». چنانکه از آیات قرآن دانسته میشود، «مالک» و «ملک» بودن خداوند به حسب واقع، یک چیز بیش نیست؛ چون خدا مالک مُلک است و مالک مُلک، همان مَلِک است. پس به احتمال قوی قرائت درست، همان «مالِک» است. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با نگاهی تاریخی به تفاسیر فریقین، آغاز ورود بحث اختلاف قرائت در این آیه مشخّص شود و ضمن عرضة اقوال و آرای مفسّران و تبیین ادلّه و نحوة استدلال آنان، روشن شود که آیا موضع مفسّران در ترجیح یکی از قرائتها، موضعی متقن و استوار بوده است یا خیر؟ مباحث مذکور در ذیل این آیه با توجّه به روند تاریخی، ما را در جهت گزینش صحیح قرائت، چندان یاری نمیکنند، بلکه با توجّه به شواهد موجود و خود آیات قرآن کریم، قرائت مشهور- که همان «مالک» است- صحیح تلقّی میشود.
مالِک,مَلِک,تفسیر,قرائت,اختلاف قراءات,روایات,فاتحة الکتاب
https://kq.meybod.ac.ir/article_126.html
https://kq.meybod.ac.ir/article_126_1673e69edf0a02349f5437b0fdda5eeb.pdf